Türkiye’nin onuru masada
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 20, 2010 00:00
Türkiye ile Brezilya’nın arabuluculuğuyla imzalanan İran’ın nükleer yakıt takas anlaşması ve sonrasındaki gelişmeler dünya basınının da önemli gündem maddesi oldu. Yaptırım paketinin BM Güvenlik Konseyi’ne sunulması, Rus basını tarafından “şimdi Brezilya ve Türkiye’nin şeref ve haysiyeti masada” yorumlarına yol açtı.
İşte diğer ülkelerin medyasından tepkiler ve yorumlar:
New York Times Brezilya ve Türkiye, daha büyük uluslararası rol oynamak istiyor. İran ile sorunun engellenmesinden yanalar. Ancak İran’ın oyununa geliyorlar. Amerikalı yetkililer de uzlaşmayı tamamen reddetmiyor. Brezilya ve Türkiye, diğer büyük oyunculara katılıp Güvenlik Konseyi yasasına onay vermelidir. Bundan önce de, Tahran’a geri dönüp mollalara daha güvenilir uzlaşma ve ciddi pazarlıkların başlaması için baskı yapmalıdır.
Türkiye diplomatik bir güç
Guardian Türkiye, Ortadoğu’da başlıca bir diplomatik güç olarak yükseliyor. Hem Türkiye hem de Brezilya, Güvenlik Konseyi geçici üyeleri ve nükleer silahların çoğalmasını önleme anlaşmasına taraf ülkeler. Bu ülkeler, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın terk ettikleri dürüst arabulucu rolünü üstlenmiş bulunuyorlar.
Times Tahran’ın az zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmını Türkiye’ye göndermeye hazır olduğunu açıklamasından sadece 24 saat sonra ABD, Rusya ve Çin ile bir taslak tasarı konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu.
Yedioth Ahronoth Brezilya oturumdan uzak kalıyor. Türkiye ise Güvenlik Konseyi çalışmalarının odağını yeniden belirlemesi gerektiğini söylüyor.
Financial Times Clinton’un İran-Türkiye-Brezilya anlaşmasına yönelik eleştirileri, dünya sahnesinde var olan ve yükselen güçler arasındaki gerilimin bir işareti idi.
Telegraph Clinton’un attığı adım, Türkiye ve Brezilya’nın arabuluculuğuyla sağlanan anlaşmaya yanıttır.
Washington Post Taslak, Türkiye, İran ve Brezilya’nın yaptığı anlaşmanın hemen ardından geldi. Tasarı, Tahran’a bir cevap oldu. Brezilyalı ve Türk yetkililer, tasarıdan dolayı öfkelendi. Tahran Üniversitesi Kuzey Amerika Etütleri Bölümü Başkanı Mohammed Marandi, ‘ABD, Türkiye ve Brezilya’nın yüzlerine tokat attı’ dedi.
Wall Street Journal Türkiye ve Brezilya’nın çabaları, hala ABD’nin planlarını değiştirebilir. ABD, bu çabaları “samimi” bulduğunu açıklasa da yaptırımları öne sürmekten çekinmedi.
Erdoğan ve Lula’ya fren
Le Figaro İran, Türkiye ile Brezilya arasında imzalanan anlaşma, yaptırımlar perspektifine son vermeyi veya en az yavaşlatmayı amaçlıyordu. Tam ters bir etkisi oldu. ABD, Erdoğan ve Lula’nın planını frenledi.
El Mundo Clinton, Çin ve Rusya ile varılan paktı bir gün önce Tahran’da yapılan anlaşmaya ikna edici bir yanıt olarak niteledi. Ancak Clinton, ‘Türkiye ve Brezilya’nın çözüm bulmayı amaçlayan samimi çabalarını da’ kabul etti.
Haaretz Yaptırımlara ilişkin mutabakat, Brezilya ve Türkiye’nin mümkün kıldığı anlaşmaya bir ret gibi. Batılı güçler, yakıt takasının İran’a ilişkin kaygıları gidermek için yeterli olmayacağını söyledi.
Silah ambargosu ve seyahat yasağı
Ağır silahlar, savaş uçağı, savaş gemisi, saldırı helikopteri, füze ve füze savunma sistemleri gibi konvansiyonel silahların ve bunların materyallerinin ülkeye satışına ambargo getiriliyor.
Seyahat yasağı ve malvarlığının dondurulması. Taslakta belirtilen (İran Devrim Muhafızı üyeleri) isimlerin diğer tüm ülkelere girmesi ya da transit geçmesi yasaktır. Bu isimlerin malvarlıklarının dondurulması kuralında da sıkı denetim uygulanacak.
Denetim kuralı
İran’dan gelen ya da ülkeye giden tüm kargolar hangi devletin sınırları ya da karasuları içindeyse, o devlet tarafından denetlenebilecek. Sahibi ya da işletmecisi İran olan ve ülkeye girişi yasak mal taşıdığı düşünülen gemiye erzak ya da yakıt ikmali yapılmayacak.
Mali yaptırım
Sigorta ve para transferi gibi finansal hizmetler, İran’ın nükleer aktivitelerinde kullanıldığından şüphelenildiğinde verilmeyecek.
Tüm ülkeler, kendi sınırları içerisinde İran bankaları ve finansal kurumlarının, nükleer aktivitelerin yararına kullanılmak üzere yeni şubeler ya da tanıtım ofisleri açılmaması için gerekli denetimi yapmalıdır.
