‘Utanç’ ve ‘Muz Cumhuriyeti’... Dünyadan ABD’ye demokrasi dersi

ABD Kongresi, önceki gün dört kişinin öldüğü kanlı baskının ardından Joe Biden’ın başkan seçildiğini tescil ederken, oylama sırasında Washington’ın demokrasi koridorlarında yaşananlar hem ABD’de hem de dünyada büyük yankı uyandırdı. İşte o tepkiler.

ESKİ BAŞKANLAR TRUMP’I SUÇLADI

- Eski ABD Başkanı George W. Bush, Kongre binasına yapılan saldırıyı ilk kınayan yüksek profilli Cumhuriyetçi olurken, “Seçim sonuçlarına muz cumhuriyetinde bu şekilde itiraz edilir, bizim demokratik cumhuriyetimizde değil” dedi.

- Demokrat Partili eski Başkan Bill Clinton, ‘ABD Kongresi ve anayasanın benzeri görülmemiş bir saldırı altında olduğunu’ belirterek bunun dört yıldır süren ‘zehirleme politikalarının’ sonucu olduğunu kaydetti.

- Demokrat eski Başkan Barack Obama, “Tarih, meşru bir seçimin sonuçları hakkında asılsız yalanlar söylemeyi sürdüren bir başkanın kışkırtmasıyla Kongre binasında yaşanan şiddeti haklı olarak, milletimiz için büyük bir onursuzluk ve utanç anı olarak hatırlayacaktır. Ancak bunu tam anlamıyla bir sürpriz olarak değerlendirirsek kendimizi kandırmış oluruz” dedi.

MÜTTEFİKLER ŞAŞTI KALDI

- NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Washington’dan şoke edici görüntüler. Demokratik seçim sonuçlarına saygı gösterilmeli” açıklamasını yaptı.

- Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Demokrasinin temel kuralı, seçimlerde kazanan ve kaybedenlerin olması. Kazananın demokrasi olması için, her iki tarafın da nezaket ve sorumlulukla kendilerine düşen rolleri oynamaları gerekir” diyerek Trump’ın yenilgiyi kabul etmemesinin olanlara zemin hazırladığını kaydetti.

- Almanya Başbakan Yardımcısı Olaf Scholz, “İktidarın barışçıl şekilde el değiştirmesi her demokrasinin mihenk taşıdır. Bu ABD’nin dünyaya öğrettiği derstir. Trump’ın bunu şiddet ve yıkımla berhava etmesi onursuzluktur” dedi.

- Fransa Cumhurbaşkanı Macron, “Washington’da olanlar kesinlikle Amerika değildir. Biz demokrasilerimizin gücüne inanırız, Amerikan demokrasisinin gücüne inanırız” diye konuştu.

- İngiltere Başbakanı Boris Johnson, “ABD Kongresi’nde utandırıcı görüntüler. İktidarın barışçıl ve düzenli bir şekilde el değiştirmesi önemli” yorumunda bulundu.

- Norveç Başbakanı Erna Solberg, “Demokrasilerde kaybedenin, iktidarın barışçıl şekilde el değiştirmesine katkıda bulunması gerekir” dedi.

ROLLER DEĞİŞTİ: ŞİMDİ ONLAR ABD’Yİ ELEŞTİRDİ

Washington’da darbe ya da içsavaşı andıran görüntülerin yaşanması ABD’nin insan hakları ve demokrasi ihlalleri nedeniyle eleştirdiği ülkelerde alaycı yorumlara neden oldu.

- Rusya Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Konstantin Kosaçyov, “Kaybeden tarafın kazanan tarafı hile yapmakla suçlamak için yeterli gerekçesi var. Amerikan demokrasisi topallıyor” görüşünü dile getirdi.

- İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, baskının her şeyden önce Batı demokrasilerinin ne kadar zayıf ve kırılgan olduğunu gösterdiğini iddia ederek, “Bilim ve sanayide ilerlemeye rağmen zeminin popülizme ne kadar elverişli olduğunu gördük. Umarım dünya ve Beyaz Saray’ın yeni kiracısı bundan ders çıkarır” dedi.

- Çin devlet gazetesi Global Times, 2019 yılında Hong Konglu protestocuların meclise yaptığı baskının fotoğraflarıyla Washington’ı kıyaslayan görüntüler yayınladı. Gazete, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’yi etiketleyerek “Pelosi bir zamanlar Hong Kong’daki isyanları ‘izlemesi güzel görüntüler’ diye tanımlamıştı. Bakalım Kongre’deki son gelişmeler için de aynı şeyi söyleyecek mi” diye sordu.

