Türkiye’yi anlamak için dinlemeliyiz

DARBE girişiminin ardından Türkiye’ye gelen en üst düzey Avrupalı yetkili olan Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Jagland, Hürriyet’e röportajında önemli mesajlar verdi. Jagland, Avrupa’nın Türkiye’de ordu ve diğer kurumlara sızan ‘gizli ağ’ konusunda bilgi almak için ziyaretler düzenlemesi gerektiğini belirtirken, Türk hükümetine de ‘darbe girişimlerini sorgularken AİHM içtihatlarına uymaması durumunda ileride birçok davayla karşılabileceği’ uyarısında bulundu. Jagland, bunun olmaması için Türk hükümetiyle yakın işbirliği içinde olmak istediklerini de bildirdi. Jagland’la yapılan röportaj özetle şöyle:

DEMOKRASİ ruhunuzda

- Bombalanan Meclis’i gezerken neler hissettiniz?

Tamamen şok ediciydi. Parlamentonun devlete ait silahlarla bu hale gelmesi cidden şok edici.

- Türk halkı ve partilerinin ortaya koyduğu tepkiyi nasıl görüyorsunuz?

Halkın ve siyasi partilerin gösterdiği bütünlük çok etkileyiciydi. Türk halkının gösterdiği tepki, Türk demokrasisinin ve insan hakları nosyonunun ne kadar mesafe katettiğini, Türk halkının ruhunun bir parçası olduğunu gösteriyor.

- Dışişleri Bakanı ile yaptığınız açıklama sırasında Avrupalı yetkililerin Türkiye’de olan bitenle ilgili çok az bilgisinin olduğunu kaydettiniz. Onlara Türkiye’ye gelip kendi gözleriyle görme tavsiyesinde bulunuyor musunuz?

Devlete sızmış bu gizli ağın Türkiye’ye dönük ortaya koyduğu sınama konusunda çok az bilgi ve anlayış olduğunu düşünüyorum. Onların daha çok bilgilenmesi gerektiğini düşünüyorum. Türk yetkililerin de Avrupalı muhataplarını bilgilendirmek için daha çok şey yapması gerekiyor.

- ‘Gizli ağ’ diye tabir ettiğiniz Türkiye’de Gülen organizasyonu olarak tanımlanıyor. Birçok görüşme gerçekleştirdiniz Ankara’da. Bu organizasyonun bu darbenin arkasında olduğu düşünüyor musunuz?

Bunu onaylayacak kişi ben değilim. Türk yetkililerden bilgi almak için buradayım ama bunu ben tayin edemem. Tabii ki böylesine bir askeri darbe girişiminin gerçekleşebilmesi, ordunun içinde çok uzun zamandan beri yerleşmiş bir ağ olduğunu açıkca ortaya koyuyor. Arkasında kimin olduğunu söyleme olanağım yok ama buradan herkesin kendisine çıkarabileceği bir durum var.

BÜTÜN TARAFLAR SAKİNLEŞMELİ

- Bu süreçle ilgili kaygılarınız var mı?

Benim kaygım yargılama kapsamının çok geniş tutulması ve birçok masum insanın da bu işin içine çekilmesi... En önemli konu hukukun üstünlüğü ilkesinin işletilmesi, somut delillerin ortaya konması ve savunma hakkından tam yararlandırılmasıdır...

- Türkiye’de Batı karşıtı bir dil geliştiği görülüyor. Nasıl düzeltilebilir?

Bence şu anda bütün taraflar sakinleşmeli ve birbirleri hakkında konuşmak yerine birbirleriyle konuşmalılar. Bunu Avrupalı ülkelere de söyleyeceğim. Türkiye’ye karşı konuşmak yerine bu durumun ne kadar önemli olduğunu anlatmalıyız. Ama bence bu durumu anlamanın ilk ayağı dinlemek.

GENEL SEKRETER’İN İKİ KAYGISI

ANKARA’da Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Yıldırım, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, AB Bakanı Çelik, İçişleri Bakanı Ala, Adalet Bakanı Bozdağ tarafından kabul edilen Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Jagland, dün CHP Genel Başbakanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüştü. Jagland’ın Kılıçdaroğlu ile görüşmesinde, “AİHM’nin önüne binlerce dava gelebilir” ve “Umarım yargı bu kez de farklı bir grubun eline geçmez” uyarısında bulunduğu bildirildi.

YARGI UYARISI

Hürriyet’in edindiği bilgiye göre, Kılıçdaroğlu, yargının tarafsız ve bağımsızlığının sağlanması konusundaki düşüncelerini Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Başbakan Yıldırım’a ilettiğini belirtti. 2010 yılında yapılan referandumun ardından Gülen cemaatinin kurumları ele geçirmeye başladığını, bu konuda defalarca uyarılarda bulunduklarını, cemaatin yargının kritik notlarına yerleştirildiğini anlatan Kılıçdaroğlu, “AB o dönem buna ‘demokrasi’ diyerek destek verdi. Ergenekon, Balyoz, Askeri Casusluk davaları ile kurumlardaki laik kesim tasfiye edildi” dedi. Jagland ise bu sözler üzerine özellikle yargı içindeki mücadelenin son bulması ve aynı felaketlerin bir daha yaşanmaması gerektiğini kaydetti.

AİHM UYARISI

Darbe girişimi sonrasındaki soruşturmalarla ilgili endişelerini ifade eden Jagland, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi askıya alınabilir ama Avrupa Konseyi’nin kurucuları, hukukun üstünlüğü gibi bazı ilkeleri gözetmeli. Eğer bu süreç Avrupa stardartlarına uygun yürütülmezse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin önüne binlerce dava gelebilir” dedi. Kılıçdaroğlu, “AB, Avrupa Konseyi bu süreci yakından izlemeli, hukukun üstünlüğüne gölge düşürülmemesi lazım” dedi.