Trump’a yaptırım baskısı

Riyad’ın önceki geceyarısı Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2 Ekim’de İstanbul Başkonsolosluğu’nda kazaen öldürüldüğünü açıklamasını ABD Başkanı Donald Trump, ‘iyi ilk adım’ diye nitelerken ABD senatörlerinden Riyad’a yaptırım uygulanması konusunda çağrılar yükseldi. Trump ise Kongre ile çalışacağını belirtti, ancak bunun ABD’nin Riyad ile 110 milyar dolarlık silah satışına mani olmaması gerektiğini savundu.

SİLAH AMBARGOSU OLMAZ

Suudi Krallığı’nın Kaşıkçı olayıyla ilgili 18 kişinin gözaltına alındığı ve istihbarat yetkililerinin görevlerinden alındığını açıklamasının ardından Arizona’da basına konuşan Trump, açıklamayı ‘güvenilir’ bulup bulmadığıyla ilgili soruya güvenilir olduğunu düşündüğünü belirterek Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile konuşacağını söyledi. Trump, “S.Arabistan büyük bir müttefik, ancak olanlar kabul edilemez. Onlara (Suudilere) İran’a karşı denge sağlamak için ihtiyacımız var” dedi. Trump, Kongre ile Kaşıkçı krizini görüşeceklerini belirterek Riyad’a yönelik atılacak adımların ABD’de 600 bin iş anlamına gelen 110 milyar dolarlık silah anlaşmasını etkilememesini istediğini söyledi. Trump, “Onlar, ABD’den satın alma ve yatırım için 450 milyar dolar harcama konusunda anlaştılar, ben de bunun devam etmesini umuyorum” diye devam etti. Trump yönetimi 4 Kasım’dan itibaren yeni yaptırımlarla İran’ın petrol vanasını kapatmaya hazırlanıyor, arz azalmasını ise Suudilerin yapacağı üretim artışıyla kapatmayı umuyor.

KONGRE ÜYELERİNDEN TEPKİ

6 Kasım’da yapılacak ara seçimlere hazırlanan ABD Kongre üyeleri ise Suudi versiyonunu şüpheyle karşılayan açıklamalar yaptılar. Trump’ın Cumhuriyetçi Partisi’nden olan Senatör Lindsey Graham, attığı tweetlerde “Önce bize Kaşıkçı’nın konsolosluktan çıktığını söylediler, herhangi bir Suudi dahlini kesinlikle reddettiler. Şimdi, bir kavga çıkıyor ve konsoloslukta öldürülüyor, tüm bunlar da Veliaht Prens’in bilgisi dışında oluyor” diyerek Suudi versiyonunu şüpheli bulduğunu belirtti. Demokrat Partili Temsilciler Meclisi üyesi Adam Schiff, ABD istihbarat örgütlerinden brifing aldığını belirterek Suudi versiyonunun ‘güvenilir’ olmadığını söyledi.

Amerikan New York Times gazetesi ABD cephesinde oluşan havayı ‘Amerikan istihbarat örgütleri, Kaşıkçı’nın Suudi yönetiminden üst düzey talimatla öldürüldüğüne giderek ikna olurken Trump, Suudilerin ‘kazaen’ öldürüldüğü versiyonunu kabul etmişe benziyor’ diye yorumladı.

‘ELÇİYİ ÇEK’

ABD’de Cumhuriyetçi Kongre üyesi Colorado temsilcisi Mike Coffman, Kaşıkçı’nın Suudi başkonsolosluğunda öldürülmesi ile ilgili olarak, ABD’nin Riyad’da vekaleten görev yapan büyükelçisini geri çekmesi gerektiğini belirtti. Kaşıkçı olayına ilişkin yazılı açıklama yapan Coffman, “Bizim ülkemiz, değerler üzerine kurulmalıdır ve müttefiklerimizden insan haklarını saygı göstermelerini istemeliyiz” ifadelerini kullandı. Coffman, ”ABD ve diğer bütün ülkeler Kaşıkçı’nın ölümünden dolayı Suudi Arabistan’ı kınamalıdır ve diplomatik baskı uygulamalıdır” dedi.

ARAPLAR ÖVDÜ BATI MESAFELİ

SUUDİ Arabistan’ı Katar ile krizde destekleyen Arap müttefikleri cinayet itirafını övgüyle karşılarken Batı’dan mesafeli açıklamalar geldi.

BM: Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, sözcüsü aracılığıyla yazılı açıklama yaptı. BM Genel Sekreteri’nin, Kaşıkçı’nın ölümüyle ilgili hızlı, kapsamlı ve şeffaf bir soruşturma yapılmasını istediği belirtilerek suçluların sorumlu tutulması çağrısı yapıldı.

Avrupa Birliği: Yapılan açıklamada, “Kaşıkçı’nın ölümüyle iligili detaylar ve 1963 Viyana Konsolosuluk Sözleşmesi’nin şok edici şekildeki ihlali çok endişe vericidir. Sorumluların hesap vermesi sağlanmalı” denildi.

İngiltere: Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü “Suudi raporunu ve bir sonraki adımlarımızı değerlendiriyoruz. Dışişleri Bakanı’nın dediği gibi, bu korkunç bir eylemdi ve sorumluları hesap vermeli” dedi.