- Iraklı milletveki Hakim el-Zamili, “ABD’yi dünya, başarılı bir demokrasi modeli olarak bilirdi, ama tanık olduklarımız kaos, Kongre üyelerine saldırı ve yağmalama. Üçüncü dünya ülkeleri gibi!” yorumunu yaptı.

BIDEN BAŞKAN, TRUMP PES ETTİ

ABD Kongresi’ne önceki gün düzenlenen baskında can kaybı dörde yükseldi. Eylemcilerin binadan çıkarılması sonrasında oturuma devam eden Kongre, Joe Biden’ın başkan seçildiğini teyit etti.

KANLI BİLANÇO: 3 Kasım’daki seçim sonuçlarını bir türlü kabul edemeyen ve öfkeli destekçilerini seçim sonuçları hakkında yanlış bilgilendiren ABD Başkanı Donald Trump’ın görevde kalma ısrarı, ABD Kongresi’ni tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir kanlı bilanço ile karşı karşıya bıraktı. Kongre’nin önceki gün Trump destekçileri tarafından basılmasıyla yaşanan olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı, ikisi kadın olmak üzere, 4’e yükseldi. Olaylarda 56 polis memurunun yaralandığı, 68 kişinin gözaltına alındığı açıklandı. İşgal sırasında Kongre’nin alt ve üst kanatları, 3 Kasım seçimleri sonrasında 14 Aralık’ta toplanan Seçiciler Kurulu’nun kazananın Joe Biden olduğu yönündeki kararını tasdik etmek üzere toplanmıştı.

TRUMP HAVLU ATTI: Polisin göstericileri Kongre binasından çıkarması üzerine vekil ve senatörler oylamaya geri döndü. Oturuma, ABD Başkanı Trump’ın oylamayı reddetmesini istediği Başkan Yardımcısı Mike Pence başkanlık etti. Ve Kongre sonunda Joe Biden’ın zaferini tescil etti. 3 Kasım seçimlerine göre Biden’ın Seçiciler Kurulu’nda 306 delegeye ulaşarak 232 delegede kalan Trump’ı yendiği resmiyet kazanmış oldu. Bu oylama sonrasında açıklama yapan Trump, seçim sonuçlarını kabul etmediğini yinelese de “20 Ocak’ta düzenli bir geçiş olacak” diyerek iktidar devrine yeşil ışık yaktı.

BIDEN’A TAM KONTROL: Joe Biden’a bir iyi haber de Georgia’dan geldi. Georgia eyaletinde Senato’nun iki sandalyesi için yapılan ikinci tur seçimleri Demokrat adaylar kazandı. Böylece, Cumhuriyetçilerin sandalye sayısında 50’ye 48 üstün olduğu Senato’da dengeyi sağlayan Demokratlar, ‘Senato Başkanı’ sıfatı da olan seçilmiş Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in göreve başlamasıyla çoğunluğu ele geçirmiş olacak. Böylede 10 yıl aradan sonra hem başkanlık, hem de Kongre’nin tamamı Demokratlara geçmiş oluyor.

BAŞKAN’A SOSYAL MEDYA ENGELİ

Seçimlerde hile yapıldığı konusunda ısrarcı olan Trump’a sosyal medya şirketlerinden engelleme geldi. Twitter, baskın sırasındaki mesajlarını sildiği Trump’a 12 saat, Facebook ve Instagram ise süresiz paylaşım engeli koydu.

BAŞKENTTE ART ARDA İSTİFALAR

Kongre olaylarının ardından Beyaz Saray Sözcü Yardımcısı Sarah Matthews, Beyaz Saray Sosyal İşler Müdürü Rickie Niceta ve Melania Trump’ın Özel Kalem Müdürü Stephanie Grisham istifa ettiğini açıkladı. İlerleyen saatlerde bir istifa haberi de kabineden geldi. ABD Ulaştırma Bakanı Elaine Chao, görevden ayrılacağını duyurdu.

KONGRE ÜYELERİ: TRUMP GÖREVDEN ALINMALI

Başkentte yaşananların ardından Trump’ın 20 Ocak beklenmeden görevden azledilmesi tartışılıyor. Önde gelen Demokratlar, anayasanın 25’inci maddesinin işletilerek Trump’ın görevden alınmasını istedi. Senato Azınlık Lideri Demokrat Chuck Schumer, “Kongre, Trump’ı azletmek için toplanmalıdır” dedi. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi de 25’inci maddenin işletilmesi gerektiğini söyledi, aksi takdirde azil süreci başlatacaklarını belirtti. Temsilciler Meclisi üyesi Adam Kinzinger, “Başkan Amerikalıları koruyamadığı gibi ayaklanmaları da teşvik ediyor” diyerek azil çağrılarına destek veren ilk Cumhuriyetçi isim oldu. New York Times ve Washington Post gazetelerinin başyazılarında da aynı çağrı yer aldı, Trump’ın ‘demokrasi için tehdit olduğu’ değerlendirmesi yapıldı. Trump’ın eski Adalet Bakanı William Barr da, ABD Başkanı’nı ‘makamına ve destekçilerine ihanetle’ suçladı.

