Türkiye üzerinden Suriye'ye giden ABD yardımı 'yolsuzluk yüzünden' kesildi

Yolsuzluk suçlamaları, Türkiye üzerinden Suriye'ye yardım malzemesi ileten bazı yardım kuruluşları, bunların çalışanları ve alış veriş yaptıkları Türk şirketleri ile aracıları kapsıyor. Bu açıklama aslında, geçen hafta müfettişlerce açıklanan yolsuzluk soruşturması üzerine ABD hükümeti tarafından alınan önlemlerin resmen ilânı anlamını taşıyor.

'ALTERNATİF YOLLAR'

USAID sözcüsü Ben Edwards 11 Mayıs tarihli açıklamasında, "Amerikan vergi mükellefinin parasının yolsuzluk ve suistimal konusu olması karşısında politikamız, sıfır hoşgörüdür" dedi ve bu tür harcamaların tazmini için de her türlü yola başvuracaklarını söyledi.

USAID sözcüsü örgütün sitesinde yayımlanan açıklamasında, bu yardımların durdurulmasının insani yardım bekleyen Suriyeliler üzerindeki olumsuz etkisini gidermek için, etkilenen projelerin alternatif yollardan yürütülmesine çalıştıklarını ve yardımların ihtiyaç sahiplerine ulaştığını kaydetti.

USAID'in yardımlarını kesmesinin milyonlarca dolarlık yardımı etkileyeceği söyleniyor ama, Amerikan hükümetinin Türkiye üzerinden ve yolsuzluk soruşturmasından etkilenen kuruluşlar kanalıyla Suriye'ye yaptığı insani yardımın mali boyutlarına dair ayrıntılı bilgi vermiyor.

MAL ALIMLARINDA YOLSUZLUK

Amerikan hükümeti, sınır ötesinden Suriye'ye yardım çalışmalarını ağırlıkla Türkiye ve Ürdün, çok daha küçük ölçekte de Lübnan üzerinden, çok sayıda hükümet dışı yardım kuruluşunun aracı olduğu operasyonlarla yürütüyor.

USAID denetim dairesi geçen hafta bir açıklama yaparak, yürütülen bir soruşturmada bu faaliyetlerin Türkiye ayağında, çok sayıda yardım kuruluşunu içine alan ciddi yolsuzluklar belirlendiğini açıklamıştı. 6 Mayıs tarihli USAID denetim dairesi açıklamasında Türkiye ile ilgili olarak, "Şu ana kadar yürütülen soruşturmada, Suriye'ye insanı yardım gönderilmesi için yapılan alım satım sözleşmelerinde ticari işletmeler, yardım kuruluşu çalışanları ve diğer kişilerin oluşturduğu bir ihale yolsuzluğu, rüşvet ve çıkar ağı kurulduğu belirlenmiştir" denilmişti.

14 KURULUŞ VE KİŞİ

Bu açıklamada soruşturma sonucu Türkiye'deki Suriye yardım operasyonlarını yürüten 14 kuruluş ve kişiyle ilişkilerin askıya alındığı, yani ABD hükümeti fonlarının kesildiği kaydedilmişti.

USAID fonlarından yararlanan bir kuruluşun, faaliyetlerini etkileyen yolsuzluk sorunlarını farkedip ihbar etmesi üzerine başlatıldığı kaydedilen soruşturma sonucu Amerikan hükümeti tarafından desteklenen yardım operasyonlarının bir kısmının durdurulduğu ve yardım kuruluşlarının da yolsuzluğa adı karışan bazı çalışanlarının görevlerine son verdiği de açıklanmıştı.

HANGİ KURULUŞLAR?

Hürriyet Daily News'un konuştuğu adını vermeyen bir ABD hükümet yetkilisi, soruşturma devam ettiği için yolsuzluğa adı karışan kişi ve kuruluşlar hakkında bilgi veremeyeceklerini söylemişti.

Fransız Ajansı AFP ise 10 Mayıs günü insani yardım kuruluşları kaynaklarına atfen verdiği Washington mahreçli haberinde, yolsuzluk soruşturmasından etkilenen kuruluşlar arasında International Medical Corps (IMC), eski İngiltere Dışişleri Bakanı David Miliband'ın başkanı olduğu International Rescue Committee (IRC) ve bir İrlanda yardım kuruluşu olan Goal'ın da bulunduğunu yazdı.

YARDIMLAR NASIL ETKİLENECEK?

ABD Suriye kriziyle ilgili insanı yardımda en çok payı olan ülke. Açıklanan rakamlara göre 2012 yılından bu yana Suriye'ye 4,5 milyar doları aşkın insanı yardım yaptı. Buna göçmen alan komşu ülkelere verilen kalkınma fonları dahil değil.

Dünyadaki insani yardım çalışmaları üzerine ayrıntılı haberler yapan IRIN adlı haber-araştırma sitesinde yayımlanan bir haber de, Suriye'ye Türkiye ve Ürdün üzerinden yapılan uluslararası yardımın genel büyüklüğü üzerine fikir veriyor. Bağışçıların açıkladığı resmi rakamlara göre sınır ötesi yardımın büyüklüğü yılda en az 500 milyon dolar. Bunun ne kadarının Türkiye'den ve ABD hükümeti tarafından fonlandığı ve ne kadarının yolsuzluk soruşturması nedeniyle durdurulduğu ise bu aşamada açık değil. Fakat bunun milyonlarca dolarlık yardımı etkileyeceğini söylemek mümkün.

Türkiye'de Suriye'ye gönderilmek üzere sadece Birleşmiş Milletler bağlantılı yardım çalışmaları için yapılan alımların büyüklüğüne bakmak bile bu konuda bir fikir verebilir. IRIN haber sitesine göre, Suriye'ye gönderilmek üzere Türkiye'den yalnızca BM bağlantılı kuruluşlar tarafından alımı yapılan yardım malzemesi 2012 yılında 90 milyon dolar iken 2014 yılında 339 milyon dolara fırlamış.