Uluslararası Adalet Divanı karar verdi: İsrail soykırımdan yargılanacak
Güncelleme Tarihi:
Uluslararası Adalet Divanı, Gazze’de soykırım davasını görmeyi kabul etti. Ancak Gazze’de ateşkes çağrısında bulunmayan mahkeme, İsrail’den soykırım kapsamına girebilecek eylemleri önlemesi ve bir ay içinde rapor sunmasını istedi. Filistin kararı memnuniyetle karşılarken İsrail Başbakanı Netanyahu, “sadece yanlış değil, çirkin bir karar” diyerek tepki gösterdi.
Güney Afrika’nın 29 Aralık’ta Birleşmiş Milletler’in en üst mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail’e karşı açtığı ‘Gazze’de soykırım’ davasında ilk karar verildi. 17 üyeli mahkeme, İsrail’in Gazze’de soykırım suçlamasıyla yargılanmasını kabul etti. Güney Afrika’nın “İsrail’in Gazze’ye yönelik askeri operasyonlarını derhal askıya alması” talebini doğrudan yanıtlamayan kararda, bunun yerine İsrail’e “Gazze’de soykırım eylemlerine son vermesi ve durumu iyileştirmesi” için bir ay süre tanıdı.
YETERİNCE KANIT VAR
Mahkeme, Gazze’deki “insanlık trajedisinin boyutunun son derece farkında olduğunu ve devam eden can kaybı ve insanların acılarından derin endişe duyduğunu” belirtti. Kararı duyuran mahkeme başkanı Amerikalı yargıç Joan Donoghue, İsrail aleyhine iddiaların ‘makul seviyede’ ispatlandığını kaydetti. İsrail’in saldırılarına maruz kalan Gazzelilerin, BM Soykırım Sözleşmesi’nin 2’nci maddesindeki “korunan grup” tanımına girdiğini belirten Donoghue, İsrail’in soykırım suçlamasının düşürülmesi talebini reddererek, mahkemenin davayı görme yetkisi olduğunu bildirdi.
Filistinli gruplar Adalet Divanı yakınlarında gösteri düzenledi.
O SÖZLER KAYDA GEÇTİ
Mahkeme, İsrail’e karşı soykırım davasının devamına karar verirken, delil olarak, Savunma Bakanı Yoav Gallant, dönemin Enerji Bakanı Yisrael Katz ve Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un Filistinlilere yönelik soykırım suçu kapsamında değerlendirilebilecek sözlerini hatırlattı. Donoghue, Gallant’ın “Gazze’de insan-hayvanlarla savaşıyoruz” ve “Filistinlilere bir damla su yok” sözlerini alıntıladı.
İSRAİL RAPOR SUNACAK
Gazze’deki felaket boyutundaki insani durumun, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde “acil tehlike” teşkil ettiğini belirten mahkeme, İsrail’e, “soykırım suçu anlamına gelecek tüm adımları önleme ve cezalandırma talimatı” verdi. Adalet Divanı, aynı zamanda İsrail’den, ordu güçlerinin soykırım suçu işlememesini garanti etmesini ve insani durumu düzeltmesini de istedi. İsrail’in tüm önlemleri “kendi gücü ile” alması gerekiyor. 15’e karşı 2 oyla alınan karara göre, İsrail alınan tüm önlemlerle ilgili bir ay içinde mahkemeye rapor sunacak. Bu rapor Güney Afrika’yla da paylaşılacak. Mahkeme ayrıca Hamas’ın elindeki tüm rehinelerin derhal serbest bırakılmasını da talep etti. UAD’nin kararı İsrail basınında da yankı buldu. Times of Israel “Adalet Divanı İsrail aleyhine karar verdi. Soykırımı önlemek için her türlü önlemi alma çağrısı yaptı fakat ateşkese hükmetmedi” derken Jerusalem Post ”Mahkeme soykırımı önle dedi, Gazze’deki savaşı bitirme emri vermedi” başlığını attı.
BUNDAN SONRA NE OLACAK
- Güney Afrika’nın açtığı soykırım davasının tamamının değerlendirilmesinin yıllar alması bekleniyor. Ancak UAD’nin verdiği ilk hukuki kararın, diplomatik ve siyasi sonuçları olacak. Mahkemenin tedbirleri bağlayıcı ancak İsrail’in uymaması halinde bir yaptırım gücü bulunmuyor.
