Suriye geçici anayasasını belirledi: Şam’ın 5 yıllık yol haritası
Güncelleme Tarihi:
Suriye’de seçimler ve kalıcı anayasa metni hazırlanana kadar ülkenin temel yasası olarak kullanılacak 53 maddelik beyanname önceki gün kabul edildi. Uluslararası toplumun azınlık ve kadın hakları konusundaki endişelerine de yer veren beyanname beş yıl geçerli olacak.
Esad rejiminin 8 Aralık 2024’te devrilmesinin ardından, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) unsurlarının liderliğindeki muhalif güçlerin kontrolünde yeniden yapılanma sürecine giren Suriye’de önceki gün tarihi bir adım atılarak geçici anayasa metni onaylandı. Devrimin ardından eski anayasası, meclisi, devlet ve güvenlik kurumları feshedilen ve Ahmed Şara liderliğinde bir geçiş yönetimi kurulan ülkede yeni anayasa metni hazırlanana kadar 53 maddelik bu beyanname anayasa görevi görecek. Beyanname daha önce 3 yıl olabileceği ifade edilen geçiş dönemini de 5 yıl olarak belirliyor.
ENDİŞELERE YANIT VERECEK Mİ
Beyannameyi bu ay başında Şara tarafından oluşturulan 7 kişilik bir komite hazırladı. Kalıcı anayasa için ise yeni bir komite oluşturulması öngörülüyor. Ülke genelinde otorite kurmaya çalışan Şara yönetimi, son dönemde Esad rejimi yanlıları, ülkenin güneyindeki Dürzi topluluğu ve ülkenin kuzeydoğusunda bulunan terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik askeri ve diplomatik adımlar atarken, beyannamenin bazı maddeleri bu konulara doğrudan temas ediyor. Ayrıca Avrupa Birliği ve ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma konusunda öncelikli olarak değerlendirdiği kadınların ve etnik, dini azınlıkların demokratik haklarının korunması konuları da beyannamede yer alıyor. Eski anayasada yer alan, devlet başkanının “Müslüman olması” koşulunu ve yasamanın temel kaynağı olarak İslam kanunlarının esas alınması özelliğini taşıyan beyannamede öne çıkan noktalar ise şunlar:
İNANÇ VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
- Bütün vatandaşlar, kanun önünde eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. Irk, din, cinsiyet veya soy farkı gözetilerek ayrımcılık yapılamaz.
- İnanç özgürlüğü güvence altındadır. Devlet, tüm semavi dinlere saygı gösterir ve ibadet özgürlüğünü güvence altına alır
- Dini cemaatlerin kişisel statüleri, inançlarına ve şeriatlarına uygun olarak korunur ve uygulanır.
- Devlet, ifade, düşünce, basın, yayın ve medya özgürlüğünü güvence altına alır.
KADIN HAKLARI VURGUSU
- Devlet, insan haklarını ve temel özgürlükleri uluslararası sözleşmelere ve insani normlara uygun şekilde korumayı taahhüt eder.
- Devlet, kadının toplumsal konumunu ve aktif rolünü korumayı ve her türlü şiddet ile ayrımcılığa karşı korunmasını taahhüt eder.
- Yargı bağımsızdır. Hakimler sadece kanuna ve vicdanlarına bağlıdır.
- Hiçbir suç veya ceza, yasal bir düzenleme olmadan uygulanamaz. Suçlu olduğu kanıtlanana kadar herkes masum kabul edilir. Olağanüstü mahkemeler kurulamaz.
KOMİTE BAŞKANI EL-AWAK: ‘GÜVENLİK VE ÖZGÜRLÜK DENGESİ VAR’
Geçici Anayasa Komisyonu Başkanı ve Mardin Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdulhamid el-Awak, önceki gün düzenlenen imza töreninde basına beyanname metniyle ilgili açıklamalarda bulundu. Beyannamenin “toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler arasında denge kurmayı” amaçladığını söyleyen el-Awak, beyannamenin aynı zamanda kuvvetler ayrılığı ilkesini teyit ettiğini belirtti. Bu kapsamda özel mahkemeler ve olağanüstü yargı organlarının kaldırılacağını aktaran el-Awak, devlet başkanına önceki anayasada tanınan istisnai yetkilerin büyük oranda kaldırıldığını belirterek başkanın geçiş döneminde olağanüstü hal ilan etme yetkisine sahip olacağını kaydetti.
