Wagner kampına geri dönüyor... Moskova’ya 200 km kala uzlaştılar

RUSYA’da Yevgeniy Prigojin yönetimindeki paralı Wagner askeri oluşumunun cuma gecesi başlattığı “Adalet yürüyüşü” sloganlı silahlı ayaklanma, dün akşam saatlerinde yatıştı. Önceki gece, “Kararlıyız, önümüze çıkanı vururuz” diyerek ayaklanmayı başlatan Prigojin, dün akşam ise Moskova’ya 200 km kadar yaklaşmışken, “kan dökülmemesi için” savaşçılarını geri çekme kararı aldıklarını açıkladı.

DARBE GİRİŞİMİ

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, son 24 saatte yaşanan hadiseleri ‘darbe girişimi’ olarak tanımlayıp, “İçinde bulunduğumuz durum 1917 Bolşevik isyanı dönemini anımsatıyor. Kısır çıkarları uğruna şimdiki ayaklanmayı tertipleyenler ülkemizi buhrana ve kardeşin kardeşi öldürdüğü savaşa sürüklemek istiyor. Bunun gerçekleşmesine izin vermeyeceğim. Ayaklanma bastırılarak sorumlular cezalandırılacak” açıklamasını yaptı.

ROSTOV’A GİRDİLER

Önceki gece boyunca Rusya’nın güneyinde Rostov şehri istikametinde yürüyüşünü sürdüren Prigojin birlikleri sabaha karşı şehrin kontrolünü ele geçirdi. Rostov’da karargâhı bulunan Rusya Güney Kuvvetleri Komutanlık binası da Wagner denetimine geçerken, bölgedeki askeri havalimanı, İçişleri Bakanlığı binası ve Federal Güvenlik Servisi merkezi de Prigojin’in kontrolü altına girdi.

ARABULUCU LUKAŞENKO

Wagner’in ilerleyişine karşılık Kremlin ise Voronej şehrinden Moskova istikametinde 100 km mesafede yer alan Lipetsk kasabasından itibaren tüm yollara belirli aralıklarla derin çukurlar kazmaya başladı. Çatışmaya girmeden Prigojin’in savaşçılarını durdurmayı amaçlayan Kremlin, bu adımında başarılı oldu. Daha sonra Putin ile temasa geçen Belarus lideri Aleksander Lukaşenko’nun aracı olarak Prigojin’le yaptığı bir dizi görüşmenin ardından Wagner lideri çekilme kararı aldı.

‘SORUMLULUK ALIYORUZ’

Wagner lideri Telegram hesabından yayımladığı ses kaydıyla gelişmeyi duyurdu. “Wagner’i dağıtacaklardı. 23 Haziran’da Adalet Yürüyüşü’ne çıktık. Bir günde Moskova’ya yaklaşık 200 kilometre yaklaştık. Bu süre içinde savaşçılarımızın bir damla kanını akıtmadık” diyen Prigojin, “Artık kanın dökülebileceği an geldi. Bu yüzden taraflardan birinin Rus kanı dökmesinin sorumluluğunu anlayarak güçlerimizi geri çekiyor ve üslere dönüyoruz” ifadelerini kullandı. Prigojin’in açıklamasından kısa süre sonra Wagner’in Rostov’dan Lugansk’taki merkezlerine çekilmeye başladığı belirtildi. Putin’in de süreçteki çabalarından ötürü Aleksander Lukaşenko’ya teşekkür ettiği bildirildi.

SUÇLAMA DÜŞÜRÜLDÜ

Gelişmelerin ardından basın açıklaması yapan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Prigojin hakkındaki vatana ihanet soruşturmasının düşürüldüğünü açıkladı. Prigojin ya da Wagner savaşçıları hakkında bundan sonra bir tahkikat yürütülmeyeceğini söyleyen Peskov, Wagner liderinin Belarus’a gideceğini söyledi. Peskov ayrıca Wagner mensuplarına istedikleri takdirde Rus ordusuyla sözleşme hakkı tanınacağını aktardı.

Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı Yunusbey Yevkurov -  Wagner’in patronu Yevgeny Prigojin - Rusya Genelkurmay Başkan Yardımcısı Vladimir Alekseyev 

İKİ TARAF GÖRÜŞTÜ

- Dün sabah 07:30 civarında Güney Orduları Komutanlık binasında Prigojin ile Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunusbey Yevkurov ve Rusya Genelkurmay Başkan Yardımcısı Vladimir Alekseyev arasında bir görüşme gerçekleşti. Komutanlık bahçesinde Wagner askerleri kontrolünde yapılan görüşmede ev sahibi gibi davranan Prigojin iki temsilciye, “Konuşulacak bir şey kalmadı. Bizim şartlarımız belli. Ya Şoygu ile Gerasimov’u bana buraya getirirsiniz ya da askerlerim Moskova yürüyüşüne devam eder” dedi. Yevkurov ile Alekseyev; Prigojin’e yanıt bile veremedi. Öte yandan Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov’un buradaki karargâhta bulunduğu, Wagner’in Rostov’a girmesinden yaklaşık 1.5 saat önce aldığı haberle apar topar Moskova’ya gittiği belirtildi.

YAKIT DEPOLARI VURULDU

- Rostov’daki görüşmede Kremlin’e ültimatom verilmesinin ardından Wagner kuvvetlerinin bir bölümünün M-4 karayolu üzerinden Voronej şehrine ulaşarak buradaki kritik yönetim merkezleri ve kışlaları da kontrolüne aldığı bildirildi. Wagner savaşçıları tarafından ele geçirilen Voronej kentinde şiddetli patlama sesleri duyulmaya başladı. Görgü tanıklarına göre şehirde bulunan yakıt depolarına Rus ordusuna ait helikopterler saldırı düzenledi. Şehrin üzerini kara dumanlar kaplarken, bu adımın Wagner’in motorize birliklerine yakıt ikmali yaptırmama amacı taşıdığı iddia edildi.

WAGNER ROSTOV’U ELE GEÇİRDİ

Vagner’in paralı askerleri, Rostov sokaklarında tanklarla devriye attı.

MOSKOVA’DA KIRMIZI ALARM

Wagner isyanı nedeniyle başkent Moskova çevresinde sıkı güvenlik önlemleri alındı. Başkenti bölgelerle bağlayan M-4 Rostov yönü, M-5 Ural istikameti ve M-2 Kırım yönündeki otobanlar şehir girişine 100 km kala kontrol noktaları kurularak kapatıldı. Başkent Moskova içinde ise anti-terör operasyon bölgesi ilan edildi. Moskova etrafında sıkı güvenlik uygulamasının Rus ordusuna bağlı başka birliklerin Wagner tarafına geçerek Moskova üzerine yürüyebileceği ihtimalini bertaraf etmek için alındığı belirtiliyor.

Başkent Moskova’da ayrıca öğrencilerin mezuniyet törenleriyle tüm spor müsabakaları bir haftalığına iptal edildi.

3 SORU 3 CEVAP 

RUSYA’YI KARIŞTIRAN ADAM NE İSTİYOR?

- Rusya niye karıştı?

RUSYA’nın önceki günden itibaren yeni buhranlı döneme adım atmış olması, doğrudan Ukrayna’da sürdürülen savaşa bağlanıyor. “Kiev üç günde ele geçirilecek” mantığıyla Putin tarafından 24 Şubat 2022 tarihinde başlatılan savaş 16’ncı ayını geride bırakırken, ilan edilen ana hedeflerden hiçbirine ulaşılamadı. Rusya’daki elit “çıkmaz yoldayız” polemiğini gündeme getirirken, Batı yaptırımları da Rus halkının boğazını sıkmaya başladı.

- Wagner’in patronu Prigojin ne istiyor?

Rusya yönetiminin tüm enformasyon kanallarını kontrolüne alarak savaşın gidişatıyla ilgili çoğu zaman sahte algı oluşturması, Rusya lideri Putin’den çok daha milliyetçi olan Wagner patronu Prigojin’i isyan ettirdi. Şimdiki askeri yönetimle Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı kazanmak bir yana Rusya’nın bölünmeye başlayacağını iddia etmeye başladı. Prigojin, Rusya ordusunda emir komuta zincirinde tüm eski komutanların görevlerinden alınmasını ve yeni ekip oluşturulmasını istiyor. İlk hedefinde de Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov var. Ayrıca Ukrayna’daki savaşın bir an önce kazanılması için Rusya çapında genel seferberlik ilan edilmesini istiyor.

- Krizle ilgili senaryolar ne?

Wagner ayaklanmasıyla tetiklenen krizle ilgili birkaç senaryo çiziliyor.