Brezilya memnun değil
Brezİlyalı yetkililer de yaptırım taslağından hoşnut olmadıklarını belirttiler. Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim, İran’a zaman tanınması gerektiğini söyledi. Brezilya’nın Birleşmiş Milletler nezdindeki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Maria Luiza Ribeiro Viotti ise ülkesinin, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin Tahran anlaşmasını görmezlikten gelmelerinden rahatsız olduğunu ortaya koydu.
New York Times Brezilya ve Türkiye, daha büyük uluslararası rol oynamak istiyor. İran ile sorunun engellenmesinden yanalar. Ancak İran’ın oyununa geliyorlar. Amerikalı yetkililer de uzlaşmayı tamamen reddetmiyor. Brezilya ve Türkiye, diğer büyük oyunculara katılıp Güvenlik Konseyi yasasına onay vermelidir. Bundan önce de, Tahran’a geri dönüp mollalara daha güvenilir uzlaşma ve ciddi pazarlıkların başlaması için baskı yapmalıdır.
Türkiye diplomatik bir güç
Guardian Türkiye, Ortadoğu’da başlıca bir diplomatik güç olarak yükseliyor. Hem Türkiye hem de Brezilya, Güvenlik Konseyi geçici üyeleri ve nükleer silahların çoğalmasını önleme anlaşmasına taraf ülkeler. Bu ülkeler, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın terk ettikleri dürüst arabulucu rolünü üstlenmiş bulunuyorlar.
Times Tahran’ın az zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmını Türkiye’ye göndermeye hazır olduğunu açıklamasından sadece 24 saat sonra ABD, Rusya ve Çin ile bir taslak tasarı konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu.
Yedioth Ahronoth Brezilya oturumdan uzak kalıyor. Türkiye ise Güvenlik Konseyi çalışmalarının odağını yeniden belirlemesi gerektiğini söylüyor.
Financial Times Clinton’un İran-Türkiye-Brezilya anlaşmasına yönelik eleştirileri, dünya sahnesinde var olan ve yükselen güçler arasındaki gerilimin bir işareti idi.
Telegraph Clinton’un attığı adım, Türkiye ve Brezilya’nın arabuluculuğuyla sağlanan anlaşmaya yanıttır.
Washington Post Taslak, Türkiye, İran ve Brezilya’nın yaptığı anlaşmanın hemen ardından geldi. Tasarı, Tahran’a bir cevap oldu. Brezilyalı ve Türk yetkililer, tasarıdan dolayı öfkelendi. Tahran Üniversitesi Kuzey Amerika Etütleri Bölümü Başkanı Mohammed Marandi, ‘ABD, Türkiye ve Brezilya’nın yüzlerine tokat attı’ dedi.
Wall Street Journal Türkiye ve Brezilya’nın çabaları, hala ABD’nin planlarını değiştirebilir. ABD, bu çabaları “samimi” bulduğunu açıklasa da yaptırımları öne sürmekten çekinmedi.
Erdoğan ve Lula’ya fren
Le Figaro İran, Türkiye ile Brezilya arasında imzalanan anlaşma, yaptırımlar perspektifine son vermeyi veya en az yavaşlatmayı amaçlıyordu. Tam ters bir etkisi oldu. ABD, Erdoğan ve Lula’nın planını frenledi.
El Mundo Clinton, Çin ve Rusya ile varılan paktı bir gün önce Tahran’da yapılan anlaşmaya ikna edici bir yanıt olarak niteledi. Ancak Clinton, ‘Türkiye ve Brezilya’nın çözüm bulmayı amaçlayan samimi çabalarını da’ kabul etti.
Haaretz Yaptırımlara ilişkin mutabakat, Brezilya ve Türkiye’nin mümkün kıldığı anlaşmaya bir ret gibi. Batılı güçler, yakıt takasının İran’a ilişkin kaygıları gidermek için yeterli olmayacağını söyledi.
Silah ambargosu ve seyahat yasağı
Ağır silahlar, savaş uçağı, savaş gemisi, saldırı helikopteri, füze ve füze savunma sistemleri gibi konvansiyonel silahların ve bunların materyallerinin ülkeye satışına ambargo getiriliyor.
Seyahat yasağı ve malvarlığının dondurulması. Taslakta belirtilen (İran Devrim Muhafızı üyeleri) isimlerin diğer tüm ülkelere girmesi ya da transit geçmesi yasaktır. Bu isimlerin malvarlıklarının dondurulması kuralında da sıkı denetim uygulanacak.
Denetim kuralı
İran’dan gelen ya da ülkeye giden tüm kargolar hangi devletin sınırları ya da karasuları içindeyse, o devlet tarafından denetlenebilecek. Sahibi ya da işletmecisi İran olan ve ülkeye girişi yasak mal taşıdığı düşünülen gemiye erzak ya da yakıt ikmali yapılmayacak.
Mali yaptırım
Sigorta ve para transferi gibi finansal hizmetler, İran’ın nükleer aktivitelerinde kullanıldığından şüphelenildiğinde verilmeyecek.
Tüm ülkeler, kendi sınırları içerisinde İran bankaları ve finansal kurumlarının, nükleer aktivitelerin yararına kullanılmak üzere yeni şubeler ya da tanıtım ofisleri açılmaması için gerekli denetimi yapmalıdır.
Brezilya memnun değil
Brezİlyalı yetkililer de yaptırım taslağından hoşnut olmadıklarını belirttiler. Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim, İran’a zaman tanınması gerektiğini söyledi. Brezilya’nın Birleşmiş Milletler nezdindeki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Maria Luiza Ribeiro Viotti ise ülkesinin, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin Tahran anlaşmasını görmezlikten gelmelerinden rahatsız olduğunu ortaya koydu.