Vanunu 18 yıl sonra serbest

Vanunu, 31 yaşında girdiÄŸi AÅŸkelon'daki Åžikma cezaevinden  49 yaşında çıktı. Hapishaneden zafer iÅŸareti yaparak ayrılan Vanunu, yaptığı ilk açıklamada ''Ä°srail'in nükleer sırlarını açıklamaktan mutluluk ve gurur duyduÄŸunu'' söyledi.Â

Vanunu serbest kalırken, ''Çalışma yaşamımdan övünç duyuyorum, ifşa edeceğim başka sır yok'' dedi. ''İsrail'in nükleer silahlara ihtiyacı yok'' diyen Vanunu, İsrail'in Dimona reaktörünün uluslararası denetime açılması gerektiğini de söyledi.

Vanunu, en azından bir yıl süreyle yurt dışına çıkamayacak, yabancılarla konuşamayacak ve İsrail’in limanlarıyla sınırlarına yaklaşamayacak. Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Vanunu’nun eline bir harita verilecek ve bu haritada çizilen sınırların dışına çıkması yasak olacak.

1 YIL YURTDIŞINA ÇIKMASI YASAK

İsrail, Vanunu'nun bir yıl süreyle ülkeden ayrılmasını yasakladı. Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Vanunu'nun, hala bilinmeyen devlet sırlarını yayabileceği gerekçesiyle bir yıl boyunca ülkeden ayrılmasının ve 6 ay süreyle izinsiz olarak yabancılarla konuşmasının yasaklandığını bildirdi.

Mordehay Vanunu, güvenlik görevlilerine video kasetten yaptığı ve televizyonda yayınlanan açıklamasında, İsrail'in nükleer gücüne ilişkin açığa vuracak başka bir şey bilmediğini ve yurtdışında yaşamak istediğini söylemişti.

1986'DA HAPSEDÄ°LMÄ°ÅžTÄ°

Vanunu 1986 yılında, çalıştığı Dimona nükleer reaktöründe sürdürülen nükleer silah programıyla ilgili gizli bilgileri İngiliz The Sunday Times gazetesine sızdırmış ve Mossad tarafından Londra’dan Roma'ya götürüldükten sonra kaçırılarak İsraile getirilmiş ve vatana ihanet suçundan yargılanıp hüküm giymişti.

NOBEL'E ADAY GÖSTERİLDİ

Tam 12 yıl boyunca tek başına bir hücrede kalan ve 2001 Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilen Vanunu'nun, Hayfa'da yaşayacağı kaydedildi. İsrail bugüne kadar, nükleer silaha sahip olduğu yönündeki haberleri ne yalanladı, ne de doğruladı.

VANUNU  VE İSRAİL'İN ATOM BOMBASI STOKU

Mordehay Vanunu ve Ä°srail'in nükleer silah gücüne iliÅŸkin bilinenler, Ä°ngiliz Reuters ve Fransız AFP ajanslarınca şöyle derleniyor:Â

Bugün 49 yaşındaki olan Mordehay, Fas doÄŸumlu. Ä°srail'in önemli nükleer fizikçisi Vanunu, bugün kıyı kenti AÅŸkelon'daki Åžikma Cezaevi'nden çıkarken ''uluslararası (Viyana'daki BM Atom Enerjisi Ajansı gözetiminde) denetime açılmasını istediÄŸi'' ana nükleer reaktörDimona'da 1976-1985 yılları arasında çalıştı.Â

Cezaevinden çıkışta güvenlik güçlerinin konuÅŸmasını engellemek istediÄŸi Vanunu, fırsatını bularak Ä°ngilizce konuÅŸtu ve ''gururlu olduÄŸunu'' belirtti, ''görevini yerine getirmiÅŸ bir insan olarak baÅŸkasır açıklamayacağını'' söyledi. Â

Ä°srail'in nükleer sırlarını açıkladığı için Ä°sraillilerin çoÄŸunun gözünde ''hain'' olan Vanunu, cezaevinden çıkışta hem kendisini destekleyen hem de kınayan gruplarca karşılandı. ÇoÄŸu yurtdışından gelen sempatizanları, Vanunu'nun otomobiline çiçekler atarken, aşırı saÄŸcı karşıtlarıysa ''Vanunu'ya ölüm'', ''Casusa ölüm'', ''Sen Yahudi deÄŸilsin'' diye baÄŸrıştılar, otomobiline tükürdüler.Â

1986 yılında Ä°srail gizli servisince Roma'da yakaladıktan sonra ''ihanetten'' hüküm giyen Vanunu, Hıristiyan olmuÅŸ ve John Crossman adını almıştı.Â

18 yıl demir parmaklıklar arkasında kaldıktan sonra bu sabah ilk kez kamuoyunun önüne çıkan Vanunu, bir yıl boyunca Ä°srail'i terk edemeyecek. 6 ay liman ve havaalanlarına yaklaÅŸtırılmayacak olan Vanunu, yurt dışından gelecek ziyaretçileriyle de ancak önceden izin alarak görüşebilecek. Seyahatlerini de önceden polise bildirecek.Â

FELSEFE OKUDU, FÄ°LÄ°STÄ°N DEVLETÄ°NÄ° DESTEKLEDÄ°

Bugün cezaevinden çıkarken kendisini ''barış kahramanı'' olarak selamlayan insanlara, ''kendisine cezaevinde barbarca, zalim biçimde davranıldığını'' belirten Vanunu, 21-30 yaÅŸları arasında çalıştığı Dimona'daki döneminde Ä°srail'in güneyinde Ben Gurion Ãœniversitesi'nde felsefe de okudu.Â

Bu dönemde bağımsız Filistin devleti için de çalıştı ve idealist İsrailli ve Arap öğrencilerle bir grup oluşturdu.

