Tarih katliamı

IRAK’ın en büyük ikinci kenti Musul’un DEAŞ’tan geri alınması için Irak ordusu ve müttefiklerinin sekiz ay önce başlattığı operasyonda son aşamaya yaklaşılırken, önceki gün terör örgütünün, kentin batısındaki Büyük Nuri Camisi’ni havaya uçurduğu açıklandı. Cami, DEAŞ’ın lideri Ebu Bekir el-Bağdadi’nin Suriye ve Irak’ta sözde halifelik ilan ettiği camiydi.

HEZİMETİN İLANI
Irak ordusu, salı günü Musul’un eski yerleşim bölgesinde “DEAŞ’ın son kalesi” olarak nitelendirilen mahalleyi kuşatmıştı. Irak ordusundan yapılan açıklamaya göre, ordu güçleri önceki gün de camiye 50 metreye kadar yaklaşmayı başardı.

Caminin ele geçirilmesini engellemek isteyen DEAŞ militanlarının önceki akşam TSİ 21.45’te içine yerleştirdikleri patlayıcılarla mabedi yıktıkları belirtildi. Caminin Kadir Gecesi yıkılması tepkileri daha da artırdı.

Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, “Nuri Camisi ve Hadba Minaresi’nin patlatılması, DEAŞ’ın hezimetinin ilanıdır” açıklaması yaparken Cumhurbaşkanı Fuad Masum, DEAŞ’ın eylemini kınayarak, söz konusu tarihi cami ve minaresinin yeniden imarı için çaba gösterilmesini istedi.

DEAŞ: ABD VURDU
DEAŞ ise Amak ajansı üzerinden yaptığı açıklamada Amerikan uçaklarının camiye hava saldırısı düzenlediğini öne sürdü. CNN’e konuşan Amerikalı yetkililer ise bu iddiayı “yüzde bin yanlış” diyerek reddetti.

Koalisyonun kara bileşenlerinin kumandanı ABD Ordusu Tümgenerali Joseph Martin, “Bu yıkımın sorumluluğu kesinlikle DEAŞ’ta. Caminin yıkılması, Musul ve Irak halkına karşı bir suçtur ve bu acımasız örgütün neden yok edilmesi gerektiğine de bir örnektir” dedi.

Eski hükümet danışmanı ve terör uzmanı Hişam Haşimi, “DEAŞ camiyi patlattı, çünkü hilafet ilan ettikleri yerde Irak ordusunun zafer ilan etmesini istemediler” dedi. Dün DEAŞ militanlarıyla çatışan Irak güçlerinin caminin bulunduğu bölgeye yaklaştığı belirtildi. Iraklı ve ABD’li askeri kaynaklara göre en son bu camide görüntüleri yayınlanan Bağdadi kentten ayrılarak Suriye ve Irak arasındaki sınır bölgesinde saklanıyor.

SELÇUKLU MİRASIYDI
Sadece Irak’ın değil, tüm İslam coğrafyasının en önemli camilerinden sayılan Büyük Nuri Camisi’nin adı, Hıristiyan haçlı güçlerine karşı cihat ilan etmesiyle tanınan Selçuklu atabeyi Nureddin Mahmud Zengi’den geliyor. Cami, 12’nci yüzyılda Nureddin Zengi tarafından inşa ettirildi.

Büyük Cami minaresiyle de meşhurdu. Caminin 45 metre uzunluğundaki minaresi İtalya’nın ünlü yapılarından Pisa Kulesi gibi eğikti. Iraklılar da caminin minaresine bu yüzden Hadba (kambur) ismini takmışlardı. Bağdadi’nin bayrağı haziran 2014’ten bu yana bu minarede asılıydı.

Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan cami, en son 1942 yılında büyük ölçüde değişerek restore edilmişti. Minaresi ise caminin orijinal yapılarından kalan son parçalarından biriydi.

BANKNOTTA RESMİ KALDI
Çatışmalardan dolayı zaten ağır hasar gören caminin kalan kısmının ve minaresinin, patlamayla tamamen yıkılmasıyla Musullular gözyaşlarına boğuldu. Reuters’a konuşan Musul’dan öğretmen Ahmed Sayid, “Camdan dışarı baktığımda minare artık yerinde değildi. Bir parçam yok olmuş gibi hissettim” dedi.

Irak’ın ünlü tarihçilerinden Ali El Naşmi, minarenin siluetinin Irak banknotlarında olduğunu da hatırlatırken “Hadba’sız Musul’u hayal edemiyorum” diyerek tepkisini dile getirdi.

UNESCO Kültür Ajansı Direktörü Irina Bokova, “Minarenin yıkımı, emsalsiz insani trajediden etkilenen Irak toplumunun yaralarını daha da derinleştirdi” dedi.