Taraflar geri adım atmıyor: NATO-Rusya görüşmesi de sonuç vermedi

RUSYA’nın Ukrayna sınırına kapsamlı bir askeri yığınak yapmasının tetiklediği gerginliği düşürme amaçlı diplomatik girişimlerin dünkü durağı NATO’nun Brüksel’deki karargâhıydı. Geçen pazartesi ABD ve Rusya dışişleri heyetlerinin İsviçre’nin Cenevre kentinde sonuç alınamayan görüşmesinin ardından dün de NATO ile Rus tarafının temsilcileri bir araya geldi. En son 5 Temmuz 2019’da yapılan NATO-Rusya Konseyi (NRC), NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg başkanlığında toplandı. Dört saat süren toplantıya taraflar arasındaki görüş ayrılıkları damga vurdu ve beklendiği gibi somut sonuç elde edilemedi.

‘BELİRGİN GÖRÜŞ AYRILIĞI’

Stoltenberg toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, kolay bir tartışma olmadığını vurgulayarak, “NATO müttefikleriyle Rusya arasında belirgin görüş ayrılıkları var. Bunların giderilmesi kolay olmayacak” dedi. Diyaloğun sürdürülmesinin gerekliliği ise neredeyse tarafların üzerinde anlaştığı tek konu oldu. Bununla birlikte NATO’nun daha fazla görüşmeye yönelik takvim belirleme önerisini Rusya şu aşamada karşılıksız bıraktı. Ukrayna üzerindeki baskıyı azaltma ve Avrupa güvenliğine yönelik riskleri düşürme çabaları arasında yer alan NRC’de Rusya’yı Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko ve Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin temsil etti. Dışişleri Bakan Yardımcısı seviyesinde temsil edilen ABD adına masada, Cenevre’deki ikili görüşmede de ülkesini temsil eden Wendy Sherman yer aldı.

KİEV’E TAM DESTEK

Moskova’nın İttifak’ın kendi topraklarına doğru daha fazla genişlemeyeceğine yönelik talep ettiği garantilere NATO set çekti. Rusya’ya, açık kapı politikasından vazgeçilmeyeceği ve buna karar verecek olanın Moskova olmadığı mesajı net şekilde iletildi. Rus heyetine, uluslararası sistemin ve Avrupa güvenliğinin temel ilkeleri hatırlatıldı. Her ülkenin kendi yolunu belirleme hakkının olduğunun altı kalın şekilde çizildi. NATO, doğu kanadındaki müttefiklerden asker çekilmesi talebine de olumsuz yanıt verdi. NATO, Ukrayna’ya tam desteğini yinelerken Rusya, bu ülkeyi işgal niyeti olmadığını tekrarladı, ancak müttefiklerin taleplerini reddetti. Askeri tatbikatlarda şeffaflığın artırılması, tehlikeli askeri hadiselerin önlenmesi, uzay ve siber kaynaklı tehditlerin azaltılması, silahların kontrolü, füzelerde karşılıklı kısıtlamaya gidilmesi NATO’nun somut öneriler çerçevesinde görüşmeye hazır olduğunu beyan ettiği alanlar oldu. Tarafların Brüksel ve Moskova’daki temsilcilikleri yeniden açmaları konusu da gündeme geldi.

MASADA KALACAK MI

Gerginliğin yüksek olduğu bir ortamda tarafların masaya oturup karşılıklı endişelerini doğrudan paylaşması ve diplomatik angajmanın sürmesinin sağlanması NATO’nun öncelikleri arasında yer alıyordu. Diyaloğun sürmesi konusunda tarafların benzer çizgide olması olumlu karşılanırken Rusya’nın masada kalıp kalmayacağına ilişkin kararını bugün Viyana’da yapılacak AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) Daimi Konseyi Toplantısı’ndan sonra şekillendirmesi bekleniyor.

AB’DEN BİRLİK MESAJI

RUSYA’nın tavrı, Fransa’nın Brest kentinde dün başlayan, Avrupa Birliği (AB) savunma bakanlarının gayriresmi nitelikli iki günlük toplantısının da gündeminde. Çalışma yemeğine NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in de katıldığı toplantı öncesinde bir değerlendirme kaleme alan AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB’nin NATO ve ABD’yle birlikte çalışması gerektiğini söyledi. AB, Rusya ile müzakerelerde yer almak istemesine rağmen ağırlığın ABD-NATO ekseninde olması nedeniyle kurumsal olarak masada değil. Avrupa güvenlik düzeninin tehdit altında olduğunu belirten Borrell, “AB olarak birlik içinde bir tutum belirlemeli ve rolümüzün doğruluğunu kanıtlamalı, bunu somut eylemlerle desteklemeliyiz” dedi. AB’nin NATO ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’yla (AGİT) birlikte Avrupa’nın güvenliğinde kilit önemde oyuncu olduğunu vurgulayan Borrell, “Rusya’yla yaşanan bu krizi, birliğimizi ve kararlılığımızı güçlendirmek, güvenlik çıkarlarımızı ve kıtanın çıkarlarını savunmak için fırsata çevirmeliyiz” ifadelerini kullandı.

KREMLİN SÖZCÜSÜ: SOMUT YANITLARA İHTİYACIMIZ VAR

Rusya-NATO Konseyi, Kremlin’in Batı’dan istediği güvenlik garantilerinin ele alınacağı toplantı için 2019’dan beri ilk kez bir araya gelirken, Moskova’dan “Müzakerelerde ültimatom vermiyoruz, güvenlik endişelerimiz konusunda somut yanıtlara ihtiyacımız var” açıklaması geldi. Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, NATO’nun olası bir yeni genişlemesinden endişe duyduklarını ve Avrupa’nın güvenliğinin kritik bir noktaya geldiğini kaydetti. Peskov, Finlandiya’da Ukrayna krizi nedeniyle yeniden gündeme gelen olası NATO üyeliğine dair soruya yanıtında da “ittifakın bir çatışma aracı olduğunu ve herhangi bir genişlemenin Rusya için endişe sebebi oluşturduğunu” ifade etti.

AYRILIKÇILARLA ÇATIŞMADA BİR UKRAYNA ASKERİ ÖLDÜ

Batı ile Rusya arasında Ukrayna krizini çözme girişimleri sürerken, Ukrayna’nın doğusunda Moskova yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu arasında çıkan çatışmada bir Ukrayna askeri öldü. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nden yapılan açıklamada, ayrılıkçıların önceki gün Novotoşkivske bölgesinde ateşkes ihlalinde bulunduğu bildirildi. Açıklamada, saldırılar sonucu bir Ukrayna askerinin hayatını kaybettiği kaydedildi. Ukrayna’nın başkenti Kiev’de, dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaması üzerine 21 Kasım 2013’te gösteriler başlamıştı. Yanukoviç’in, gösterilerin büyümesi üzerine, Şubat 2014’te ülkeden kaçmasının ardından ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinin Donetsk ve Lugansk şehirlerinde Rusya yanlısı ayrılıkçılar ‘bağımsızlıklarını’ ilan etmiş, Moskova da Kırım yarımadasını ilhak etmişti. Ayrılıkçılar ile Kiev yönetimi arasında 2014’ten bu yana süren çatışmalarda 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti.