Tsunami felaketinin 1. yıldönümünde kurbanlar anılıyor

13 ülkede 231 binden fazla kişinin ölmesine ya da kaybolmasına neden olurken, ölen ya da kaybolanların yaklaşık dörtte üçü Endonezya'nın Banda Açe eyaletinde idi.

Modern dünyanın bilinen en büyük felaketlerinden biri olan Tsunami'den sağ kurtulanlar, ölenlerin yakınları ve arkadaşları düzenlenen törenlerde kaybettiklerini anarken, dünya liderleri de taziye mesajları yayınlıyor.

Açe eyaletinde düzenlenen törende Endonezya Devlet Başkanı Susilo Bambang Yudhoyono, bir yıl önce tsunaminin kıyıyı vurduğu anda, tsunami erken uyarı sireni çalarak bir dakikalık saygı duruşunu başlattı.
Yudhoyono yaptığı konuşmada, “tam bir yıl önce, bu aynı mavi gök altında toprak ana en yıkıcı gücünü üzerimize saldı. Saldırı büyük bir depremle başladı, ama bu sadece gelecek olan korkunç felaketin başlangıcıydı” dedi.
Sri Lanka ve Tayland'da da bir dakikalık saygı duruşları yapılırken, törenlerde bayraklar yarıya indirildi ve anı çanları çaldı. Tsunami'den etkilenen bölgeler boyunca Müslümanlar, Hıristiyanlar, Hindular ve Budistler dini törenler düzenledi.

Açe'de devlet başkanı Yudhoyono, yaklaşık 47 bin kişinin gömüldüğü toplu bir mezar alanını ziyaret etti. Felaketten hemen sonra, salgın hastalıkların başlamasını önlemek amacıyla sokaklardan toplanan cesetler aceleyle bu toplum mezar alanında açılan mezarlara gömülmüştü.
Tsunami'de ölen çocuklar için de camilerde, kiliselerde ve tapınaklarda ayrıca namazlar kılındı, ayinler ve törenler düzenlendi.

Tsunami'de anne babasını, kocasını ve iki kızını kaybeden Darmavati (39), Açe'nin Kajhu köyünde bir camide namaz kılıp dua ettikten sonra, “Allah'a bana, kalan tek oğlumu büyütme gücü vermesi için dua ediyorum” dedi.
Resmi törenlerin yanı sıra bazı kişiler tek başlarına sessizce kaybettikleri yakınlarını andılar. Tayland'ın Patong plajında bir erkek, sakin bir denize karşı kıyıda tek başına çökmüş ağlıyordu. Önünde beyaz güllerden oluşan bir demet bulunan bu kişi, gazetecilerle konuşmayı reddetti.
Tsunami'den kurtulan ya da tsunamide yakınlarını kaybeden yüzlerce batılı turist de Tayland'ın dünyaca ünlü sahil şeridinde düzenlenen törenlere katıldı.

FELAKET

Bir yıl önce bugün Sumatra adasının açıklarında meydana gelen 9.15 şiddetindeki deprem, milyarlarca ton suyun yer değiştirmesine neden oldu ve Hint Okyanusu boyunca jet hızıyla ilerleyen 10 metre büyüklüğünde dev dalgaların oluşmasına yol açtı.

Tsunaminin etkisi ürkütücüydü. Dev dalgalar Açe, Sri Lanka ve Hindistan'da bazı köyleri toptan haritadan siler ve kasabaları yıkarken, Tayland'da 5 yıldızlı otelleri yerle bir etti ve Hindistan'dan Doğu Afrika ülkesi Somali kıyılarına kadar geniş bir bölgede yıkıma ve ölüme yol açtı.

BM Genel Sekreteri Kofi Annan, Açe'deki törende yayınlanan görüntülü mesajında, “felaket o kadar korkunç, o kadar hızlı ve genişti ki, hala onu tam anlamıyla kavramaya çalışıyoruz” dedi.

Ölü ve kayıplarla ilgili rakamlar 216 bin ile 231 bin arasında değişiyor.

Bazı ülkelerin ölü ve kayıplarla ilgili rakamları hala güncellemeye çalıştığını belirten BM, ölü ve kayıp sayısını en az 223 bin olarak verirken, hükümet ve güvenilir yardım ajanslarının rakamlarına dayanan AP bu rakamı en az 216 bin olarak veriyor.

Gerçek rakamsa hiçbir zaman bilinemeyecek, çünkü birçok ceset kayıp ve tsunaminin etkilediği bölgelerde nüfus bilgileri de yok oldu.

YARDIM KAMPANYASI

Tsunaminin yaraları da şimdiye kadar bilinen en büyük yardım kampanyasıyla sarılmaya çalışılıyor.
Çeşitli ülkeler ve uluslararası kuruluşlar, yardım ve yeniden imar çalışmaları için toplam 13 milyar dolar vermeyi vaat ettiler. BM, bu paranın yüzde 75'inin şimdiye kadar verildiğini açıkladı.

Ancak yeniden imar çalışmalarının yavaş gitmesi eleştirilere yol açıyor ve hala çadırlarda, derme çatma kulübelerde ya da ailelerinin veya arkadaşlarının yanında yaşayan yüz binlerce kişinin rahatsızlığı artıyor.
BM'nin tsunami sonrası yeniden imar çalışmaları için atadığı özel temsilci eski ABD Başkanı Bill Clinton, Açe'de yayınlanan mesajında bu noktaya değinerek, “birçoğunuzun hala büyük sıkıntılar çektiğini biliyorum. Sizler uygun evlere ve iş imkanlarına sahip oluncaya kadar çalışmalardan tatmin olmayacağımı bilmenizi isterim” dedi.

Bölge ülkeleri Pasifik Okyanusu'ndaki gibi bir tsunami erken uyarı sistemi de kurmaya çalışıyor, ancak uyarıyı kimin vereceği konusundaki anlaşmazlıklar devam ediyor.

Sismik izleme, uydu haberleşmesi ve su altı algılayıcılardan oluşan gelişkin bir ağ kuruluncaya kadar kıyı bölgelerinde yaşayan bazı kentlerde, tsunami anında kaçışta kullanılacak yollar belirleniyor. Sumatra'nın Padang kentinde, bu amaçla bugün tsunami tatbikatı yapıldı.

TSUNAMİDE ÖLÜ VE KAYIPLARIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI 
  �
tsunami felaketinde, ülkelerin bakanlıklarından alınan rakamlara göre, toplam 229 bin 361 kişi öldü ya da kayıp. Bu rakamın ülkelere göre dağılımı ise şöyle:
  �
    ÜLKE.................. ÖLÜ............KAYIP
  �
    Endonezya..............131,934........37,066
    Sri Lanka...............35,322
    Hindistan...............12,405.........3,874
    Tayland..................5,395.........2,817
    Doğu Afrika................164...........139
    Maldiv Adaları..............82............26
    Malezya.....................69.............5
    Myanmar.....................61
    Bangladeş....................2
  �
    TOPLAM.................185,434........43,927
  �
    (GENEL TOPLAM: 229,361)
  �
    -Sri Lanka ölü ve kayıp rakamlarını tek bir sayı olarak veriyor.
    -Hindistan daha önceki 5 bin 640 kayıp sayısını, Andaman ve Nicobar adalarında kaybolan insanlarla ilgili tahminleri düşürdükten sonra 3 bin 874 olarak belirledi.
    -Doğu Afrika ölü rakamları Kenya, Seyşel Adaları, Somali, Tanzanya ve Madagaskar'ı kapsıyor.
    -Doğu Afrika kayıp rakamları sadece Somali rakamlarını kapsıyor.