USSM'nin tarihçesi

Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç'in teslimiyle yeniden gündeme gelen Lahey'deki savaş suçları mahkemesi, BM Güvenlik Konseyi'nin kararıyla 1993 yılında kuruldu.

Güvenlik Konseyi, bu kararıyla ilk kez, dünyada barış ve güvenliğin tehlikeye girdiği gerekçesiyle cezai yaptırım öngören böylebir mahkeme kurulmasını sağladı. Kararla, BM Sözleşmesi'ni imzalayan bütün ülkelerin bu mahkemenin yapacağı çalışmalara yardımcı olması zorunlu kılındı.

Mahkemeye yer olarak, BM'nin en yüksek yargı olan Uluslararası Adalet Divanı'nın bulunduğu Hollanda'nın Lahey kenti seçildi. Mahkeme,başlangıçta Adalet Divanı binasının bir bölümünü kullandı, daha sonra ayrı bir binaya taşındı.

Resmi adıyla ''Eski Yugoslavya İçin Uluslararası Ceza Mahkemesi'',1991 ve sonraki yıllarda, halen beş bağımsız devletin doğduğu eski Yugoslavya topraklarında (Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ ve Makedonya) insanlık ve savaş suçu işleyen kişilerin yargılanmasına yetkili kılındı.

Mahkeme, hukuk gücünün oluşturan yargıçlar, Başsavcılık ve Sekreterlik olmak üzere üç organın ortak çalışmasıyla görevlerini yerine getiriyor. Mahkeme, 1993 yılında 11 kişilik personelle çalışmaya başlarken, halen 74 ülkeden 1103 kişiyle çalışmalarını sürdürüyor.

Mahkemenin davalara bakan 14 yargıcı bulunuyor. Bu yargıçların geldikleri ülkelere göre dağılımı; Fransa, Zambiya, Avustralya, Jamaika, Guyana, İngiltere, ABD, Fas, Malezya, İtalya, Çin, Kolombiya,Portekiz ve Mısır şeklinde sıralanıyor.

Hakimler kendi aralarından bir başkan seçiyor. Şu anda 14 yargıcınbaşkanlığını 1999'dan bu yana Fransız Hakim Claude Jorda yürütüyor. Mahkemenin başsavcılık görevini ise 1999 Eylül ayından bu yana İsviçreli Carla del Ponte yapıyor. Daha önce bu görevleri Güney Afrika Cumhuriyeti'nden Richard Goldstone ve Kanada'dan Louise Arbour yapmışlardı.

Mahkemenin sekreterliğini, ev sahibi ülkedeki ilişkilerin yürütülmesinde kolaylık amacıyla genellikle Hollandalı bir kişi yapıyor. Şu anda bu görev, Hans Holthuis tarafından yerine getiriliyor. Mahkemenin çalışma dili İngilizce ve Fransızca. Ancak üç ayrı mahkeme salonunda da duruşmalar sırasında simültane Sırpça-Hırvatça veArnavutça tercüme yapılıyor.

Mahkeme, bugüne kadar yüz dolayında kişinin adlarını açıklayarak, yargılanmaları gerektiğini bildirdi. Ancak daha sonra aranan kişilerin yakalanmasının kolaylaştırılmasıçerçevesinde, haklarında suç duyurusu yapılan kişileri adları verilmedi.

Şu anda kaç kişi hakkında tutuklama emri bulunduğu belirtilmiyor. Başsavcı Carla del Ponte'nun sözcüsü, geçen Mayıs ayında yaptığı bir açıklamada, en az 12 gizli tutulan suç duyurusu bulunduğunu belirtmişti.

Sanıklar, Lahey yakınlarında BM'ye ait Scheveningen'de bir hapishanede tutuluyor. Şu anda hapishanede davaları devam eden 37'si erkek biri bayan (Biljana Plavsiç) 38 savaş suçlusu sanık bulunuyor. Sanıklardan davasısonuçlanarak cezaya çarptırılanlar bu cezalarını başka ülkelerde çekiyor. Bu çerçevede Drazen Erdemoviç Norveç'e, Dusko Tadiç Almanya'ya ve Aleksovski Furundziya Finlandiya'ya gönderildi.

Mahkemede ilk yargılama, 1996 yılında yapıldı. Hırvat Dusko Tadiç,1995 yılında Almanya'da yakalanmış ve mahkemeye teslim edilmişti. Tadiç, 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Şu ana kadar en yüksek ceza ise 45 yıl ile Bosnalı Hırvat General Blaskiç'e verildi. Bu yargılamanın temyiz aşaması devam ediyor. Mahkemede en yüksek ceza, ömür boyu hapis olarak verilebiliyor.