Telegram soruları... ‘İfade özgürlüğü taciri’ neden tutuklandı

Rusya’nın Mark Zuckerberg’i olarak anılan, dünyanın en büyük ikinci haberleşme uygulaması Telegram’ın kurucu ve yöneticisi Pavel Durov, 25 Ağustos’ta Fransa’da gözaltına alındı. Fransa adaletinin 12 ayrı suçlama yönelttiği Durov’un tutuklanması bir anda dünyanın en çok konuştuğu konulardan biri oldu.

1. PAVEL DUROV KİMDİR?

1984 yılında Sovyetler Birliği’nde doğan Durov, henüz 4 yaşındayken ailesiyle birlikte İtalya’ya taşındı. Aile, Sovyetlerin dağılmasından sonra memleketlerine geri döndü. Durov, Zuckerberg’in Facebook’undan ilham alarak 2006’da ‘Vkontakte’ (VK) uygulamasını geliştirdi. VK’nın kısa sürede popülerleşmesi Kremlin’in de dikkatini çekti. 2011’de Rus hükümeti Durov’a ültimatom vererek uygulamanın verilerini paylaşmasını istedi. Durov, bu esnada Telegram üzerinde çalışıyordu.

2. RUSYA’YI NEDEN TERK ETTİ?

VK’yı satmayı kabul eden Durov, 2013 Aralık ayına gelindiğinde Telegram yüzünden köşeye sıkıştı. Ukrayna’da Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç yönetiminin ‘Maydan’ olayları yüzünden devrilmesi üzerine Rus istihbaratı Durov’un kapısını tekrar çaldı; bu kez Yanukoviç karşıtı grupların yazışmalarına erişim istedi. Durov, işbirliğini redderek Rusya’yı terk etti ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne yerleşti.

3. TELEGRAM NASIL BÜYÜDÜ?

Diğer uygulamalardan farklı olarak 200 bine kadar kullanıcının dahil olabildiği sohbet gruplarına sahip olan Telegram’ın büyümesini hızlandıran asıl gelişme, 2021’de başlayan Ukrayna işgali oldu. Hem Rus hem de Ukraynalı devlet görevlilerinden cephedeki askerlere kadar savaşla ilgili gelişmeler Telegram üzerinden paylaşıldı. Uygulama dünya çapında bir milyar kullanıcıya ulaştı.

4. FRANSA’YA NEDEN GİTTİ?

Verileri ne Rusya’yla ne de Avrupa ve ABD’yle paylaşan Durov, tüm denetim sistemleri dışında kalan bir sanal imparatorluk kurdu. Batı’da politika yapıcılar ve güvenlik araştırmacıları, uygulamanın “terör propagandası, aşırı sağcılık, uyuşturucu ticareti, çocuk pornografisi ve silah satışı” için bir cennet haline geldiğini söylemeye başladı. Uzun süredir Batı istihbaratı tarafından izlenen Durov ise tutuklanma riskine karşın geçen cumartesi günü uçağıyla Paris’e gitti.

5. BAKÜ’DE NE İŞİ VARDI?

Gözaltına alınabileceğini bilmesine rağmen Paris’e neden gittiği anlaşılmayan Durov’un, kısa süre önce Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeye çalıştığı iddia edildi. Putin ile şahsen görüşme talebi reddedilen Durov’un, rotayı Paris’e çevirdiği belirtildi. Durov’un Fransa’ya Putin’den korunmak için gittiği iddialar arasında.

6. ŞİMDİ NE OLACAK?

Durov’a terörizme destek, uyuşturucu kaçakçılığı, kara para aklama, çocuk cinsel istismarına dair materyal satışı dair 12 ayrı suçlama yöneltilirken pazartesi akşamı itibariyle gözaltı süresi 48 saat daha uzatıldı. Suçlu bulunması durumunda 20 yıla kadar hapis yatabileceği belirtiliyor. Kendisini ifade özgürlüğü savaşçısı olarak nitelendiren Durov’un tutuklanmasında yalnızca Avrupa’nın değil; Rus milyarderin “el altından Moskova’nın çıkarları için çalıştığını düşünen” Washington yönetiminin de etkisi olduğu tahmin ediliyor. Öte yandan Telegram’ın sekteye uğramasının Ukrayna-Rusya savaşını da etkileyeceği, çünkü tarafların büyük ölçüde bu uygulamadan haberleştiği belirtiliyor.

‘100 ÇOCUĞUN BABASIYIM’

15 milyar dolara yakın serveti bulunduğu tahmin edilen 39 yaşındaki Pavel Durov’un çocuk sahibi olma konusunda takıntısı olduğu biliniyor. 15 yıl önce bir arkadaşının sperm donorü olmasını rica etmesinin ardından düzenli sperm bağışında bulunduğunu açıklayan Durov, 100’den fazla çocuğun biyolojik babası olduğunu öne sürmüştü.

ARKADAŞININ PAYLAŞIMLARI MI YAKALATTI

Rus milyarderin Fransa’da tutuklanmasının yankıları sürerken, arkadaşı Juli Vavilova’nın sosyal medyada yaptığı paylaşımlar dikkat çekti. Vavilova’nın (24) Durov ile Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan’dan beraber pek çok görüntüsünü paylaştığı ortaya çıktı. Durov’un istihbarat servisleri tarafından izlendiği değerlendirildiğinde bu paylaşımların “bilgi aktarımı” yerine geçtiği yorumları yapıldı.