Çalışan emeklilerden ne kadar prim kesilecek

SON günlerde en çok tartışılan konu emekli olupta çalışanların durumu. Bize gelen soruların büyük bir bölümünü, emekli aylığı almak suretiyle çalışmaya devam edenlerin 1 Ocak 2007’den sonraki durumları oluşturuyor. Bu ilgi kamuoyundaki "emeklilerin aylıkları kesilecekmiş" söylemleri ile birleşince daha da artmış görünüyor. 1 Ocak 2007’de çalışan emeklilerEsasen emeklilerin aylıklarını almak suretiyle çalışmalarına ilişkin olarak mevcut durumdan tek farklı olan yan, 1 Ocak 2007’den sonra bu durumda olanların ödeyecekleri destek primlerinin artacak olmasıdır. Ödenecek prim oranı en az yüzde 33,5 en çok yüzde 39 olacak. Sorun özellikle bağımsız olarak çalışanlar açısından dikkat çekici görülüyor. Ödenecek primleri ve hesaplanma biçimlerini ise çalışmanın bağımlı ya da bağımsız olmasına göre bir ayrıma tabi tutarak aşağıda açıklamaya çalışalım.Bağımlı çalışanların durumuBurada sözü edilenler, SSK, Bağ-Kur yada Emekli Sandığı’ndan emekli aylığı almakta olan ve hizmet sözleşmesi ile bir işyerinde çalışmaya devam edenler. Bunlar için işyerinden aldıkları ücretleri üzerinden en az yüzde 33,5 oranında sosyal güvenlik destek primi ödenecek. Bu noktada geçmiş dönemden farklı olan yan ise şu; hem toplamda prim oranı artıyor (yüzde 30’dan en az yüzde 33,5’a) hem de işçi payı yüzde 100’e varan oranda artıyor. Şöyle; geçmişte destek primi ödemesinde işçi payı yüzde 7,5 iken 1 Ocak 2007’den sonra yüzde 14’e yükselecek. İşveren payı ise en az yüzde 19,5 olacak. İşveren payında 2,5-3 puan bir düşme olduğu görülüyor.Ödenecek primin hesabıYeni dönemde gelir basamaklarına göre prim alma uygulamasına son verildiği için bağımsız çalışanlarda beyan edilecek kazancın nasıl olacağı tartışılan bir konu olarak öne çıkmakta. Bağımlı çalışanlar açısından prim alınacak matrahın tespiti sorun olmamakla birlikte bağımsız çalışanlar da bu durum şu şekilde formüle edilmiştir: Emekli aylığı alıp çalışmaya devam edecek olan bağımsız çalışan prim ödeyeceği matrahı kendisi beyan edecek. Ancak beyan edeceği kazanç, yanında çalıştırdıklarına ödediği en yüksek ücretin de altında olmayacak. Eğer bildirdiği kazanç Kurumca tespit edilenden düşükse tespit edilen tutar üzerinden prim ödeyecek.Öte yandan bunların kazanç bildirim dönemlerini Kurum belirleyecek. Başka bir söyleyişle her ay kazanç bildirimi yapılmayabilir de. Kurum aylık yada 3 aylık kazanç beyan dönemleri saptayabilecek. Bu mahiyette çalışanların destek primleri ise Kurumca aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilecek.Destek primi hangi yardımın karşılığı?1 Ocak 2007’den sonra da destek primi ödemek suretiyle çalışmaya devam edenler hakkında sadece "iş kazası ve meslek hastalığı sigortası" hükümleri uygulanacaktır. Yani bu kapsamda olanlar ancak iş kazasına uğramaları halinde ödenek (kaza parası) ya da gelir alabileceklerdir. Yoksa emekli aylıklarına bir etkisi sözkonusu değildir. Şüphesiz emekli olanlar çalışacakları zaman destek primi ödemek yerine, emekli aylıklarını kestirip tüm sigorta kollarına prim ödeyebilirler. Bu da ileri de yeniden bağlanacak emekli aylıklarında etkili olabilecektir.Bağımsız çalışanların prim yükü artıyorEmekli aylığı alıp da bağımsız olarak çalışmasına devam edenler bugün için de Bağ-Kur’a destek primi ödemektedirler. Bağ-Kur’dan emekli olanların aylıklarından yüzde 10 oranında destek primi alınırken, SSK ve Emekli Sandığı’ndan emekli aylığı alanların kendileri 12. gelir basamağı üzerinden yüzde 10 oranında Bağ-Kur’a destek primi ödemektedirler.Burada sözünü ettiğimiz bağımsız çalışma ise ticari veya serbest meslek kazancı sebebiyle vergi mükellefi olanlar, limited şirket ortakları, anonim şirketlerde kurucu ya da yönetim kurulu üyesi ortaklar şeklinde anlaşılmalıdır. Anonim şirkette kurucu ya da yönetim kurulu üyesi olmayan pay sahipleri zaten sigortalı sayılmamaktadır.Bağımsız çalışanların 1 Ocak 2007’den sonra emekli aylıklarını almak suretiyle çalışmaya devam etmeleri durumunda ödeyecekleri prim oranı da en az yüzde 33,5 olacak.Emekli aylıkları kesilecek mi?1 Ocak 2007’den sonra emekli aylığı alanların çalışmaya devam etmeleri halinde, sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle çalışma yönündeki tercihleri ile aldıkları emekli aylıkları kesilmeyecektir. Bu noktada açıklık getirmemiz gereken bir noktada şu; malüllük aylığı alanların çalışması durumunda aylıkları kesilecektir. "Malüllük aylığı" ile "yaşlılık/emekli aylığı" aynı statüde değerlendirilmemektedir.Bundan başka, yurtdışı borçlanması yapmak suretiyle ülkemizde kendisine emekli aylığı bağlanmış kimselerin de çalışmaları durumunda aylıkları kesilecektir. Bu çalışma yurtdışında olsa bile. Bunların destek primi ödemek suretiyle çalışma olanakları da bulunmamaktadır.İsteğe bağlı sigortalılar sağlık yardımı alacak mı?1 Ocak 2007’den sonraki uygulamada isteğe bağlı sigortaya geçmiş dönemden çok farklı bir işlev yüklendiği anlaşılmakta. İsteğe bağlı sigortalılar genel sağlık sigortası primi dahil olmak üzere yüzde 32 oranında prim ödeyecekler. Bu sebeple de artık sağlık yardımlarından yararlanabilecekler.Bu noktada şöyle bir soru da sorabiliriz: İsteğe bağlı sigortalının eşi ve çocukları da sağlık yardımı alabilecek mi?Yeni dönemde "bakmakla yükümlü olunan kişi" kavramı genel sağlık sigortası bahsinde ele alınmıştır. İsteğe bağlı sigortalılar da genel sağlık sigortalısı sayıldığına göre, bunların zorunlu sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan, eşi ve çocukları da sağlık yardımı alabileceklerdir.