Bu filmi izlemiştik

BURASI, süt sığırcılığının önemli merkezlerinden biri olan, Türkiye’nin en büyük ve modern pazarlarından Ödemiş Hayvan Pazarı. Saat sabahın 5’i. Yüzlerce kişi, inek, dana ve buzağılarıyla birlikte alanda toplanıyor. Satıcı, yüksek maliyetler nedeniyle zarar ettiği hayvanını satarak kurtuluş yolunu arıyor. Son aylarda kaba yem fiyatlarının yüzde 100’ün üzerinde artış göstermesiyle zor günler yaşayan süt üreticisinin, çözüm olarak ineklerini kesimhaneye göndermeye başladığını duyunca gecenin bir yarısı soluğu Ödemiş Hayvan Pazarı’nda alıyorum.

Bedeli çok ağır olur
Girdi maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle 2009’da benzer bir sürecin yaşandığı sektör, o dönem ağır bedeller ödemiş, binlerce damızlık ineğe kesimhane yolu gözükmüştü. Sonuçta da 2010’da artan et fiyatları ve ardından ithalat kapılarının açılması sektöre büyük darbe vurmuştu. Şimdi o film tekrar sahneleniyor gibi... Eğer bir önlem alınmazsa bu kez bedelinin daha da ağır olacağı konuşuluyor.
Pazarda kime dokunsan, ‘bir dokun bin ah işit’ modunda. Alıcı da, satıcı da mutsuz. Elektrik, mazot ve yem gibi her geçen gün artan girdi maliyetlerinden dertli. Geçen yıl krediyle yaklaşık 7 bin liraya aldıkları inekleri şimdi 3-3 bin 500 liraya zor satar hale gelmişler. Bu para ne borcunu ödemeye yetiyor, ne de ihtiyaçlarını karşılamaya... Tehlike çanlarının çaldığı sektörde, herkes devletten yardım istiyor.

Nasıl beslerimi düşünüyor
“1 litre sütle 1 kilo yem alamıyorum diye yakınan üretici, şu anda ne yazık ki 1 litre sütle 1 kilo ot alabilir hale geldi” diye konuşan İzmir İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mehmet Çelikkaleli, sütün litresinin 80, otun kilosunun 65, samanın ise 55 kuruş olduğuna dikkat çekiyor, şöyle konuşuyor:
“Üretici şu anda hayvanımı nasıl beslerimin tasasına düşmüş durumda. Bu tablo böyle devam ederse, korkarım ki ülkemizde damızlık hayvanlar önce kesime gidecek, sonra da binbir emekle kurulan işletmeler kapanacak. 2013 hüsran ve kabus yılı olacak. Cumhuriyet tarihinde görülmemiş desteklemelerin yapıldığı bu güzelim işletmeler heba olacak. Tarım ve hayvancılık bu duruma gelirse tabii ki tarıma bağlı sanayici de büyük darbe alacak. Her vesileyle önemini vurguladığımız tarım-sanayi bütünleşmesi zarar görecek. 11 bin üretici ailenin temsilcisi olarak görüşümüz, acil bir eylem planının uygulamaya sokulması. İzmirli milletvekillerini göreve çağırıyoruz.”

SOĞUK SÜT DESTEĞİ ARTTIRILSIN

Süt destekleriyle ilgili de bilgi veren İzmir İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mehmet Çelikkaleli, “Eskiden, sıcak ve soğuk süte 6 kuruş destek vardı. Ama şimdi sıcak süte 4 kuruş veriliyor. Soğuk süt ise aynı kaldı. Soğuk süte olan desteğin 8 kuruşa çıkarılması gerekiyor” diyor.

