Toprak su gibi aktı
Güncelleme Tarihi:
Uydu görüntüleri Endonezya’daki depremin yol açtığı tahribatı gözler önüne sererken, felaketin meydana geliş biçimi de dikkat çekiyor. Uzmanlar, deprem anında kum ağırlıklı olan toprağın sıvılaşıp ‘su gibi aktığını’ anlattı. Buna göre ‘sıvılaşma’ ve Palu kentindeki koyun uzun ve dar yapısı tsunaminin yol açtığı dalgaları büyüterek şiddetini artırdı.
Endonezya’nın Sulawesi Adası’nda meydana gelen deprem ve ardından oluşan tsunamide hayatını kaybedenlerin sayısı 1.347’ye çıkarken, doğal afet oluş biçimiyle de dikkat çekiyor. Endonezyalı yetkililer, Palu kentini vuran ve binlerce konutu yıkan depremin yıkıcı olmasında ‘sıvılaşma” adı verilen olayın en büyük etmenlerden olduğu görüşünde. Sıvılaşma olarak nitelenen olayda toprak adeta su gibi akıyor, toprak kaymalarına yol açıyor ve zeminin yerinden oynayıp bir anda çökmesine neden olabiliyor. Sıvılaşmanın olabilmesi için toprağın görece gevşek olması, suyla dolu ve şiddetli bir şekilde sarsılmış olması gerekiyor. Bu üç koşul Endonezya’daki depremde bulunduğu için toprak sıvı gibi ‘akarak’ üzerindeki konutların yıkılması ve çökmesine yol açtı. Geçen cuma yaşanan 7.5 büyüklüğünde deprem sırasında çekilen bazı videolarda bu sıvılaşma olayı yüzünden toprağın yavaşça yer değiştirdiği görülüyor.
UZUN VE DAR KOY
Bilim insanları, depremin şiddetini arttıran bir başka faktörün de Palu kentindeki uzun ve dar koy olduğunu kaydetti. Bu koy, tsunami sırasında oluşan dalgaların şiddetini arttırdı. Fransız AFP’nin haberine göre normalde tsunamiler depremlerin deniz tabanında yol açtığı büyük dikey yer değiştirmelerle tetikleniyor. Palu’daki tsunami ise deniz tabanının yatay yer değiştirmesi ile tetiklendiği için normalde daha hafif dalgalara yol açması bekleniyordu. Ancak tersine tsunaminin yol açtığı en az üç metrelik dalgalar büyük yıkıma sebep oldu.
‘HUNİ ROLÜ OYNADI’
Fransa’nın güneyindeki Grenoble kentinde yer alan Yer Bilimleri Enstitüsü’nde bu deprem bölgesini araştırmış uzman Anne Socquet AFP’ye yaptığı açıklamada, koyun yapısının dalgaların boyutunu büyüten bir rol oynadığını söyledi. “Koy, tsunami dalgalarının içine girdiği bir huni rolü oynadı” diyen Socquet, koyun daraldıkça daha sığlaştığını, yukarı itilen suyun da yanlardan sıkışarak dev dalgalara yol açtığını kaydetti.
DEPREMİN BOYUTU VE YERİ
Uzmanlara göre faciayı büyüten bir diğer neden depremin boyutu ve yeriydi. İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden deprem uzmanı Baptiste Gombert, büyüklüğünün 7.5 olmasının depremin gücünü ortaya koyduğunu, sığ bölgedeki merkez üssünün deniz tabanında daha fazla hareketliliğe yol açtığını kaydetti. Depremin yaşandığı yerin sahile çok yakın olması dalgaların etkisini yitirmesi için çok az zaman bıraktı. Son olarak deprem sırasında Palu koyunun hemen ağzında deniz tabanında meydana gelen heyelan da tsunaminin daha büyük dalgalara yol açmasına neden oldu.
YAĞMA VE TUTUKLAMA
Endonezya’nın deprem ve tsunamiyle sarsılan adası Sulawesi’de yağma nedeniyle onlarca kişi tutuklandı. Yetkililer, gıda değil, laptop, akıllı telefon gibi ürünleri yağmalayanlara yönelik işlem yapıldığını kaydetti. Yardım konvoylarının güvenliğinden sorumlu Pasang Kayu Askeri Merkezi yetkilisi yaptığı açıklamada, dün polis eskortunda afet bölgesine götürülen bir yardım konvoyunun yağmalandığını belirtti.
Yağmalar özellikle Palu ve Donggala kentlerinde yaşanıyor. Yerel Metro TV kanalı da Palu’da bir alışveriş merkezindeki yağmalama olaylarının görüntülerine yer verdi. Araçlara yakıt bulmakta sıkıntı çekildiği, civar bölgelerden gönderilen az sayıdaki yakıt tankerinin yetersiz kaldığı bildirildi.