Suudi Arabistan-İran gerilimi: Bölgede ürkütücü saflaşma

SUUDİ Arabistan’ın geçtiğimiz cumartesi aralarında ülkenin önde gelen Şii din adamlarından Şeyh Nimr Bakır el-Nimr’in de bulunduğu 47 kişiyi idam etmesinin yol açtığı gerilim giderek büyüyor.

Başta ABD olmak üzere AB ülkeleri Suudi Arabistan’ı eleştirirken, Moskova, Tahran ile Riyad arasında arabulucu olabileceğini bildirdi. Suudi Arabistan’ın önceki gün İran’la diplomatik ilişkilerini kestiğini açıklayarak bu İranlı diplomatların 48 saat içinde ülkeyi terk etmesi talimatı vermesine dün Tahran’dan yanıt geldi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Cabir Ensari, “Suudi Arabistan sadece kendi çıkarlarını değil aynı zamanda kendi var oluşunu kriz ve ihtilafların peşinde koşma ile iç sorunlarını dışarıya ihraç ederek çözme girişimlerinde görüyor” dedi.

RİYAD’DAN SERT KARAR: Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cübeyr de dün, İran’la hava trafiğini askıya alacaklarını, ticari ilişkileri de durduracaklarını açıkladı. Cübeyr, İranlı hacıların ülkeye gelebileceğini belirtirken, Suudi Arabistan vatandaşlarının İran’a gitmesinin yasaklanacağını açıkladı. Bu arada Arap Birliği krizle ilgili acil toplanma kararı aldı. Suriye’deki muhalif örgüt Ceyş’ül İslam (İslam Ordusu), Suudi Arabistan’ın İran’la diplomatik ilişkileri kesmesini memnuniyetle karşıladığını açıkladı. Grubun lideri Zehran Alluş, Doğu Guta’da 26 Aralık’ta hava saldırısında öldürülmüştü.

DOMİNO ETKİSİ: Öte yandan krizi diplomasi sahnesinde yeni gelişmelere de yol açtı. İran’la ilişkileri kesen Suudi Arabistan’ı Bahreyn ve Sudan izledi. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İran yönetimi ile diplomatik temsil düzeyini maslahatgüzârlık seviyesine indirme ve ülkedeki İranlı diplomatların sayısını azaltma kararı aldı. Bu üç ülke de 15 Aralık’ta Riyad’da kurulduğu açıklanan ve Türkiye’nin de içinde bulunduğu “Teröre karşı İslam İttifakı” adlı oluşumun üyesi.

İKİ CAMİYE SALDIRI

Şii din adamının idamının ardından bölge diken üstünde. Suudi Arabistan’ın doğusundaki Katif kentinde devriye gezen polis aracına dün düzenlenen silahlı saldırıda bir sivil hayatını kaybetti, bir çocuk da yaralandı. Irak’ta ise iki Sünni camisine önceki gece eşzamanlı bombalı saldırı düzenlendi.

BM DEVREYE GİRDİ

Bölgede gerginlik tırmanırken, devreye BM Güvenlik Konseyi girdi. Konsey, Suudi diplomatik misyonlarına yönelik saldırıları kınayarak, İran'dan uluslararası hukuk altındaki yükümlülükleri uyarınca diplomatik misyonları ve diplomatları korumasını istedi. 

BMGK'da kabul edilen basın bildirisinde, İran'da Suudi Arabistan misyonlarına yönelik saldırıların ciddi zararlara neden olduğu belirtilerek, bu saldırılar "en şiddetli biçimde" kınandı. 

Diplomatik misyonların dokunulmazlığı ve korunması temel prensibi ve ev sahibi ülkelerin Viyana Sözleşmesi altındaki sorumluluklarına işaret edilen bildiride, İran'dan uluslararası hukuk altındaki yükümlülüklerine uyup, diplomatik temsilcilikler ve diplomatları koruması istendi. Konsey ayrıca, tüm taraflara diyalog ve gerginliği azaltacak adımları atmaları çağrısı yaptı.

İran ve Suudi Arabistan, BM Güvenlik Konseyi'ne mektup göndermiş, Suudi Arabistan, Konsey'den İran'daki Suudi diplomatların korunmasının temin edilmesini istemiş, İran ise yaşanan olayların tekrarlanmayacağını belirtmişti.

‘İran da Sünni din adamlarını idam etti’

Uluslararası insan hakları gruplarına göre; İran 2015’te binin üzerinde kişiyi idam etti. Bunlar arasında Sünni azınlığa mensup vaiz ve aktivistler de bulunuyor. Haberde Af Örgütü’nün (AI) İran’ın belli sayıda idam cezası infazını rapor ettiğini, gerçek sayının daha yüksek olabileceği ve 2015’te İran’da idam edilenlerin sayısının bini bulabileceğine dair açıklamasına yer verildi. Arabiya, A.A.’nın geçen ay 27 Sünni vaiz ve şeyhin idamına onay çıktığını bildirdiğini aktardı. BM Özel Raportörü Ahmed Shaheed’e göre İran’da 2014’te 753 kişinin idam cezasının infaz edildi.