Yurt dışı oyları nasıl kullanılıyor

Yurt dışındaki seçmenlerin oy vermesi ve sandık denetimi için faaliyet gösteren sivil oluşum Gurbetin Oyları'na göre bazı uygulamalar seçmenin oy güvenliğine inancını azaltıyor.

ÜÇ KİLİTLİ KAPI MODELİ VE UÇAKLA TAŞIMA
Bu seçimlerde, yurt dışında oy verme işlemlerinin yapılacağı sandıkların başında beş kişilik bir sandık kurulu bulunuyor.

Bu kurulda bir kişi kurul başkanı, bir kişi kamu görevlisi, diğer üç kişi ise son genel seçimlerde en yüksek oyu alan siyasi partilerden, yani AKP, CHP ve MHP'den.

Sandıklar oy verme süresi bitiminde açılıyor ancak sayım yapılmıyor.

Oyların bulunduğu zarf adedi sayılarak tutanak altına alınıyor, zarflar çuvallara yerleştiriliyor.

Oylar, kapısında üç farklı kilidin bulunduğu odalarda saklanıyor. Bu kilitlerin anahtarlarından biri resmi komisyon görevlisinde, diğer ikisi siyasi parti üyelerinde bulunuyor.

Kapılar, ancak bu üç anahtar bir araya getirilerek açılıp kapanabiliyor.

Anahtarların teslim edildiği iki temsilci, geçen seçimlerde en yüksek oyu alan üç partinin temsilcileri arasından kurayla seçiliyor.

Oy torbaları daha sonra uçaklarla yurt dışından Ankara'ya taşınarak 7 Haziran akşamı, ülke içindeki oylarla birlikte, yine siyasi parti temsilcilerinin nezaretinde Ankara Ticaret Odası binasında sayılacak.

GURBETİN OYLARI: OYLARIN UÇAKLA TAŞINMASI KAYGILARI ARTIRIYOR
Gurbetin Oyları, yurt dışında seçimlere katılım ve sandık güvenliği konusunda faaliyet yürüten sivil bir oluşum.

Gönüllüleri 10 ülkede birçok sandık bölgesinde müşahit olarak görev yapıyor.

Gönüllüler, yurt dışındaki oy işlemlerini takip etmek dışında, ülke dışından Ankara'ya getirilen oyların sayımını yurt içindeki ekipleriyle izleyeceklerini, ayrıca bir analiz ekibiyle zarflardan çıkan oylarla sisteme sokulan oyları karşılaştıracaklarını söylüyorlar.

BBC Türkçe'ye konuşan Gurbetin Oyları Türkiye temsilcisi Cansu Topal, oy verme sisteminde alınan tedbirlerin katılımı artırdığını, ancak oyların uçakla taşınarak Türkiye'de sayılmasına karşı olduklarını, seçim tarihlerinin oyların yurt dışında kullanıldıkları yerde sayılmasına göre ayarlanmasının mümkün olduğunu söylüyor.

"Seçim sisteminde şüphe uyandıran noktalar katılımı olumsuz etkiliyor. Bu nedenle oylar yerinde sayılmalıdır" diye konuşan Topal sırf bu yüzden oy vermeyeceğini söyleyen seçmenlerle karşılaştıklarını belirtiyor.

‘MÜŞAHİTLERE ENGEL ÇIKARILIYOR’
Peki bugüne kadar oy verme işlemleri esnasında güvenlik ve denetimde herhangi bir sorun tespit edildi mi?

Topal "Yaşadığımız en büyük sıkıntılar müşahitler hususunda" diyor.

Sorunlarını şöyle aktarıyor Topal:
"Almanya'da Hannover ve Hamburg'da sandık alanında müşahitler sandık kurulunun karşısında ve 2-3 metre uzakta bekletiliyorlar. Dolayısıyla sandık kurulu işlemleri hakkıyla gözetlenemiyor."

"Müşahitlerin uyarı, şikayet vb. yazılı itirazları resmi olarak hiçbir şekilde kabul edilmiyor."

FRANKFURT’TA MÜKERRER OY ŞİKAYETİ
Topal, müşahitlerin birbirleriyle konuşmalarının dahi engellenmeye çalışıldığı bazı yerler olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
"Çoğu sandık alanında bizzat konsoloslar, müşahitlere ayrılan alana kesinlikle sandalye tahsis edilmemesi gerektiğini söylüyor. Müşahitler kendi evinden sandalye getiriyorlar. Biz muhakkak sandalye tahsis edilsin demiyoruz, fakat çoğu sandık alanlarında mevcut olan boş sandalyelere oturmalarına dahi izin verilmiyor."