- İsrail Başbakanı Netanyahu geçtiğimiz günlerde mahkeme kararına uymayacaklarını ve savaşa devam edeceklerini açıkça ilan etmişti. Ancak kararın, İsrail üzerine uluslararası kamuoyu baskısını artırması bekleniyor.
- Karar, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin Gazze’deki savaşa bakışını da etkilemesinin yanı sıra BM Genel Kurulunda Gazze’de ateşkes karar tasarılarını veto eden ABD’nin de tavrında değişime neden olabilir.
Lahey’de bir grup İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını isteyen eylem yaptı.
FİLİSTİN MEMNUN İSRAİL TEPKİLİ
-GÜNEY AFRİKA: UAD’de davayı açan taraf Güney Afrika, hızlı kararından dolayı mahkemeye teşekkür ederek “tedbirleri memnuniyetle karşıladığını ve İsrail’in mahkeme kararlarının uygulanmasını engelleyecek bir harekette bulunmamasını içtenlikle umduğunu” belirtti.
-FİLİSTİN: UAD’nin kararını memnuniyetle karşıladıklarını belirten Filistin Dışişleri Bakanlığı, “Karar, hiçbir devletin hukukun üstünde olmadığını hatırlattı” açıklamasında bulundu.
-HAMAS: İsrail’e yönelik 7 Ekim baskınıyla krizi başlatan Hamas, UAD’nin kararını memnuniyetle karşıladı. Gruptan yapılan açıklamada “Adalet Divanı’nın kararı İsrail’in izole edilmesine ve Gazze’de işlediği suçların ortaya çıkarılmasına katkıda bulunan önemli bir gelişmedir” denildi.
-İSRAİL: İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bir video mesaj yayınlayarak “İsrail’e yöneltilen soykırım suçlaması sadece yanlış değil, aynı zamanda çirkindir” dedi. Netanyahu “İsrail’in uluslararası hukuka bağlı kalarak kendisini savunmaya devam edeceğini” söyledi.
-AB: Avrupa Birliği (AB) ise, Adalet Divanı’nın kararının eksiksiz, derhal ve etkili bir şekilde uygulanmasını beklediğini duyurdu. Avrupa Komisyonu tarafından yapılan açıklamada “Uluslararası Adalet Divanı’nın kararları taraflar için bağlayıcıdır ve taraflar bu kararlara uymak zorundadır” ifadesine yer verildi.
-TÜRKİYE: Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, “Adalet Divanı’nda İsrail hakkında verilen ara karar, İsrail’e karşı insanlık cephesinin haklılığını ispatlar nitelikte atılan ilk adım olması açısından önemlidir” dedi.
İSRAİL BASINI: ACİL ATEŞKES İSTEMEDİ
İsrail basını, Adalet Divanı’nda acil ateşkes çağrısı yapılmamasını olumlu bir gelişme olarak verirken, alınan kararın yine de diplomatik açıdan bir darbe olduğu yorumunu yaptı.
-Haaretz gazetesi: Adalet Divanı Gazze savaşını durdurma kararı vermekten kaçınırken, ara kararında İsrail’in sivilleri korumak için tüm tedbirleri alması ve kışkırtmayı cezalandırması gerektiğini belirtti.
-Times of Israel: Adalet Divanı 15’e karşı 2 oyla İsrail’den Filistinlilerin öldürülmesini ve yaralanmasını önlemek için derhal harekete geçilmesini istedi. Savaşın sona erdirilmesini talep etmekten kaçındı.
-Jerusalem Post: İhtiyati tedbir kararının çıkarılması bile İsrail için sert bir diplomatik darbe olarak görülüyor. Güney Afrika’nın soykırım iddiasına bir meşruiyet kazandırıyor.
-Ynetnews: Adalet Divanı, Güney Afrika’nın talep ettiği gibi Gazze’deki çatışmaların sona erdirilmesini talep etmedi. Mahkeme, 17 yargıçlı heyetin çoğunluğunun verdiği kapsamlı bir kararla İsrail’in Gazze’de soykırımı önlemek için elinden gelen tüm tedbirleri almasına hükmetti.
BİLGİ NOTU
İsrail’in Gazze’de 142 gündür sürdürdüğü saldırıların bilançosu gittikçe ağırlaşıyor. 7 Ekim’den bu yana Gazze’de en az 26 bin 83 kişi hayatını kaybetti, 64 bin 487 kişi de yaralandı. Can kaybının üçte ikisini kadınlar ve çocuklar oluşturuyor. 8 binden fazla kişi ise kayıp.