4 yaşıma kadar iyi bir Türk’tüm

DÖRT ay önce İsrail’in Türkiye Büyükelçisi olarak atanan Gabby Levy kendi deyimiyle ’İçimizden biri.’ 1944 yılında İzmir’in Bergama ilçesinde doğan Levy, doğ-duktan dört yıl sonra ayrıldığı Türkiye’ye 41 yıl sonra ziyaret için geldi, ardın-dan da doğduğu topraklara ülkesinin Büyükelçisi olarak atandı.

Büyükelçi Levy doğduğu topraklara 41 yıl sonra döndüğünde neler hissettiğini, çocukluğuna dair anılarını, Türkçe soyadının ne olduğunu, Atatürk hakkındaki düşüncelerini, görev yaptığı Başkenti nasıl bulduğunu, niçin Türkiye’de Sivasspor’u tuttuğunu Hürriyet Ege’ye anlattı.

BERGAMA HARÄ°KA ÅžEHÄ°R

Æ Sayın Büyükelçi yıllar donra doğduğunuz topraklara ülkeniz İsrail’in Büyükelçisi olarak atandınız. Bir çoklarına film senaryosu gibi gelen bir öykünün kahramanısınız aslında. Türkiye’deki günlerinize dair hatırladıklarınız neler?

- Bildiğiniz gibi Bergama’da doğdum. Daha önce bulunmadıysanız kesinlikle gitmelisiniz. Harika bir şehir. Dört yaşında Türkiye’den ayrıldım ve 40 seneyi aşkın süre Türkiye’yi ziyaret edemedim. Sizin de tahmin edebileceğiniz gibi çok fazla hatıram yok. Mesela siz 9 yaşındayken ne giydiğinizi ne kadar hatırlıyorsunuz? Ama buna rağmen Türkiye’den aşina olduğum çok fazla şey var. Mesela bu kokuyu daha önce kokladım, bu kelimeleri daha önce duydum diyorum kendime bazen.

Türkiye’yi çok küçük yaşta terk ettim ve İsrail’de küçük bir kasabada büyüdüm. Bu küçük kasabada Türkiye’den gelmiş büyük kabul edilebilecek bir Türk topluluğu vardı. Sokakta yürürken her zaman Türk müziği duyuyorduk. Ailemin bir gramofonu olduğunu hatırlıyorum. Türkiye’den getirdikleri plakları dinlerlerdi. Ben de dinledim tabii ki.

Zekİ Müren’İ DİNLERDİM

Æ Türk sanatçılardan hatırladığınız isimler var mı?

- Evet hatırladığım isimler var. Zeki Müren’i hatırlıyorum. Çok güzeldi sesi. Daha sonraki yıllarda da Türk müziği dinledik. 1965’de ailem Türkiye’ye geri döndü ve Zeki Müren, Ahmet Üstün ve Ajda Pekkan’ın yeni plaklarını aldılar. Ajda Pekkan’ı Eurovision’da hatırlıyorum sarışın güzel bir kadındı. Tahmin ediyorum hálá gençtir. Sonuç olarak yolda yürürken bu Türk ezgilerini, müziklerini duydum ve onlarla büyüdüm.

Æ Günlük yaşantınızda da Türkiye’nin izleri kaldı mı? Mesela Türk yemekleri yapmaya devam etti mi anneniz?

- Annem Türkiye’de doğdu ve Türk kadını gibi yetişti. Yemekler yaptı. Fasulye, pilav, şiş, köfte, aşure, kuru üzüm evimizde yenen ve aşina olduğumuz yiyeceklerden bir kaçıydı. Daha önce de dediğim gibi tüm bunlar 4-5 yaşındaki bir çocuğun hafızasında kalanlardan ibaret. Mutlaka daha çoklarını yaşamışımdır. Hatırladıklarım bunlar. Ayrıca babamın ayda bir kez Türkiye’den gazete getirtip okuduğunu hatırlıyorum. Hálá Türkiye ile ilgileniyordu. Gazetenin adının Cumhuriyet olduğunu hatırlıyorum.

Æ Türkiye’den ayrılış sebepleriniz neler? Bağımsız bir İsrail devletinin kurulmasıyla ilişkili olduğunu düşünüyoruz. Başka sebepler de var mı?

- Burada birçok kişi bana ailemin neden Türkiye’yi terk ettiğini soruyor. Tahmin ettiğimiz gibi bir sebebi İsrail’in kurulmuş olması. Kısaca anlatayım.

Her şeyden önce bildiğiniz gibi biz Yahudi’yiz. O yıllarda yeni bir Yahudi devleti kuruluyordu. Ailem Türkiye’de mutluydu ama yeni devletle birlikte, ’Bizim yerimiz, ülkemiz orası’ diye düşünerek göç ettiler. Bu yeni devlet dünyadaki ilk ve tek Yahudi devletiydi. Annem Türkiye’de mutluydu. O hiç gitmek istemedi. Ancak babam idealist bir adamdı. Bunun için de Türkiye’den ayrılmak istedi.

