Yeni dönemin önemli başlıkları

Trump, zafer konuşmasında ‘Savaşları bitirme’ sözü verirken kampanya döneminde Gazze, Ukrayna savaşıyla ilgili açıklamaları, Suriye ve Türkiye konusundaki önceki yaklaşımları olası gelişmeler konusunda bazı ipuçları veriyor.

UKRAYNA SAVAŞI BİTER Mİ

2016-20 döneminde Rusya lideri Vladimir Putin ile nispeten iyi ilişkiler içinde olan Trump, Ukrayna krizinin patlak vermesi sonrasında ‘Ben görevde olsaydım Rusya buna cesaret edemezdi’ minvalinde açıklamalar yapmıştı. Seçim kampanyasında ise iktidara geldiğinde 24 saat içinde Ukrayna savaşını bitirebileceğine dair iddialar ortaya attı. Çünkü nereye varacağı belli olmayan pahalı bir savaşın ABD’nin çıkarına olmadığı görüşünde. Trump plana dair ayrıntı vermezken Başkan Yardımcısı adayı JD Vance’den bazı açıklamalar geldi. Buna göre planda Rusya-Ukrayna mevcut sınırında askerden arındırılmış tampon bölge, Ukrayna sınırının güçlendirilmesi, Kiev’in tarafsız ülke olarak kalması gibi unsurlar yer alıyor. Planın Ukrayna’nın işgal altında olan Kırım ve Donetsk bölgesinin bir kısmının Rusya’ya geçmesini öngördüğü anlaşılıyor. Trump, Kiev’in tavizi anlamına gelecek böyle bir plan konusunda Avrupa ve Ukrayna’yı ikna edebilir mi belirsiz. Ancak Trump zaferinin Ukraynalıları endişelendirdiğini söylemek mümkün.

GAZZE’DE ATEŞKES OLUR MU

Donald Trump Beyaz Saray’da olduğu dönemde İsrail lehine birçok adım attı. Kudüs’ü İsrail’in başkenti kabul etti, İsrail’in Golan Tepeleri ilhakını tanıdı. Ayrıca İsrail’i Arap ülkeleriyle barıştırma projesi olan İbrahim Anlaşmaları’na ön ayak oldu. Kampanya döneminde de İsrail’in Gazze savaşının sona ermesi gerektiği yolunda açıklamalar yapmıştı. Geçen hafta İsrail’in Times of Israel haber sitesinde yayınlanan özel habere göre Trump, temmuz ayında Florida’daki malikanesinde kabul ettiği İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya Beyaz Saray’a döneceği tarihe kadar Gazze savaşını bitirmesi gerektiği mesajı verdi. Buna göre savaş bitse de İsrail, Gazze’de Hamas’a yönelik operasyonlarını sürdürebilecek. İsrail’de ateşkes ve yaklaşık 100 kadar rehinenin evlerine geri dönmesi için baskı artarken Netanyahu, ‘Savaşı bitir’ diyen Trump ile ‘Savaş devam etsin’ diyen aşırı sağcı koalisyon ortakları arasında kalabilir.

SURİYE’Yİ NASIL ETKİLER

Trump’ın seçim kampanyasında neredeyse Suriye meselesine hiç geçmedi gibi. Başkan olduğu dönemde ise terör örgütü PKK/YPG ile terör örgütü DEAŞ’a karşı mücadale çerçevesinde Suriye’de bulunan 2 bin askerini çekme kararı almıştı. Hali hazırda özellikle Suriye’nin petrol bölgelerinde Amerikan askeri varlığı ve PKK/YPG ile işbirliği sürüyor. İsrail’in İran, Suriye, Lübnan ve Gazze’de sıcak çatışmaların içinde olduğu bir dönemde ABD’deki yeni iktidarın da bölgedeki askeri varlığın ve statükonun korunmasından yana tavır alabileceği yorumları yapılıyor.

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER

İlk Trump döneminde Türkiye ile ilişkilerde inişli çıkışlı bir seyir yaşanmıştı. Yeni dönemde de Ortadoğu krizleri, Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’nin çıkarıldığı F-35 savaş uçağı projesine geri dönmesi, Trump döneminde alınan CAATSA yaptırımlarının kaldırılması, F-16 savaş uçağı alımıyla ilgili süreç, Türkiye’nin Avrupa’dan Eurofighter savaş uçağı alma talebi, ABD’nin PKK/YPG ile işbirliğini sürdürmesi önemli başlıklar olarak gündeme gelebilir. Her halûkarda ilk görev süresinde iki ülke arasında birçok kriz yaşansa da Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hep takdir ettiği liderler arasında saymıştı. Dolayısıyla Biden dönemine göre liderler seviyesinde daha etkin bir iletişim dönemine geçilmesi sürpriz olmayacaktır. Öte yandan Trump’ın alameti farikası haline gelen ‘öngörülmezliği’ için ihtiyat payı bırakmak faydalı olabilir.