- İlkine göre Putin can havliyle kendisine sadık tüm güçleri etrafında toplayarak isyanı bastıracak, ardından ülkede sıkı yönetim ilan edecek. Sıkı yönetim ve savaş hali ilanının ardından tüm gücünü Ukrayna üzerine yoğunlaştırarak halka zafer kazanabileceğini göstermeyi deneyecek.

- İkinci senaryoya göre, Putin’in tüm birlik çağrılarına rağmen orduda bölünmeler yaşanmasını önleyemeyecek.

CEZAEVİNDEN SAVAŞ BARONLUĞUNA... PUTİN’İN BRÜTÜS’Ü 

KOMUTASINDAKİ militanlarla Rusya’da silahlı bir darbe girişimine kalkışması sonrası paralı asker grubu Wagner’in sahibi Yevgeny Prigojin, dünyanın en çok konuştuğu isim haline geldi. Eski bir mahkûm olan Prigojin, 1981 yılında isminin karıştığı bir hırsızlık suçlamasıyla cezaevine gönderilmişti. 1990’da serbest kalınca pazarda sosisli sandviç satmaya başladı.

KREMLİN’İN AŞÇISI

İşlerinin yaver gitmesiyle market zinciri ve lüks restoran sahibi oldu. Putin ile ilişkisi de 1996’da “Concord Catering” şirketini kurmasının ardından başladı. Putin’in 2000 yılında devlet başkanı olmasıyla da önü tamamen açıldı. Hatta catering firmasıyla Kremlin’e sık sık hizmet etmesi sebebiyle kendisine ‘Putin’in aşçısı’ lakabı takıldı. Yıllar sonra bu dönem için, şirketine kamudan milyarlarca dolar aktarıldığı haberleri yapılacaktı. Peki ne oldu da bir savaş baronuna dönüştü? İddialara göre Putin, en çok güvendiği isimlerin başında gelen Prigojin’den, resmi olarak Rus askerinin bulunamayacağı yerlerde askeri bir grup kurmasını istedi. Diğer bir iddia ise ‘Wagner’ projesinin Prigojin’den geldiği, Putin’in de bunu, Rus Dış İstihbarat Servisi GRU’dan bazı yönetilerin de onayıyla kabul ettiği yönünde.

UKRAYNA KAOSTAN MEMNUN

- UKRAYNA’dan yapılan ilk açıklama Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’den geldi. “Rusya’nın zayıflığı ortada” ifadesini kullanan Ukraynalı lider, Moskova’nın ordu ve paralı askerlerini Ukrayna’da ne kadar uzun süre tutarsa, o kadar acı ve sorun yaşayacağını söyledi. Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ise Rusya’nın çok güçlü olduğunu söyleyenlerin durumu tekrar gözden geçirmesi gerektiğini vurgulayarak, “Rusya ile dostluğu unutun ve Ukrayna’ya ihtiyacı olan tüm desteği verin” dedi.

KRİZ SAVAŞI NASIL ETKİLER

Zelenski’nin baş danışmanlarından Mykhailo Podolyak da Ukrayna’nın karşı saldırısının, Rus yönetimini istikrarsızlaştırdığını iddia ederek “Rusya için her şey yeni başlıyor. Bir iç savaşın başlangıcına tanık oluyoruz” diye konuştu.

Rusya’da yaşananların ardından akla gelen soruların başında Ukrayna’daki savaşın krizden nasıl etkileyeceği oldu. Ukrayna Savunma Bakanı Yardımcısı Ganna Malyar, Rusya’nın içinde bulunduğu durumu, kendileri açısından bir fırsat penceresi olarak değerlendirdi. Ukraynalı yetkili, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırarak aslında kendi sonunu hazırladığını öne sürdü.

PUTİN: SIRTIMDAN BIÇAKLANDIM

- RUSYA lideri Vladimir Putin, kriz sonrası ilk yaptığı açıklamada Wagner’i vatana ihanetle suçlayıp “Ülkemiz, ulusumuz sırtından bıçaklanmıştır” dedi. Putin, Prigojin’in adını vermeden ‘abartılı hırslar ve kişisel çıkarlar ihanete yol açtı” ifadesini de kullandı. Wagner patronunun bu sözlere cevabı sert oldu: “Putin yaptığı açıklamayla yanlış tarafta olduğunu gösterdi. Beceriksiz iki yaşlı komutanı görevden uzaklaştırmak yerine onların yanında yer almayı tercih etti. Ben ve tüm Wagner mensubu askerler Putin’in konuşmasında dile getirdiği teslim olma çağrısını kabul etmiyoruz. Tam tersine ölmeye hazırım. Rus ordu mensuplarını da tarafımıza geçmeye çağırıyoruz. Rusya’da belirli bir kesimin saltanatına son verilmesini isteyen milyonlarca insan var.”

