Tunus’ta halk iradesine darbe

2010 sonunda Arap Baharı’nın fitilinin ilk ateşlendiği ülke olan Tunus, haftayı ciddi bir siyasi krizle karşıladı. Ülkede 25 Temmuz 1957’de cumhuriyetin ilanının yıldönümünün kutlandığı pazar günü hükümet ve Nahda Hareketi’ne yönelik şiddet içeren gösteriler düzenlenmişti. Pazarı pazartesiye bağlayan gece hükümet ve Müslüman Kardeşler’e yakın Nahda Hareketi karşıtı bu protestoları gerekçe gösteren Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, bağımsız çizgide olmakla birlikte, Nahda Hareketi’nin desteklediği Başbakan Hişam el-Meşişi’yi görevden alıp, meclisi de feshetti.

Öte yandan Reuters’a konuşan kaynaklar, Meşişi’nin gözaltında olduğu iddiasını yalanladı. Görevden alınan başbakanın evinde olduğu öne sürüldü.

‘30 GÜN İÇİN GEÇERLİ’

Tunus Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanı Said’in Meclis’in yetkilerini dondurma yönünde duyurduğu kararın 30 gün için geçerli olacağını bildirdi. Cumhurbaşkanı Said’in, Başbakan ve Meclis Başkanı ile yaptığı istişarelerin ardından Anayasa’nın 80’inci maddesini işleme alarak ülkenin güven ve istikrarı ile devlet işleyişini garantiye almak üzere bazı kararlar aldığı aktarıldı. Bahsi geçen istisnai tedbirlerin ülkede oluşan şartlar nedeniyle alındığı ve bunların ortadan kalkmasıyla önlemlerin de sonlandırılacağı belirtilen açıklamada, Tunus halkına da dikkatli olma ve “kaosa çağrı yapanların peşinden gitmeme” uyarısında bulunuldu. Said ayrıca 27 Ağustos’a kadar akşam 7 ve sabah 6 arasında sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini duyurdu.

HALK KARŞI KARŞIYA

Meclis Başkanı ve Nahda lideri Raşid el-Gannuşi dün askerler tarafından meclise alınmazken Meclis binası yakınında toplanan darbe karşıtları ile destekçileri arasında arbede yaşandı. Her iki taraftan da yaralananlar oldu. Meclise girmek isteyen darbe karşıtlarına engel olan güvenlik güçlerinin çevrede yoğun önlemler aldığı görüldü.

ÇEVRİMİÇİ TOPLANACAKLAR

Raşid el-Gannuşi’nin, darbe nedeniyle kapanan Meclis toplantılarını çevrimiçi düzenleyeceği belirtildi. Gannuşi’nin beklemekte olduğu meclis binasının önünde kendi aracı içinde çevrimiçi olarak meclis toplantıları düzenleyeceği ifade edildi.

SİYASİ PARTİLER BÖLÜNDÜ

Cumhurbaşkanı Said’in siyasi müdahalesine parlamentodaki partilerin bazılarından destek geldi, bir kısmından “darbe suçlaması” yöneltildi. Ülkede meclisteki 218 sandalyeden 19’uyla temsil edilen sosyal demokrat çizgideki Demokratik Akım Partisi Milletvekili Samiye Abbu, Cumhurbaşkanı’nın kararlarını “anayasal ve tarihi” olduğunu savundu. Mecliste 18 milletvekili bulunan muhafazakâr çizgideki Onur Koalisyonu Yöneticisi ve Milletvekili Yusri ed-Dali ise Cumhurbaşkanı’nın kararlarını “darbe” olarak nitelendirerek, halkı devrim ve özgürlükleri savunmaya çağırdı.

EL CEZİRE OFİSİNE BASKIN

Tunus güvenlik güçleri gece yaşanan darbeden sonra Katar merkezli El Cezire televizyon kanalının Tunus’taki ofisine baskın düzenlendi. El Cezire’nin Twitter hesabından yapılan açıklamada, ofislerine sivil giyimli güvenlik güçlerince baskın düzenlendiği, tüm çalışanların ofisten çıkarıldığı, cihaz ve telefonların kapatılmasının istendiği aktarıldı.

MECLİS’E KİLİT VURDULAR

Cumhurbaşkanı Kays’ın kararları üzerine askerler meclise kilit vurdu. Dün sabah erken saatlerde meclise giden Tunus Meclis Başkanı ve Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi ve beraberindeki bir grup milletvekilinin içeri girmesine izin verilmedi. Gelişmeleri darbe olarak nitelendiren Gannuşi, TRT Arapça’ya yaptığı açıklamalarda, “Darbe olduğunda sokağa çıkılması gerektiğini öğrendik. Türkiye’den aldığımız ders bu” dedi. Gannuşi, Tunuslulara ve orduya Cumhurbaşkanı Said’in kararlarına karşı durma çağrısı yaptı.

UZMANLAR YORUMLARI: AMAÇ TUNUS MODELİNİ BAŞARISIZ KILMAK

Türk-Arap Medya Derneği ve MEHCER Göç Sanatçıları Derneği Başkanı Turan Kışlakçı:

• Tunus, Arap Baharı’nın başladığı ilk ülkelerden biri. Ancak Arap Baharı ile birlikte, karşı devrimi destekleyen ülkeler de oldu. Bu ülkelerin başında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Bahreyn ve İsrail geliyor. Bu ülkeler şu an sadece Tunus’ta değil, Yemen’de, Libya’da ve hatta Suriye’de, Mısır’da, Cezayir’de ve Fas’ta devrim karşıtı operasyonlar yürütüyorlar. Tunus’taki son gelişme de bu operasyonların bir uzantısı olarak okunabilir. Bu ülkelerin iki amacı var. İlki, Arap baharının demokratikleşme sürecini başarısız kılmak. Çünkü Tunus modeli başarılı olursa tüm bölgede hâkim olur. İkincisi, hem Akdeniz’de hem Libya’da Türkiye’ye verilen desteğin önüne geçmek.
• Tunus’ta daha önce başarısız darbe girişimleri oldu. Bu ülkeler, Tunus içinde terör eylemleri düzenlediler ve bunu ülkenin en büyük partisi Nahda’ya yıkmaya çalıştılar. Tunus’ta son 1-2 yıldır darbenin ayak sesleri duyuluyordu. Cumhurbaşkanı Kays Said de, ülkede hâkim olan ekonomik sorunu fırsat bilerek buna zemin hazırladı. Aslında Tunus’ta bir teknokrat hükümeti görev yapıyordu ve mevcut başbakanı da Said kendisi atamıştı. Bir hukukçu olan Said, ‘olağanüstü koşullar’ı bahane ederek meclisin tüm yetkilerini dondursa da bunu hukuka aykırı bir şekilde yaptı.
• Ülkedeki en büyük parti konumundaki Nahda’nın lideri ve Tunus Meclisi Başkanı Raşid el Gannuşi aslında halkı sokağa çağırmadı. Meclisteki 4 büyük parti ve bazı bağımsızlar, zaten anayasal darbeye karşı çıktıklarını açıkladılar. Bu da meclisin yaklaşık yüzde 70’ine karşılık geliyor. Bu 4 parti yeniden meclise girebilirlerse, anayasanın 88. maddesine göre, görevi kötüye kullandığı için cumhurbaşkanını görevden alıp yeni bir cumhurbaşkanı atayabilirler. Aslında amaç da siyasal yollarla bu krizi çözmek. Nahda’dan görüştüğüm kişiler de, ordunun büyük çoğunluğunun bu darbeye destek vermediğini söylüyorlar. Darbe başarılı olsa bile, bu ileride ikinci bir Arap Baharı’nı tetikler. Çünkü Tunus halkı artık bu modele alıştı. (Seda TÜRKOĞLU)

‘GANNUŞİ, TÜRKİYE TEZLERİNE YAKIN’

Arap Medyası Uzmanı Zeynep Karataş, Twitter hesabında olaylara ilişkin yaptığı paylaşımlarda şu değerlendirmelerde bulundu:

• “Ortadoğu’nun en uzlaşmacı, en demokrat adamı olan Gannuşi’ye bu siyasi darbe, bölge için radikalleşmenin perçinlenmesi ve uzlaşma ihtimalinin sonu demek olur. Ortadoğu’da ilk defa seçilmiş bir cumhurbaşkanı, anayasal yetkisi olmadığı halde hükümeti fesh edip meclisin kapısına kilit vurdu. Gannuşi, Libya konusunda Türkiye’nin tezlerine yakındı. Gannuşi’nin Türk yetkililer ile yazışmaları basına sızdırıldı. Gannuşi’yi önce meclis başkanlığından almayı denediler, yapamadılar. BAE ise Gannuşi karşıtlarını finanse etti.”