Trump’ın önündeki 4 kritik madde

ABD’nin “2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası” olarak bilinen savunma bütçesinin Amerikan Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nden sonra önceki gün 100 üyeli üst kanat Senato’da da kabul edilmesinin yankıları sürüyor. Türkiye’yi yakından ilgilendiren dört konu başlığı içeren bütçe tasarısı, Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi, Senato’da da ABD Başkanı Donald Trump’ın vetosunu aşacak üçte iki çoğunluğun üzerinde 8’e karşı 86 oy ile kabul edildi. Trump, geçen hafta Twitter’dan yaptığı paylaşımda istediği önceliklerin hepsinin yer aldığını söyleyerek, bütçe tasarısı Senato’dan geçer geçmez imzalayıp yasalaştıracağını ifade etmişti. Toplam 738 milyar dolarlık (4.3 trilyon TL) savunma bütçesi yasa tasarısı, içindeki Türkiye’ye yaptırım çağrısı yapan bazı maddelerden ötürü Türk Dışişleri Bakanlığı tarafından tepki ile karşılanmıştı. Tasarıda Türkiye’yi yakından ilgilendiren konular dört ana başlık altında toplanmış durumda.

F-35 JETLERİ KONUSU

Türkiye’nin Rus yapımı hava savunma sistemi olan S-400’leri satın alma süreci devam ettiği için ABD’de bulunan Türkiye’ye ait 6 adet beşinci nesil F-35A tipi savaş uçağının ABD Hava Kuvvetleri tarafından satın alınması öngörülüyor. Tasarıda bu geri alım amacıyla 440 milyon dolarlık (2.6 milyar TL) fon ayrılacağı kaydediliyor. Türkiye, F-35 programına 2002 yılında ortak olarak katılmıştı. 8 milyar dolara (47.2 milyar TL) 100 adet beşinci nesil F-35 alınması öngörülüyordu. Türkiye, F-35 programından çıkarıldı.

CAATSA YAPTIRIMLARI

Bütçe yasa tasarısı, Rus S-400 hava savunma sistemlerinden ötürü Türkiye’ye karşı ‘ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası’nın (CAATSA) uygulanması çağrısı yapıyor. Rusya’nın silah ticaretinin engellenmesi ve Başkan Trump’ın yetkilerinin tırpanlanması için çıkarılan CAATSA 2017 yılında kabul edilmişti. Trump’tan şimdi bu yasa çerçevesinde, Rusya’dan S-400 füze sistemi satın aldığı gerekçesiyle Türkiye’ye 12 yaptırımdan 5’ini uygulaması talep edilior. Bu yaptırımlar, alımdan sorumlu şahıslara yönelik olmaktan ülkenin finans sektörüne kadar uzanıyor.

TÜRKAKIM PROJESİ

Tasarı, Rus doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıması öngörülen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 8 Ocak’ta İstanbul’da açılışını yapacağı TürkAkım ve Rusya’nın Kuzey Akım 2 projesine yönelik yaptırım uygulanmasını da içeriyor. Ayrıca Rusya’yla askeri düzeyde işbirliğini yasaklıyor. Bütçe tasarısında, “Bu yasanın kanunlaşmasından sonraki 60 ve sonraki her 90 günde Dışişleri Bakanlığı, Hazine Bakanlığı’na danışarak Kuzey Akım 2 ve TürkAkım projeleri veya bu projelerin yerine inşa edilecek diğer projelerin inşası için deniz seviyesinden 100 fit (30.4 metre) ve üzeri derinliğe boru hattı döşeyen gemilerin tespitine ilişkin raporu, ilgili kongre komitelerine sunacaktır” hükmü bulunuyor. Bu projelere gemi sağlayan yabancı kişi ve kuruluşların da yaptırım için tespit edilmesi gerektiği vurgulanıyor.

RUMLARA SİLAH VİZESİ

Tasarıda Türkiye’yi ilgilendiren diğer bir konu ise Güney Kıbrıs Rum yönetimine yönelik 32 yıllık silah ambargosunun şartlı kaldırılması talebi. Tasarıya göre ABD Başkanı, Rum yönetiminin “para aklama denetimleri konusunda ABD ile çalıştığını” ve “Rus askeri gemilerinin adaya bakım ve yakıt ikmali için demirlememesi yönünde gerekli adımları attığını” Kongre’nin ilgili komitelerine teyit ettiği takdirde Rumlara Amerikan silah ambargosunu kaldıracak.

‘ABD AVRUPA’YI ENERJİ KISKACINA ALMAK İSTİYOR’

ABD Senatosu’nun Rus doğalgazının ‘TürkAkım’ ve ‘Kuzey Akım 2’ boru hatlarıyla Avrupa’ya ulaştırılmasına yönelik savunma bütçesinde yaptırım öngörmesi Rusya’nın tepkisine yol açtı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ABD’nin Rusya’yı vazgeçiremeyeceğini belirterek “Bizim niyetimiz başlatılan boru hattı projelerinin ve özellikle Kuzey Akım 2 boru hattının tamamlanmasıdır. ABD’nin yaptırımları buna engel olamaz. Amerika güya Rusya’ya karşı attığı bu adımlarla aslında Avrupa’yı enerji kıskacına almak istiyor” dedi.

BİR TEPKİ DE MERKEL’DEN

ALMANYA Başbakanı Angela Merkel, Rusya’dan Almanya’ya doğalgaz taşıması beklenen Kuzey Akım 2 projesine ABD Kongresi’nin yaptırım öngörmesine tepki gösterdi. Federal Meclis’te vekillerin sorularını yanıtlayan Merkel, “Ülke dışı yaptırımlara karşıyız” diyerek ABD’nin yaptırım planlarına karşı alacağı tedbirin diyalog kanallarını açık tutmak ve meseleleri görüşmek olacağını söyledi. Merkel, bu konuda geri adım atma niyetleri olmadığını belirtti. 

KKTC: PATLAMAYA HAZIR CEPHANELİĞE KATKI

ABD’nin, Rumlara 32 yıldır uyguladığı silah ambargosunu kaldırma kararı, KKTC’de sert tepkiyle karşılandı. KKTC Dışişleri Bakanlığı, “Rum liderlerin Güney Kıbrıs’ı patlamaya hazır silah deposuna çevirme çabalarına somut destek, istikrarı tehlikeye atacak bir adım” eleştirisi yaptı. Rum yönetimi ise silah ambargosunun kaldırılmasına ‘Rusya’dan uzaklaş’ şartı nedeniyle temkinli yaklaşıyor. Tasarı, kara para ile mücadele (Rus kara parası) ve Rus savaş gemilerine Rum limanlarının kapatılması şartıyla Rumlara silah ambargosunun kaldırılmasını öngörüyor.