Trump daha gelmeden NATO’yu gerdi

İTTİFAK içinde şimdiye kadar görülmemiş düzeydeki derin görüş ayrılıklarının odağında ABD Başkanı Donald Trump var. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg zirvedeki görüşmelerin ‘çetin’ olacağına dikkat çekerken Trump’ın Brüksel’e gelmeden verdiği mesajlar, mevcut tavrını bir kenara bırakma niyetinde olmadığını gösterdi.

TRUMP: ‘EN KOLAYI PUTİN’

Trump’ın 16 Temmuz’da görüşeceği Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için “En kolayı o olabilir” demesi ise özellikle dikkat çekti. Trump, göreve geldiğinden bu yana NATO’nun üzerine oturduğu temelleri sarsan ve Atlantik’in iki yakası arasında soğuk rüzgârlar esmesine neden olan açıklamalara imza atıyor. Avrupa Birliği ülkeleri de neredeyse her gün Trump’ın hedefinde. Bugüne kadar ABD Başkanı’nı doğrudan hedef alan en sert tepkilerden biri AB Konseyi Başkanı Donald Tusk’tan geldi. Tusk, AB-NATO İşbirliği Ortak Deklarasyonu’nun imza töreninde yaptığı konuşmada, “Sevgili Amerika, müttefiklerinin değerini bil. Sonuçta o kadar da fazla müttefikin yok” dedi. Avrupalı askerlerin Amerikalı askerlerin yanında can verdiklerinin altını çizen Tusk, “Lütfen zirvede bir araya geldiğimizde, daha da önemlisi Başkan Putin ile bir araya geldiğinde bunu hatırla” diye konuştu.

HARCAMA TARTIŞMASI

NATO Zirvesi’nde en tartışmalı konuların başını savunma harcamalarının 2024’e kadar üye ülkelerin gayrisafi yurt içi hasılalarının yüzde 2’sine yükseltilmesi yer alıyor. Bu karar 2014’te alındı. Trump ise bu konuyu ana önceliği olarak belirledi. Brüksel’e gelmeden, “ABD, NATO’daki her ülkeden daha fazla harcama yapıyor. Bu ne adil ne de kabul edilebilir” mesajı atan Trump’ın müttefikleri üzerindeki baskıyı artırarak sürdürmesi bekleniyor. 2014’te bu hedefi tutturan ülke sayısı üçtü. Alınan önlemlerle bu sayının 2018 sonunda 8’e ulaşması öngörülüyor. Türkiye henüz hedefi tutturmadı, ancak giderek yaklaşıyor.
Trump, harcamalarda yakalanan yükseliş trendinin kendisini tatmin etmediğini de dün Twitter aracılığıyla duyurdu. Yüzde 2 hedefini de ‘düşük’ olduğu gerekçesiyle tartışmaya açan Trump, hedefi yakalayamayan ülkeleri ‘ihmalkar’ olarak tanımladı.”

KREDİBİLİTE SORUNU

NATO’nun kendi içindeki sorunları aşamaması durumunda ciddi bir kredibilite sorunuyla karşı karşıya kalma riski var. Stoltenberg, daha önce de üye ülkeler arasında anlaşmazlıklar yaşandığına dikkat çekip bunun normal olduğunu vurguladı. ABD’li yetkililer de NATO konusunda yıllardır izlenen politikalarda sapma yaratacak talimatlar almadıklarının altını çiziyor. Bununla birlikte Trump’ın ne söyleyeceğini ya da nasıl davranacağını önceden kestirmenin mümkün olmaması sıkıntı yaratıyor.

ERDOĞAN’IN YOĞUN TEMAS TRAFİĞİ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, yeni dönemdeki ilk uluslararası etkinliği olacak zirvede önemli ikili temaslarda bulunması öngörülüyor. Erdoğan’ın en önemli teması ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı görüşme olacak. Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı Theresa May ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un da aralarında yer aldığı çok sayıda ikili görüşme gerçekleştirmesi planlanıyor.

TÜRKİYE ZİRVEDE ÖN PLANDA

NATO Zirvesi’nde Türkiye’yi ilgilendiren konularda önemli kararlara imza atılacak. Türkiye, gerek NATO’daki görüşmeler gerekse Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ikili temaslarında terörle mücadelede etkinliğin artırılması, Rusya’dan alınması planlanan S-400 füze sistemleri ve son nesil savaş uçağı F-35’ler konusundaki gelişmeleri masaya getirecek.

Bölgesindeki sorunlar da Türkiye’nin tezlerini paylaşacağı konu başlıkları arasında yer alacak. Türkiye, NATO’ya yönelik katkılarını da çeşitli boyutlarda artırmayı sürdürüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin 2021’de komutasını üstlenmek istediği Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti (VJTF) ve Irak’taki NATO Eğitim Misyonu ön planda. Bu misyonun komutan yardımcılığının Türkiye’ye tahsis edilmesi öngörüler arasında. Muharip boyutu olmayan bu misyon kapsamında, Iraklı güvenlik güçlerine eğitim verilecek, askeri akademi ve okullar kurulacak.

Zirvenin en dikkat çeken kararlarından birini de ‘Dört 30’ (NATO Hazırlık Girişimi) oluşturacak. Göreve hazırlık seviyelerini artırmayı öngören NATO Hazırlık Girişimi’ne onay verilecek. ‘Dört 30’lar ile 30 mekanize tabur, 30 hava muharip filo ve 30 savaş gemisi, 30 gün veya daha az sürede göreve hazır olacak kapasitede tutulabilecek.