‘YAKINDA BAŞKAN DEĞİŞECEK’ İMASI

Wagner basın merkezi ise “Putin durumun ciddiyetini idrak etmekten aciz olduğuna göre demek yakında Rusya’nın yeni lideri göreve başlayacak” cümlesini paylaştı. 

WAGNER’ BÖYLE BEKLEDİLER

Başkent Moskova’ya doğru yol alan Wagner’i engellemek için caddelere kum torbalarıyla barikat kuruldu...

KRİZİN ARDINDAN 

ERDOĞAN PUTİN’İ ARADI 

 CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan, Rus Lider Vladimir Putin’le telefon görüşmesi gerçekleştirdi. İletişim Başkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Görüşmede, Rusya’da yaşanan son gelişmeler ele alındı. Cumhurbaşkanımız Erdoğan, görüşmede aklıselim ile hareket edilmesinin gerektiğinin öneminin altını çizdi. Rusya’da yaşananlardan kimsenin vazife çıkarmaması gerektiği vurgulandı. Cumhurbaşkanımız bu bağlamda “yaşananların en kısa sürede uhuletle ve suhuletle çözülmesi için Türkiye olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız ifadelerini kullandı” denildi. Kremlin’den yapılan açıklamada da, “Temasta Rusya’da patlak veren ayaklanma hakkında Putin’in bilgi vermesi üzerine Erdoğan, Rusya yönetiminin attığı adımlara tam destek bildirdi” ifadeleri kullanıldı. Öte yandan Dışişleri Bakanlığı dün Hakan Fidan’ın da ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile Rusya’daki gelişmelerle ilgili telefonda görüştüğünü açıkladı.

ABD VE AVRUPA TAKİPTE

Ukrayna’da savaşın sürdüğü bir sırada Rusya’da Wagner’in başlattığı iktidar savaşı tüm dünyada tedirginliği arttırdı. ‘Yakın takipteyiz’ diye açıklama yapan ülke ve kurumlar, krizin olası seyrini kestirmeye çalışıyor.

- BEYAZ Saray’dan yapılan açıklamada ABD Başkanı Joe Biden’ın Fransız, İngiliz ve Alman mevkidaşlarıyla bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek Rusya’daki gelişmeleri değerlendirdiği ifade edildi.

- AVRUPA BİRLİĞİ Konseyi Başkanı Charles Michel, yaptığı açıklamada, Rusya’da gelişen olayları yakından takip ettiklerini ve Avrupa liderleri ve G7 ortakları ile iletişim halinde olduklarını belirtti. “Bu açıkça Rusya’nın iç meselesidir” diyen Michel, “Ukrayna halkına ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’ye olan desteğimiz sarsılmaz” ifadesini kullandı.

- İNGİLTERE BAŞBAKANI Rishi Sunak, BBC’ye verdiği demeçte, “Müttefiklerimizle temas halindeyiz, bazılarıyla bugün konuşacağım. En önemli şey, tüm tarafların sorumlu davranması” dedi.

- ALMANYA hükümeti de Rusya’daki olayları yakında takip ediyor. Dışişleri Bakanlığı tarafından Moskova’nın merkezinden, hükümet ve askeri binalardan uzak durulması uyarısı geldi.

- FRANSA Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, olayları çok yakından takip ettiğini söyledi. Macron, “Ukrayna’yı desteklemeye odaklanmaya devam ediyoruz” dedi.

- İTALYA’NIN başkenti Roma’da yapılan açıklamada, Başbakan Giorgia Meloni, “Ukrayna’ya yönelik saldırganlığın Rusya içinde de nasıl istikrarsızlığa yol açtığını gösteren olayları yakından takip ediyor” denildi. Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ise şu an Rusya’da yaşayan İtalyanlar için bir endişe olmadığını ancak temkinli olmalarının tavsiye edildiğini söyledi.

- BELARUS’UN dışişleri bakanlığı tarafından yapılan açıklamasında, “Askeri veya siyasi çevrelerdeki herhangi bir provokasyon, bir iç çatışma, Batı’ya bir hediyedir” ifadeleri kullanıldı.