Taliban’dan bir çağdışı karar daha! Kadınlara STK’larda çalışmayı yasakladılar

Ağustos 2021’de Kabil’e girerek Afganistan yönetimini ele geçiren Taliban, ilk aylarda inşa etmeye çalıştığı “ılımlı” imajdan oldukça uzaklaştı. Yakın zamana kadar kadınların iş ve eğitim yaşamına katılımına engel olmayacakları sözünü veren ve hatta “geçmişteki hataları tekrar etmeyeceklerini” sık sık yineleyen Taliban, peş peşe attığı adımlarla tüm dünyanın tepkisini çekti. Bir hafta önce kadınların üniversite eğitimi almasını yasaklayan Taliban, önceki gün de sivil toplum kuruluşlarında (STK) görev almalarını engelledi.

GEREKÇE AYNI

Afganistan Ekonomi Bakanlığı, STK’larda çalışanların kıyafet kurallarına uymadığı yönünde ‘ciddi şikâyetler’ olduğunu öne sürdü. Taliban geçici hükümetinin Ekonomi Bakanlığı Sözcüsü Abdurrahman Habib, bakanlığın söz konusu kararı ülkedeki tüm STK’lara gönderdiğini ve bu karara uyulması gerektiğini söyledi. Habib, kararın yabancı kadın çalışanları kapsayıp kapsamadığı sorusunu ise yanıtsız bıraktı. Tıpkı eğitim hakkının gaspı gibi çalışma imkânı da ortadan kaldırılmış oldu. Kısıtlama, STK’lar ve uluslararası kamuoyu tarafından kınanırken, Ekonomi Bakanlığı, emri yerine getirmemeleri halinde ilgili kurumların faaliyet lisanslarının askıya alınacağı tehdidinde bulundu. Gelişme üzerine Birleşmiş Milletler (BM) ve Afganistan’da faaliyet gösteren onlarca sivil toplum kuruluşundan yetkililer, dün başkent Kabil’de bir araya gelerek Taliban yasağı sonrası faaliyetlerine nasıl devam edeceklerine dair değerlendirmelerde bulundular.

BM KARARI KINADI

Bazı STK yetkilileri, Taliban direktifini takiben tüm yardım çalışmalarını askıya alıp almamayı değerlendirdiklerini söyledi. Taliban’dan konuya dair açıklama isteyeceğini söyleyen Birleşmiş Milletler de bakanlığın direktifini kınadı. BM açıklamasında, kadınları sistematik olarak kamusal ve siyasi hayatın her alanından dışlayan kararın ülkeyi geriye götürdüğü, barış ve istikrar sağlanmasına yönelik çabaları tehlikeye attığı kaydedildi.

EĞİTİME DARBE

Taliban geçici hükümetinin Yüksek Öğretim Bakanlığı, 20 Aralık’ta Afganistan’daki tüm kamu ve özel üniversitelere gönderdiği talimat ile, kız öğrencilerin eğitimlerine ikinci bir duyuruya kadar ara verildiğini duyurmuştu. Geçen yıl 15 Ağustos’ta Afganistan yönetimine gelen Taliban sonrası, kamu ve özel sektörde çalışan çok sayıda kadın işini kaybetmişti.

STK’LARIN VARLIĞINA İHTİYAÇ VAR

Taliban’ın yasağı, ülke genelinde milyonlarca kişinin uluslararası bağışçılar tarafından sağlanan insani yardıma muhtaç olduğu bir zamanda geldi. Ekonomik kriz içindeki Afganistan’da koşullar, 2021 Ağustos’unda yönetimin Taliban’a geçmesiyle kötüleşti. Rejim değişimi üzerine Washington’ın milyarlarca dolarlık Afgan varlığını dondurması ve yabancı bağışçıların bu ülkeye yönelik yardımları kesmesiyle ağır bir kur ve gıda krizi yaşanıyor. Ağır kış koşullarında yaşamın zorlaştığı Afganistan’ın ücra bölgelerinde düzinelerce kuruluş faaliyette ve bunların çalışanlarının çoğu kadın. Özellikle köylerde kadın ve çocuklara yönelik yardım faaliyetleri, yine kadın çalışanlar tarafından yürütülebildiğinden, yasak bu insanların mağduriyetlerini ağırlaştıracak.

ABD: SONUÇLARI YIKICI OLUR

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Taliban’ın kadın STK çalışanlarına yasak kararına tepki gösterdi. “Kadınlar, dünya çapında insani yardımların merkezinde” diyen Blinken kararın, “hayati ve hayat kurtaran yardımları kesintiye uğratacağı” için “Afgan halkı için yıkıcı olacağı” uyarısında bulundu. Direktifin STK’lardaki yabancı personeli etkileyip etkilemediği ise henüz belirsiz. Geçen aylarda devlet işlerinden atılan kadınların, yanlarında erkek akrabaları olmadan seyahat etmelerine de izin verilmiyor. Sokakta örtünmeleri zorunlu tutulan kadınların ayrıca parklar ve spor salonları gibi tesislere gitmeleri yasak. Üniversite ve ortaöğretime katılmaları yasaklanan kadınların başkent Kabil dahil birçok yerde ilkokula da devam edemedikleri, kadın öğretmenlerin işine de son verildiği belirtiliyor.