Almanya'nın Frankfurt kentinde da bir sandıkta sandık kurul başkanının sahte oy kullanmaya çalışırken HDP'li gözlemci ile MHP'li seçim komisyonu üyesi ve MHP gözlemcisi tarafından yakalandığı bildiriliyor. Olay ardından CHP seçim komisyonu üyesi şikayet dilekçesi yazdı ve söz konusu kişinin görevden alınmasını talep etti.

HDP: GÖZLEMCİLER DIŞARI ÇIKARILIYOR, YEDEK ANAHTARLAR YAPTIRILIYOR
yurt dışındaki oyların denetim ve güvenliğine dair bugünlerde en çok kaygı dile getiren parti HDP.

BBC Türkçe'ye konuşan HDP Dış İlişkilerden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Nazmi Gür, yurt dışından oy verme işlemleri başlar başlamaz kendilerine 'hile bilgilerinin' geldiğini söyledi.

Gür, bazı yerlerde gözlemcilerinin dışarıya çıkartılmak istendiğini belirtiyor:
"Oylama başlar başlamaz bize hile bilgileri de ulaşmaya başladı. Özellikle Almanya, Fransa, Hollanda gibi ülkelerde gözlemcilerimizi dışarıya çıkarmaya çalışıyorlar."

Gür, kapıların üç kişi gözetiminde açılması kuralının da çiğnendiğini söylüyor:
"Bazı yerlerde konsolosluk yetkilileri nedense yedek anahtarlar yaptırmış. Bazı yerlerde yetkililer partili temsilcileri olmadan kendileri kapıyı açıp, sandıkları alıp götürüyorlar. Bu da orada kullanılacak oyların hiç de güvenli olmadığının kanıtı."

HDP konuyla ilgili Yüksek Seçim Kurulu'na şikayette bulundu.

YSK Başkanı Sadi Güven basına da yansıyan yedek anahtar iddialarıyla ilgili açıklama yaptı.

Güven açıklamasında "Bern'de Yüksek Seçim Kurulu'nca izin verilmemesine rağmen güvenlikli odanın yedek anahtarının yapıldığı anlaşılmıştır" dedi.

YSK Başkanı, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yurt dışındaki temsilciliklerinin yedek anahtar bulundurmamaları gerektiği ve yedek anahtarın bulunması durumunda tüm kilit sisteminin değiştirilmesiyle ilgili uyarıldığını söyledi.

MHP: OYLARA UÇAKTA NE OLACAK?
Milliyetçi Hareket Partisi ise oyların uçakla getirilmesi konusunda kaygılı.

MHP milletvekili Lütfü Türkkan sandık güvenliği konusunu geçtiğimiz günlerde TBMM gündemine taşımıştı.

BBC Türkçe'ye konuşan Türkkan kaygılarını şöyle aktarıyor:
"yurt dışında kullanılan oyların, Türkiye'ye gelişi sırasında, seyahat sürecini sadece YSK sağlıyor. Oraya diğer partilerin görevlileri davet edilmiyorlar. Yasada var ama uygulamada davet edilmiyor. Dolayısıyla o sandığın buraya gelene kadar başına gelebileceklerle alakalı hiçbir doğru bilgimiz yok."

"O sandık buraya geldiğinde burada açılır ama yolda ne olduğu konusunda kimsenin bir bilgisi yok."

Türkkan da Gurbetin Oyları oluşumu gibi, bu ve benzerin durumların seçmenlerin sandığa yönelmesini engelleyebileceğini söylüyor.

AKP: SANDIKLARIN GÜVENLİĞİYLE İLGİLİ HİÇBİR TEREDDÜT YOK
İktidar partisi AKP ise sandık güvenliğiyle ilgili hiçbir problemin olmadığını vurguluyor.

BBC Türkçe'ye konuşan AKP Dış İlişkiler Başkanı Yardımcısı Metin Külünk, "sandık güvenliği cümlesinin, TC devleti gibi güçlü bir devletin şahsına son derece saygısız bir itham olduğunu" söylüyor.

Külünk, "bu tür iddiaların muhalefetin yaşayacağı başarısızlıkla ilgili olduğu" kanısında:
"yurt dışındaki sandıklarımızın da, Türkiye'deki sandıklarımızın da oy kullanma güvenliği açısından hiçbir problemi yoktur ve olmayacaktır da. Muhalefet başarısızlığını, iktidar çaresizliğini, hazımsızlığını ve de 7 Haziran akşamı karşılaşacağı mağlubiyetin faturasını sürekli bir şeylere adres göstererek çıkarabilmek için ön hazırlık yapıyor."

"Sandıkların güvenliği noktasında herhangi bir tereddüt yoktur. Soydaşlarımız oy kullanmaya güven içinde gidecek."