Vanunu, 18 yıl süren cezaevi hayatının 11 yılını ''vatana ihanet  suçundan ötürü'' diÄŸer mahkumlardan ayrı tecrit hücresinde geçirdi.Â

Yahudi olduÄŸu halde Hıristiyanlığı seçen Vanunu, 1997'de 42 yaşındayken bir Amerikalı çiftin ''yasal himayesine (evlatlık)'' girdive bu çift Vanunu özgürlüğüne kavuÅŸunca kendisinin ABD'ye iltica edeceÄŸini umdu.Â

Vanunu, 2004 yılı dahil, birçok kez Nobel Barış Ödülü almaya aday gösterildi.Â

İSRAİL'İN NÜKLEER YETENEĞİ

Tahminlere göre, Ä°srail'in nükleer silah stoku şöyle çizilebiliyor:Â

Vanunu'nun 18 yıl önce (1986'da) bir Ä°ngiliz gazetesine ifÅŸa ettiÄŸi gibi, Ä°srail 200 kadar atom bombasına sahip bulunuyor. Bu bilgidoÄŸruysa Ä°srail'i; BM Güvenlik Konseyi'nin ''veto'' hakkına sahip 5 daimi üyesi ABD, Rusya, Çin, Ä°ngiltere ve Fransa hesaba katılsa dahi bunlar arasında ''dünyanın en büyük beÅŸinci nükleer gücü'' olarak kabul etmek mümkün.Â

Yakın zamanda AB istihbaratı, Ä°srail'in 80 dolayında nükleer bombataşıyan füzeye sahip olduÄŸunu kaydetti.Â

Çöl kenti Dimona'daki reaktör hakkında Vanunu sayesinde ifÅŸa edilen bilgi dışında, Ä°srail'den hiçbir nükleer devlet sırrı sızmadı.Â

Nükleer bilim uzmanları, Ä°srail'in 1967 Arap-Ä°srail savaşından önce 2 atom bombası imal ettiÄŸini tahmin ediyor.Â

Ä°srail, Batı Åžeria ve Gazze Åžeridi'ni ele geçirdiÄŸi 1967 savaşından sonra uzun menzilli füzeler, nükleer bomba taşıyan denizaltılar, savaÅŸ uçaklarının yapımını hızlandırdı. Uzmanlar, bu tahminleri uydu verilerine göre okuyorlar.Â

Bazı uzmanlar, Ä°srail'in ''taktik nükleer silahlara (dar çaplı kullanım) da sahip olduÄŸunu belirtiyor. Taktik nükleer silahlar, bir adet mayın büyüklüğüne dek indirgenebiliyor ve savaÅŸ taktiklerinde iÅŸlevlere göre hazırlanıyor.Â

''STRATEJÄ°K BELÄ°RSÄ°ZLÄ°K''

Ä°srail, Arap komÅŸularıyla gerginlikleri kızıştırmamak, silah yarışını önlemek için konvansiyonel olmayan silahlarında her zaman ''stratejik belirsizlik siyaseti'' uygulamış bir ülke.Â

Ä°srail'in ''atom mimarı'' olarak da anılan ve Filistin Devlet BaÅŸkanı Yaser Arafat, BaÅŸbakan Ä°zak Rabin ile birlikte 1994 Nobel Barış Ödülü'nü paylaÅŸan İşçi Partisi lideri Åžimon Peres (81), 1964 yılında ÅŸunu söylemiÅŸti: ''Ä°srail, OrtadoÄŸu'da atom bombasını meydana çıkaracak ilk ülke olmayacaktır''.Â

Ä°srail'in atom çalışmalarındaki ''gizliliÄŸi ve caydırıcılık belirsizliÄŸi'', ABD'nin konvansiyonel olmayan silah üreticisi ülkelerekarşı yasalarını ''atlayarak'' ABD'den yıllık 2 milyar 800 milyon dolarlık askeri yardımı düzenli almasını saÄŸladı.Â

Ä°srail, 34 yıl önceye dayanan BM'nin Nükleer Silahsızlanma AnlaÅŸması'nı (NPT) hiçbir zaman imzalamadı.Â

Tarihçilerin kaydettiÄŸine göre, Ä°srail, 1969 yılında, Washington yönetiminden ''NPT'yi imzalamayabilirsiniz, yeter ki nükleer deneme yapmayın'' güvencesi de aldı.Â