Æ Babanızın gitmek konusunda çok kararlı olduğunu söylediniz...

- O dönemde babam politikada aktif bir göreve sahipti. Demokrat Parti’nin İzmir kolunda görevliydi. Bu partiden önce bildiğiniz gibi tek parti dönemi söz konusuydu ve Halk Partisi vardı. İsmet İnönü Cumhurbaşkanı’ydı. Çok partili sisteme geçiş kararı alındı ve Demokrat Parti kuruldu. İstanbul’da yaşayan benden 3 yaş büyük kuzenimin anlattığına göre babam, hem Yahudi olduğu için hem de yeni kurulan muhalefet partisine üye olduğu için biraz tedirgin olmuş, korkmuş. Bütün bu nedenler üzerine yeni Yahudi devletine göç etme kararı almışlar.

Cumhuriyet Bayramı’nda

Æ Burada doğduğunuz. Türkçe biliyor musunuz?

- Türkçe konuşamıyorum ama ailem öğrenmem için beni uyardı. Zaten 4 yaşıma kadar konuştuğum tek bir dil Türkçe’ydi. Aslında 4 yaşıma kadar iyi bir Türk’tüm. İnsanlar her zaman aktif bir şekilde okula gidip Türkçe okumayı yazmayı öğrenmemi öğütlediler. Ancak benim böyle bir şansım olmadı. Sonuçta Türkçe konuşamıyorum. Ama Türkiye’ye döndüğümde bildiğim hatırladığım çok sayıda kelime olduğunu gördüm. Mesela önceki gün Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’i ziyarete gittim. O biraz hastaydı ve öksürdü. Benim içimden bir anda ’Helal’ demek geçti. Sayın Gökçek’e ’Helal’ dedim, ’Geçmiş olsun demeliydin’ diyerek beni düzeltti. Annem, küçükken bir şeyim olduğunda ’Helal’ derdi. 63 yaşındayım. 60 senedir bu kelimeyi duymadım. Levy, Cumhuriyet kutlamalarında...

GABBY

LEVY KÄ°MDÄ°R?

Æ Gabby Levy 1944 yılında Türkiye’de doğdu.

Æ 1949 yılının başlarında ailesiyle birlikte İsrail’e göç etti.

Æ 1963 yılında Haifa’da bulunan İsrail Savunma Kuvvetleri Askeri Akademisi’nden mezun oldu.

Æ 1963-1968 yılları arasında İsrail Savunma Kuvvetleri’nde binbaşı rütbesiyle zırhlı birlikler komutanı olarak hizmet verdi.

Æ 1973 yılında, akademik çalışmalarını tamamladıktan sonra, aday diplomat olarak Dışişleri Bakanlığı’na katıldı ve iki yıllık eğitimi sonunda Bakanlık kadrosuna dahil oldu.

Æ 1975-1979 Jamaika, Kingston’daki Büyükelçilik’te Birinci Sekreter ve daha sonra İkinci Sekreter olarak görev yaptı.

Æ 1979- 1982 Dışişleri Bakanlığı, Enformasyon Bölümü’nde Birinci Sekreter oldu.

Æ 1982-1985 Chicago’daki Başkonsolosluk’ta, Basın ve Enformasyon Konsolosu oldu.

Æ 1985-1989 İdari Müsteşar Yardımcısının Kıdemli Asistanı oldu.

Æ 1989-1992 Dominik Cumhuriyeti’nde Büyükelçi ve Bahamalar, Barbados, Antigua & Barbuda, St. Kitts-Nevis ve Antigua’da yerleşik olmayan Büyükelçi ünvanını aldı

Æ 1992-1994 Iberia & Latin Amerika Kültür Kurumu Genel Müdürü oldu

Æ 1994-1998 Dışişleri Bakanlığı, Resmi Ziyaretçiler Bölümü Müdürlüğü görevini yaptı.

Æ 1999-2004 Avustralya’da Büyükelçi ve Fiji, Papua, Yeni Gine, Palau, Nauru, Mikronezya Federal Devletleri, Marşal Adaları, Vanuatu ve Solomon Adaları’nda yerleşik olmayan Büyükelçi görevini yürüttü.

Æ 2005- Ulusal Altyapı Bakanlığı, Bakan’ın Diplomatik Danışmanı ve Uluslararası İlişkiler Müdürü oldu.

Æ 2007’de, Türkiye’ye Büyükelçi olarak atandı ve halen bu görevi yürütüyor.

FOTOÄžRAFLAR: OÄŸuz DEMÄ°R

DenÄ°z GüRelÂÖzÃœN YENÄ°AY

BERGAMA’DAN İSRAİL’EKÖPRÜ