Suriye-Lübnan iliÅŸkileri
Güncelleme Tarihi:
Lübnan'daki askerlerini çekmesi için ABD ve Fransa'nın Suriye'ye baskısı giderek artarken, Şam yönetimi bugün bazı şartlar ileri sürerek, harekete geçme işareti verdi.
Suriye, Lübnan'daki askeri birliklerini yeniden konuşlandıracağını bildirdi.
  Â
Suriye-Lübnan ilişkileri ve sorunlar şöyle:
  Â
SINIRLARIN ÇİZİLMESİ:
  Â
Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra İngiltere ve Fransa öncülüğünde çizilen Suriye ve Lübnan sınırları, her iki ülkedeki milliyetçiler tarafından hiçbir zaman tam anlamıyla benimsenmedi.
  Â
Fransa, daha önce Müslümanların egemenliğinde olan Hıristiyanların liderliğinde bir devlet kurulmasını istedi, ancak sınırları 1920'de pek çok Müslüman bölgelerini içerecek şekilde genişletti.
  Â
BAÄžIMSIZLIK VE SONRASINDAKÄ° GERÄ°LÄ°M:
  Â
Lübnan bağımsızlığını 1943'te, Suriye ise 1946'da elde etti.
  Â
Her iki ülke de 1948-49'da İsrail ile savaştı ve çok sayıda Filistinli mülteciyi kabul etti.
  Â
Lübnan, 1958'de Suriye'nin Mısır ile oluşturduğu birliğe katılmayı reddetti. Kahire ve Şam'dan, Lübnan'ın Müslümanların yaşadığı bölgelerinin Suriye'ye geri verilmesi yönünde milliyetçi propaganda arttı.
  Â
Batı yanlısı Hıristiyanlarla Arap milliyetçisi Müslümanlar arasında gerilimin arttığı Lübnan'daki huzursuzluk, 1958'de Amerikan askeri müdahalesine yol açtı.
  Â
FİLİSTİN FAKTÖRÜ:
  Â
Beyrut hükümetine düşman Filistinli gerillalara Suriye ve Mısır'ın destek vermesi, 1960 sonlarında ilişkileri gerginleştirdi.
  Â
1970'de iktidara gelen Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad Suriye'deki gerillaları dizginlemeye çalışırken, 1970-71'de Ürdün ordusuyla çatışmadan kaçanlar Lübnan'a sığındı.
  Â
İÇ SAVAŞ:
  Â
Filistinli gerillaların faaliyetlerinin de körüklediği gerilim, Lübnan'da Nisan 1975'te iç savaşın patlamasına yol açtı.
  Â
Sağcı Hıristiyan milislere karşı Müslüman ve solcu Lübnanlı fraksiyonların yanında savaşan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Esad'ın amacının Filistinlileri kontrol etmek olduğunu anladı.
  Â
Suriye, 1976 Haziran ayında müdahale ederken, aynı yılın Ekim ayında Suriye, Suudi Arabistan ve Mısır, barışı tesis etmek için 30 bin kişilik bir ordu oluşturdu. Suriye güçleri Lübnan'da konuşlandı.
  Â
Ä°SRAÄ°L Ä°ÅžGALÄ°:
  Â
İsrail 1978'de güney Lübnan'ı işgal etti ve burada bir işgal bölgesi oluşturdu. 1982'de işgali genişleten İsrail, Suriye askerlerini Bekaa Vadisi'ne çekilmeye zorladı, Beyrut'a girerek Hıristiyan müttefiklerini iktidara getirmeye çalıştı.
  Â
Lübnan, Suriye'nin muhalefetine raÄŸmen Ä°srail ile 1983'de barış anlaÅŸması yaptı. Suriye yanlısı Müslüman militanların Åžubat 1984'te Batı Beyrut'u ele geçirmelerinden sonra ordu bölündü ve Devlet BaÅŸkanı Emin Cemayel Suriye'nin baskısı altında Ä°srail ile yaptığı barış anlaÅŸmasını iptal etti.  Â
  Â
Suriye'nin Lübnan'daki ABD ve İsrail planlarını boşa çıkarmadaki başarısına karşın, Suriye destekli güvenlik planları ve siyasi anlaşmalar, iç savaş tarafları arasındaki çatışmaları durduramadı. İsrail 1985'te, güneyde kendi ilan ettiği güvenlik bölgesine çekildi.
  Â
İran destekli Hizbullah güneyde İsrail'in en tehlikeli düşmanı olarak ortaya çıktı. Suriye güçleri 1987'de Müslüman milisler arasındaki çatışmalara son vermek için Beyrut'a döndü.
  Â
Parlamento 1988'de, Suriye karşıtı Hıristiyan ordu komutanı General Michel Aoun'u askeri kabinenin başına getiren Cemayel'in yerine birini seçmede başarısız oldu. Bundan sonraki 2 yılda Aoun'un güçleri, bir yandan Suriyelilerle çatışırken, bir yandan da Hıristiyan bölgesinin kontrolü için Lübnan milisleriyle savaştı.
  Â
1990'da parlamento Lübnan'ın yeni anayasası olan Taif Anlaşması'nı kabul etti. Suriye askerlerinin nihai saldırısından sonra Aoun kaçarak Fransa'ya sığındı.
  Â
Lübnan 1992 Ekim ayında savaş sonrasındaki ilk seçimi yaptı ve Refik Hariri başbakan seçildi. Suriye destekli Devlet Başkanı Emil Lahud ile girdiği iktidar mücadelesini kaybeden Hariri, 1998'de istifa etti. Hariri, 2000'de seçimleri kazanarak geri döndü. İsrail, güney Lübnan'daki 22 yıllık işgaline Mayıs 2000'de son verdi. Böylece Suriye'ye askerlerini Lübnan'dan çekmesi için baskı da arttı. Suriye askerleri Haziran 2001'de Beyrut bölgesinin büyük bölümünden çekildi.
  Â
SURÄ°YE ÃœZERÄ°NDE BASKI:
  Â
2004'ün Eylül ayında BM Güvenlik Konseyi Suriye'den, askerlerini Lübnan'dan çekmesini ve Lübnan'ın içişlerine karışmaktan vazgeçmesini istedi.
  Â
Suriye'nin isteği doğrultusunda Lübnan parlamentosu Lahud'un görev süresini uzattı. Eski Başbakan Hariri, 14 Şubat'ta düzenlenen bir saldırıda öldürüldü.