UCM’nin cesur savcısı: Netanyahu için tutuklama emri istedi

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Karim Khan, ABD başta olmak üzere tüm uluslararası baskılara rağmen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında “insanlığa karşı suç işlemeleri ve savaş suçlusu oldukları” gerekçesiyle yakalama kararı başvurusunda bulundu. Başsavcı Han, İsrailli yetkililere ek olarak Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar ve Hamas’ın askeri kanadı İzeddin el-Kassam Tugayları’nın lideri Muhammed ed-Dayf hakkında da başvuruda bulundu.

KİMDİR BU SAVCI

Pakistanlı doktor bir baba ile hemşire bir annenin oğlu olarak İskoçya’da doğan Karim Khan (54), 30 yıldan uzun bir hukuk kariyeriyle cesaret gerektiren birçok davaya dahil olan bir isim olarak göze çarpıyor. 2021 yılında UCM Başsavcılığı görevine seçilen Khan, uluslararası insani hukuku davalarında son derece tecrübeli bir hukukçu olarak biliniyor. Khan, daha önce Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreter Yardımcılığı görevini ve BM’nin Irak’taki DEAŞ suçlarını araştıran ekibin de başkanlığını yürütmüştü.

KADDAFİ’NİN AVUKATI

Eski Libya lideri Muhammer Kaddafi’nin oğlu Seyf’in avukatlığını yapmasının yanı sıra Ruanda, Yugoslavya, Kamboçya, Lübnan ve Sierra Lenoe’deki soykırım ve insanlık suçlarıyla ilgili davalarda hem savcı hem avukat olarak görev alan Han, UCM’nin genel olarak yavaş işleyen yapısına rağmen göreve geldikten sonra Rusya lideri Vladimir Putin ve şimdi de İsrail ile Hamas yetkilileri hakkında hızlı adım atmasıyla da dikkat çekti.

‘BU KURUM BATI İÇİN DEĞİL’

Öte yandan Khan, 7 Ekim saldırılarından etkilenen Kibbutzları ve Nova Festival alanını ziyaret etmesine ve Hamas yetkilileriyle ilgili de yakalama başvurusunda bulunmasına rağmen baskılardan kurtulabilmiş değil. Önceki gün CNN televizyonunda Christiane Amanpour’a açıklamalarda bulunan Han, bir devlet başkanının kendisine “Çok iyi biliyorsunuz ki, bu mahkeme Afrika ve Putin gibi haydutlar için kurulmuştur” dediğini aktardı. Bir grup ABD’li senatörün kendisini İsrail aleyhine bir karar çıkarmaması yönünde tehdit ettiğini de söyleyen Khan, gerek CNN’deki röportajında gerek önceki akşam yaptığı resmi açıklamada İsrail’in Gazze’de işlediği düşünülen savaş suçlarını açıklıkla anlattı. Khan’ın açıklamasının ardından ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Cumhuriyetçi Mike Johnson, UCM’ye yaptırım uygulanmasını oylayabileceklerini söyledi.

NETANYAHU’YU KISITLAYABİLİR

Khan’ın başvurusu bundan sonraki adımda UCM yargıçları tarafından incelenecek. Yargıçlar gerekli kıstasları oluştuğu kanaatine varırsa, yakalama emri çıkarılacak. Bu durumda haklarına arama kararı çıkan İsrailli ve Hamaslı yetkililer UCM’nin Roma Statüsü’ne taraf olan 124 ülkeden birine gittiğinde tutuklanabilecek. Putin’le ilgili çıkartılan karar nedeniyle Rusya lideri yurtdışı ziyaretlerini buna göre düzenlemek zorunda kalıyor. Benzer bir durumun Netanyahu için de yaşanması söz konusu.

AMAL CLOONEY DE DOSYAYA DESTEK VERDİ

Amerikalı oyuncu George Clooney’in eşi insan hakları avukatı Amal Clooney, Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Karim Khan’ın İsrail ve Hamas liderlerine yönelik tutuklama emri talebiyle ilgili dosyanın hazırlanmasına destek verdiğini duyurdu. Lübnan ve İngiliz vatandaşı olan Clooney, Khan’ın yakalama emriyle ilgili karara varmasına yardımcı olan altı hukuk uzmanından biri oldu.

HEM DESTEK BULDU HEM TEPKİ ÇEKTİ

UCM Başsavcısı Karim Khan’ın Hamas liderlerinin yanı sıra İsrail liderleri hakkında da tutuklama kararı istemesi dünyayı ikiye böldü.

BİDEN: REDDEDİYORUZ

ABD’de Joe Biden yönetimi, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Karim Khan’ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant için yakalama kararı başvurusu yapmasını öfkeyle karşıladı.

Pazartesi günü ilk önce Biden’ın imzasıyla yazılı açıklama yayınlayan Beyaz Saray, Netanyahu ve Gallant ile birlikte Hamas liderlerine de aynı karar başvurusu yapılmasını eleştirdi. Açıklamada “UCM savcısının İsrail liderlerine yönelik tutuklama emri başvurusu ölçüyü aştı. Ve açık konuşayım: Bu savcı ne ima ederse etsin, İsrail ile Hamas arasında hiçbir denklik yoktur” denildi. Daha sonra akşam saatlerinde Yahudi Amerikan Miras Günü resepsiyonunda konuşan Biden, açıkça söyleyeyim, UCM’nin İsrail’e yönelik iddialarının aksine (Gazze’de) yaşananlar soykırım değildir. Bunu reddediyoruz” dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da bu kararın “utanç verici” olduğunu belirtti. Ayrıca Blinken, UCM’nin bu konuda hiçbir yargılama yetkisi olmadığını öne sürdü.

KARARA KİM NE DEDİ

Karim Khan’ın başvurusuna bazı ülkeler destek verirken, bazıları tepki gösterdi.

- İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu başvurusu, “UCM’ye taşınan yeni bir antisemitizm örneği” olarak nitelendirirken, “UCM, İsrail’in Hamas’ı devirmesine engel olamayacak” ifadelerini kullandı. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ise kararın “utanç verici” olduğunu söyledi.

Gallant - Netanyahu

- İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de İsrail ve Hamas’ın “aynı kefeye konmasının kabul edilemez olduğunu” belirterek, karara karşı çıktı.

- Fransız Dışişleri Bakanlığı yayımladığı bir açıklamayla, UCM’nin bağımsızlığına destek verdiklerini duyurdu.  Açıklamada, “Fransa  uluslararası insani hukuka sıkı bir şekilde uyulması, Gazze’deki kabul edilemez seviyedeki sivil kayıplar ve yetersiz insani yardımlarla ilgili uyarılarda bulunuyor” ifadeleri kullanıldı. Fransa Dışişleri Bakanı Stephane Sejourne ise, Hamas ile İsrail arasında bir eşdeğerlilik yaratılmaması gerektiğini de söyledi. Slovenya ve Belçika’dan da UCM talebine destek geldi.

- Çin Dışişleri de bir açıklama yayımlarken, daha diplomatik bir dil kullanarak UCM yargıçlarının konuya nesnel ve tarafsız bakacaklarına inandıklarını ifade etti.