25’İNCİ MADDE NEDİR?

ABD Anayasası’nın 25’inci maddesine göre, Başkan Yardımcısı ve kabine üyelerinin çoğunun, Başkan’ın görevini yerine getiremediği bildiriminde bulunması halinde, Başkan Yardımcısı görevi devralıyor. Sürece Başkan’ın itirazı halinde ise Temsilciler Meclisi ve Senato’da üçte iki çoğunluğun onayı aranıyor.

BEYAZ SARAY: ŞİDDETİ REDDEDİYORUZ

Dün Beyaz Saray, başkentte yaşanan şiddet olaylarını reddettikleri yönünde açıklama yaptı. Sözcü Kayleigh McEnany, soru almadığı iki dakikalık kısa açıklamasına hayatını kaybedenler için yas tuttuklarını belirterek başladıktan sonra, “Bizce güvenlik güçleri gerçek Amerikan kahramanları. Bir grup şiddet yanlısının, sesini duyurmak için toplanan binlerce insanın barışçıl gösterisini baltaladığını gördük. Kongre’yi işgal eden bu kişiler, bu yönetimin savunduğu her şeyin karşıtı” dedi. McEnany, tüm Beyaz Saray personelinin, iktidarın düzenli şekilde devrini garanti altına almak için çalıştığını da belirtti. Bu arada baskına ilişkin yargı sürecine dair Amerikan basınına bilgi veren kaynaklar Trump’ın rolünün, isyana teşvik dahil, soruşturulacağını aktardı.

BASKIN NİYE ENGELLENEMEDİ?

Trump yandaşlarının Kongre binasını işgalinde güvenlik güçlerinin yetersiz kalması tartışma yarattı. Eylemcilerin binayı işgal etmesi, camları kırması ve etrafa zarar vermesi karşısında polisin zayıf müdahalesi tepki çekti. Bu yumuşak tavır, siyah George Floyd’un polis tarafından öldürülmesi üzerine başlayan Black Lives Matter (BLM/Siyah Hayatlar Değerlidir) protestolarıyla kıyaslandı. BLM gösterilerinde güvenlik güçlerinin kalabalığı dağıtmak için yoğun olarak biber gazı ve cop kullandığına dikkat çekildi. Dün, Joe Biden da bu gerçeğe “Siyah göstericilere farklı muamele olurdu” sözleriyle işaret etti, olaylara karışanların ‘protestocu değil, terörist’ olduğu yorumunu yaptı. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ise Kongre’nin güvenliğinden sorumlu polis müdürünü istifaya çağırdı. Bu arada, başkentte olağanüstü hal durumu 21 Ocak saat 15.00’e kadar uzatıldı.

EYLEMDE ÖLEN KADIN ORDUDA GÖREV ALMIŞ

Kongre baskınında ağır yaralanarak hastaneye kaldırılan ancak kısa süre içinde yaşamını yitiren kadın göstericinin kimliği belli oldu. 35 yaşındaki Ashli Babbitt’in, 14 yıl hava kuvvetlerinde çalıştığı, yurtdışı görevlerde de bulunduğu ortaya çıktı. Amerikan basınına konuşan kocası Aaron Babbitt, çevresindeki herkesin eşi Ashli’yi bir ‘vatansever’ olarak tanıdığını söyledi. Başkan Donald Trump’ın ateşli savunucularından olan Babbitt, eylemlere katılmak için California’nın San Diego kentinden Washington’a gelmiş. Babbitt olaylardan sadece bir gün önce, “Hiçbir şey bizi durduramaz. Deneyebilirler, deneyebilirler. Ama fırtına burada. 24 saatten az bir süre sonra da DC’ye (Washington) geliyor. Karanlıktan ışığa” diye tweet atmış. Önceki gün, camları kırılan bir pencereden Kongre binasına girmeye çalışan Babbitt, sivil bir polis memuru tarafından vurulmuştu.

KİMLİK TESPİTİ YAPILIYOR

Kongre baskını sırasında elinde mızrağı, üzerinde kürk ve boynuzlu kostümüyle dikkat çeken kişinin, aşırı sağcı QAnon üyesi Jake Angeli (32) olduğu, Trump mitinglerinde aktif görev aldığı belirlendi.

Kürsüyü kucaklayıp götüren kişinin ise Florida’dan beş çocuk babası Adam Johnson (36) olduğu anlaşıldı. Polis, eylemcilerin fotoğraflarını paylaşarak kimlik tespiti için yardım istedi, 1000 dolar ödül vaat etti.