SAMAN VE OT KARABORSA

Saman ve ot fiyatlarının tavan yaptığını ifade eden Çelikkaleli, şöyle devam ediyor: “Ülkemizde adeta yem karaborsası başladı. Kırsalda yaşayan ve geçimlerini hayvancılıkla sağlayan birçok besici, büyük bir mağduriyet yaşıyor. Hal böyle iken ot ve samanda spekülatif hareketlerin olması, üstüne üstlük ihracatının yapıldığı söylentisi konunun ne kadar kaygı verici olduğunun açık göstergesi. Saman ticaretiyle uğraşan kişilerin bu ticaretten çok büyük rant sağlaması ve bu konuya kayıtsız kalınması ülke hayvancılığına büyük darbe vuruyor. Şu anda hayvan ithalatı serbest ama kaba yem ithal edemiyoruz. Bu, konunun vahameti hakkında yeterince açıklayıcı olur.”

ÜÇ SAAT SÜRÜYOR

Belediye tarafından 2007 yılında kurulan Ödemiş Hayvan Pazarı, her cuma saat 05.00’te hayvanların işlemlerinin yapılıp içeri alınmasının ardından açılıyor. Saat 06.00’da başlayan alışveriş 09.00 gibi son buluyor. Alışverişin ardından hayvanlar, başta İzmir, Afyonkarahisar, Konya ve Aksaray olmak üzere Türkiye’nin birçok yerine gidiyor. Üç saatlik alışveriş sonrası ortalama bin hayvan el değiştiriyor. Ancak son günlerdeki durgunluk nedeniyle bu aralar pazarda yaprak kımıldamıyor. Dün kurulan ve bin 500 büyükbaş hayvanın giriş yaptığı pazarda, yüzde 10’luk bir satış gerçekleşiyor. Pazarın canlı olduğu dönemlerde ise ortalama 3 milyon liralık işlem hacmi söz konusu.

SÜREKLİ ZARARDAYIZ

Bir başka üretici Tahsin Nokta ise olaya şöyle nokta koyuyor:
“Şu anda süreç tutanın elinde kalıyor. Kimse hayvan almak istemiyor. Bütün bunlar bir politikamızın olmamasından kaynaklanıyor. Sürekli zarardayız. Satmak en iyi yol. Satılanların çoğu da kesimhaneye gidiyor. Canlı hayvanın şu anda karkas fiyatı 12-13 lira.”

SIPALI EŞEK BULUN

En ilginç öneri ise 50 yıldır alım satım işiyle uğraşan İbrahim Atış’tan geliyor. Atış, “Bana inek yerine sıpası olan 20 eşek getirin” diye bağırıyor. Çünkü bunda bu aralar popüler olan ve kansere iyi geldiği söyleyen eşek sütünün yüksek fiyatlardan alıcı bulmasının etkisi var. İbrahim Atış, “50 yıldır bu piyasadayım, böyle sıkıntının hat safada bir dönem hatırlamıyorum. Üretici çok zor durumda. Herkesin, birçok yere borcu var. Damında ineğine bakıp ağlayan çok insan biliyorum. Korkum, borcu yüzünden kendilerine zarar vermesi, intihar etmesi. çünkü, geçmiş yıllarda bu tip olaylar bölgede çok yaşanmıştı.” gibi ilginç tespitte bulunuyor.�

ALDIĞI FİYATA SATAMIYOR

Üretici Rıza Bintepe, 7 ay önce buzağı olarak bin 200 liraya aldığı hayvanını satmak için pazarda yerini alanlardan. Rıza Erçetin, aylarca bakıp beslediği danasını bugün bin 200 liraya bile zor satıyor. Erçetin, “Satmak zorundayım. Çünkü bende kaldığı sürece sürekli zarar. En iyisi satıp kurtulmak. İstemeye istemeye bunu yapıyorum” diyor.

SOĞUK SÜT DESTEĞİ  ARTTIRILSIN

Süt destekleriyle ilgili de bilgi veren İzmir İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mehmet Çelikkaleli, “Eskiden, sıcak ve soğuk süte 6 kuruş destek vardı. Ama şimdi sıcak süte 4 kuruş veriliyor. Soğuk süt ise aynı kaldı. Soğuk süte olan desteğin 8 kuruşa çıkarılması gerekiyor” diyor.