HALK KOMİTESİ KURULUYOR
Beyannamenin kalıcı anayasanın kabulü ve seçimlerin gerçekleşmesine kadar geçici bir parlamento olarak görev yapacak Halk Komitesi kurduğunu anlatan Suriyeli teknokrat, komite üyelerinin üçte ikisinin geçici başkan tarafından seçilen bir komite tarafından, üçte birinin ise doğrudan başkan tarafından atanacağını söyledi. El-Awak söz konusu komitenin yasamada tamamen söz sahibi olacağını aktardı.
TERÖR ÖRGÜTÜNDEN TEPKİ
Öte yandan Suriye’nin kuzeydoğusunu kontrol eden terör örgütü PKK/YPG yayımladığı bir açıklamayla, beyannameyi sert bir dille eleştirerek reddetti. Açıklamada beyannamenin genel çerçevesi bakımından Esad rejimi politikalarını andırdığı belirtilirken, Kürtler ve Hıristiyanlar gibi Suriye’deki etnik ve dini azınlıkları görmezden geldiği iddia edildi. YPG’ye bağlı SDG elebaşısı Mazlum Abdi ve Şara 10 Mart’ta YPG kontrolündeki bölgenin Şam’a bağlanmasını öngören sekiz maddelik bir mutabakat imzalamıştı.
FİDAN: SURİYE’DE HAYAT NORMALE DÖNMELİ
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, katıldığı bir canlı yayında dış politika gündemine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. İşte Fidan’ın yorumlarından önemli başlıklar:
◊ Suriye’de terör faaliyetlerine bulaşan bütün silahlı unsurların denklem dışına çıkması, bütün nüfusların normal bir hayata dönmesi elzem. Biz hiçbir zaman için orada bir otonomi veya özerklik arayışına ilişkin bir taviz olduğunu düşünmüyoruz.
◊ Yeni yönetime telkinimiz Suriye Kürtlerinin haklarının verilmesi, bu hem Cumhurbaşkanımız hem de Türkiye için fevkalade önemli.
◊ Ukrayna savaşının başlaması tarafları böldü, bitmesi de bölüyor. Başından beri Türkiye’nin dillendirdiği cümleler bugün ABD tarafından dillendiriliyor.
◊ İngiltere’nin, Avrupa’nın belli ülkelerinin, Türkiye’nin içinde bulunduğu bir yapının bölgede kendi çekim merkezini oluşturması gayet mümkün.
EMEVİ CAMİSİ’NDE 12 YIL SONRA TERAVİH NAMAZI
Suriye’nin Halep kentinde, Vakıflar Bakanlığı’nın desteğiyle restore edilen tarihi Emevi Camisi’nde, 12 yıl sonra teravih namazı kılındı. Rejim güçlerinin 2013’teki saldırıları sonucu büyük hasar gören caminin restorasyon çalışmaları yaklaşık 3 ay sürdü. Uzun bir aradan sonra ibadet etmenin mutluluğunu yaşayan vatandaşlar, duygusal anlar yaşadı. Halep’in tarihi simgelerinden biri olarak kabul edilen Emevi Camisi, İslam mimarisinin önemli eserleri arasında gösteriliyor.
İSRAİL DÜRZİ KARTINI OYNAMAYA DEVAM EDİYOR
İsrail’in Suriye’de Şam yönetimine karşı Dürzi azınlığı yanına çekme çabaları sürüyor. Suriyeli Dürzi din adamlarından oluşan yaklaşık 100 kişilik bir heyet, hac ziyareti için dün ilk kez İsrail’e geçti. Dürzi inancının en önemli figürlerinden biri olan Hz. Şuayb’in Celile’deki mezarını ziyaret eden heyetin bugün de İsrail’deki Dürzi toplumunun ruhani lideri Şeyh Muvaffak Tarif ile bir araya gelmesi bekleniyor. Netanyahu yönetimi, Suriye’de Esad rejiminin devrilmesinin ardından İsrail sınırına yakın bölgede yaşayan Dürzileri, Şam yönetimine karşı koruma bahanesiyle yeni bir politika izlerken Suriye ile İsrail arasında Dürzilere ait yeni bir tampon bölge oluşturma çabası sergiliyor. İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, geçen hafta “Şam yönetimi Dürzilere zarar verirse, biz de onlara zarar veririz” demişti. Bu açıklama, Şam kırsalında bulunan Dürziler ile Hıristiyanların yaşadığı Ceramana şehrinde Şam’a bağlı güvenlik güçleriyle Dürziler arasında yaşanan çatışmaların ardından gelmişti. Öte yandan Lübnan’daki Dürzi cemaati ise bir açıklama yayımlayarak söz konusu ‘ziyarete’ tepki gösterdi.