Almanya: Başbakanı Angela Merkel, gazetecilere yaptığı açıklamada, Kaşıkçı’nın öldürülmesi olayını “korkunç” olarak niteleyerek, “Hala hiçbir şey aydınlatılmadı. Elbette konunun tam olarak aydınlatılmasını talep ediyoruz” dedi.

Fransa: Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesini ‘en ağır şekilde kınayarak’ olayla ilgili halen birçok sorunun cevap beklediğini bildirdi.

Hollanda: Başbakan Mark Rutte, Kaşıkçı olayıyla ilgili daha fazla açıklamaya ihtiyaç duyulduğunu belirterek “Hâlâ pek çok şey belirsiz. Nasıl öldü? Sorumlu kim? Tüm gerçeklerin mümkün olan en kısa zamanda aydınlanmasını bekliyor ve umuyorum” diye konuştu.

Danimarka: Başbakan Lars Lökke Rasmussen, kamu yayın organı DR’ye yaptığı açıklamada, gerçeklerin tamamının anlatılmadığını söyleyerek “Olayla ilgili soruşturmanın derinleştirilmesine ihtiyaç var” dedi.

Mısır: Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada ‘Suudi Kralı’nın Kaşıkçı soruşturmasında hukuk ve adalet çerçevesinde cesur ve kararlı eylemlerde bulunduğunu’ belirtti, Kaşıkçı ailesine başsağlığı diledi.

Birleşik Arap Emirlikleri: Resmi WAM ajansından yapılan açıklamada “BAE, Kral Selman’ın karar ve talimatlarını memnuniyetle karşılıyor” açıklaması yapıldı.

Bahreyn: Yapılan resmi açıklamada “Suudi Arabistan’ın bir hukuk, değerler ve prensipler ülkesi olmaya devam edeceği” belirtildi.

Filistin: WAFA haber ajansı tarafından yapılan açıklamada, Suudi Kralı Selman ve Veliaht Prens Muhammed liderliğindeki Suudi Arabistan’ın adalet ve ilke devleti olarak kalacağı kaydedildi.

Yemen: Suudi Arabistan destekli hükümete bağlı haber ajansı, Kaşıkçı olayına karışanlardan hesap sorulacak olmasının, Suudi Arabistan kurumlarının kamuoyuna gerçekleri bildirme konusundaki hassasiyetini yansıttığını ifade etti.

AF ÖRGÜTÜ: AKLAMA GİBİ

ULUSLARARASI Af Örgütü, Suudi Arabistan’ın Kaşıkçı açıklamasının ‘korkunç bir suikastı’ aklama çabasına benzediğini öne sürdü. Af Örgütü’nün Ortadoğu insan hakları direktörü Samah Hadid “Suudi yetkililerin Kaşıkçı’nın konsoloslukta bir yumruklaşma sonucu öldüğüne dair soruşturma sonuçları güvenilir değil ve Suudi Arabistan’ın insan hakları kaydı için yeni bir alçaklık noktasına işaret ediyor” dedi. Af Örgütü, Suudilerden Kaşıkçı’nın cesedinin otopsi yapılabilmesi için ortaya çıkarılmasını BM Genel Sekreteri gibi bağımsız bir soruşturma yürütülmesini talep etti. UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, “Cemal Kaşıkçı suikastını güçlü bir şekilde kınıyorum. Kaşıkçı’nın öldürülmesi bize demokrasi için hayati olan basın özgürlüğü için mücadele etmemizi hatırlatıyor” dedi.

POMPEO: TÜRKİYE ÖNEMLİ BİR KONUMDA

SUUDİ gazeteci Cemal Kaşıkçı kriziyle ilgili geçen hafta Türkiye’yi ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Voice of America’ya yaptığı değerlendirmede Türkiye’nin stratejik açıdan son derece önemli bir müttefik olduğunu söyledi. Pompeo, “Bu benim Ankara’ya ikinci ziyaretimdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ve mevkidaşım, Mevlüt Çavuşoğlu’yla görüştüm. Derin ilişkilerimiz var. Türkiye NATO müttefiki bir ülke. Ancak bazı konularda sıkıntılarımız oldu. Rahip Brunson’ı hapiste tuttular ve hâlâ daha oradaki konsolosluğumuzda görevli üç yerel çalışanımızı hapiste tutmaya devam ediyorlar. Sonuç olarak ilişkilerimizde hâlâ sorunlu noktalar var. Ancak Türkiye, son derece önemli bir konumda yer alıyor ve orada olmaya da devam edecek. Bir NATO üyesi ülke olarak Avrupa’yla Ortadoğu arasında köprü konumundalar ve bizim ilişkilerimizi daha da geliştirmemiz gerekiyor. Türkiye’nin ve Amerika’nın Suriye’de yaşanan zorluklar gibi noktalarda örtüşen çıkarları var ve biz bu konularda NATO’da da diğer alanlarda da sonuna kadar birlikte çalışabiliriz. Türkiye’yle Suriye konusunda, Suriye halkı açısından da daha iyi sonuçları olacak birçok noktada çalışmalar yapabiliriz” dedi.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR