Türkiye'den 301-318-215-125 için BM’ye ret

BİRLEŞMİŞ Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi tarafından düzenlenen Türkiye’nin insan haklarına dair durumunun son kez görüşüldüğü Evrensel Periyodik İnceleme Mekanizması (EPİM) toplantısının haziran ayının sonundaki son oturumunda Türkiye, insan hakları durumunun iyileştirilmesi için kendisine önerilen 278 tavsiyeden 215’ini destekledi, 199’unu kabul etti. Türkiye, aralarında TCK’nın 301’inci maddesinin ve hakaretin suç olmaktan çıkartılmasının da bulunduğu 63 tavsiyeyi ise reddetti.

116 ÜLKE ELEŞTİRMİŞTİ

EPİM Çalışma Grubu’nun ocak ayında İsviçre’nin Cenevre şehrinde gerçekleştirilen Türkiye oturumu sırasında, 116 ülke söz alarak dönemin Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a sorularını ve eleştirilerini yöneltmişti. Türkiye, bu tavsiyelerden bir kısmını kabul etmiş, bir bölümünü reddetmiş, bir bölümü hakkında da pozisyonunu açıklamamıştı. Türkiye, daha önce pozisyonunu açıklamadığı ve aralarında ifade özgürlüğüne dair eleştirilerin ön plana çıktığı tavsiyelerle ilgili pozisyonunu haziran ayının sonunda Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Büyükelçi Mehmet Ferden Çarıkçı’nın da katıldığı son oturumda ortaya koydu. Çarıkçı, BM Konseyi’ne bu konuda halihazırda önemli adımlar atıldığını, Türkiye’nin EPİM’e olan güçlü bağlılığının bir göstergesi olarak kendisine yöneltilen tavsiyelerden ortalama yüzde 80’ini kabul ettiğini söyledi. Ancak Türkiye’nin kabul ettiği ve reddettiği tavsiyelerin yer aldığı rapora göre, Türkiye, hakaret suçuyla ilgili 125’inci maddenin kaldırılmasına ilişkin tavsiyeyi, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin mevzuatıyla uyumlu olduğu ve bu maddenin hiçbir şekilde insan hakları aktivistlerinin ve gazetecilerin yargılanmasına yol açmadığı” iddiasıyla reddetti. Türkiye, İrlanda’nın dile getirdiği “TCK’nın ifade özgürlüğünü engelleyen 301, 318, 215 ve 125’inci maddelerini feshedin” tavsiyesini de, “Son yıllarda Türkiye ifade özgürlüğünün kapsamını genişletmek ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve evrensel standartlarla aynı seviyeye getirmek amacıyla temel kanunlarını belirgin bir şekilde geliştirdi” diyerek reddetti.

İNTERNET DE VAR

TCK’nın yıllardır tartışmalı olan 301’inci maddesinin birinci fıkrasında, Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni alenen aşağılamak, suç olarak tanımlanıyor. 318’inci maddedeyse “Halkı askerlik hizmetinden soğutacak etkinlikte, teşvik veya telkinde bulunmayı veya propaganda yapmayı cezalandırmaktadır” deniliyor. Türkiye’nin daha önce pozisyonunu açıklamadığı ve son oturumda reddettiği tavsiyeler arasında “internet yasasının ifade özgürlüğünü garanti altına alacak şekilde uluslararası ve Avrupa standartlarına uygun şekilde değiştirilmesi” de yer alıyor.

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ TAVSİYELERİYDİ

Türk Ceza Hukuku Derneği Başkanı Avukat Fikret İlkiz, Türkiye’nin EPİM oturumunda reddettiği tavsiyelerin büyük çoğunluğunun “ifade özgürlüğüyle ilgili” olduğunu belirterek, “Örneğin TCK’nın 301’inci maddesinin daha önce Avrupa Komisyonu’nun İlerleme Raporları’nda da sürekli olarak kaldırılması gerektiğine işaret edilmişti. 301’nci madde ifade özgürlüğünün önünde çok ciddi bir engel olmaya devam ediyor” dedi. İlkiz, Türkiye’de internet yasasındaki son düzenlemelere göre TİB’in ve bakanlıkların internet sayfalarına erişim hakkını engelleme yetkisi olduğuna dikkat çekerek, “Halbuki bunun sadece yargı denetiminde olması gerekir, internet yasasının baştan sona yeniden düzenlenmesi gerekir” diye konuştu. Fikret İlkiz, ifade özgürlüğü açısından TCK’nın 125’inci maddesinin de kaldırılması ve hakaretin suç olmaktan çıkarılması gerektiğini ifade ederek, “Hakaretin suç olmaktan çıktığı andan itibaren TCK’nın 299’uncu maddesindeki cumhurbaşkanına hakaret suçunun da buna bağlı olarak kaldırılması gerekir” dedi.

İpek YEZDANİ