Suharto gitti dertler bitmedi

Endonezya Devlet Başkanı Suharto, ‘‘Eğer kusurlarım olduysa affola’’ diyerek istifa etti. Ancak Suharto görevi yardımcısı Yusuf Habibi'ye devrettiği için, istifayla gelen sevinç dalgası kısa sürede halk arasında öfkeye dönüştü. Ordu, Habibi'yi desteklediğini ve artık yeni gösteriler istemediğini açıkladı. Geçici bir hükümet ve erken seçim isteyen muhalefet bu görev değişiminden memnun değil. Öğrenciler ise biraz dinlendikten sonra, bu kez Habibi'yi göndermek için protestolara başlamakta kararlılar.

Tam 32 yıldır iktidar koltuğunda oturup, milyarlarca dolarlık servet yapan diktatör Suharto'nun istifası sonrasında Endonezya, bayram havası ve gelecek korkusunu bir arada yaşıyor. Dün sabah erken saatlerde istifa ettiğini açıklayan Suharto'nun görevi bırakması öğrenciler arasında coşkuyla karşılandı, ancak iktidar koltuğunun bu kez Suharto'nun yardımcısı Baharuddin Yusuf Habibi'ye geçmesi öfke yarattı. Ordunun yeni başkanı desteklemesi de, ülkenin yeniden kanlı şiddet olaylarına sahne olacağı endişesi doğurdu.

Bu yılın başından beri sokaklardan çekilmeyen öğrencilerin dayanılmaz baskısı ve yüzlerce kişinin ölümü karşısında iktidarı bırakan Suharto'nun istifasını sokaklarda sevinç gösterileriyle karşılayan gençler, ‘‘Habibi'yi sevmiyoruz. Protestolara devam edeceğiz ama, şimdi değil. Çok yorgunuz’’ dediler.

ORDUDAN GÖZDAĞI

Silahlı Kuvvetler Komutanı ve Savunma Bakanı General Wiranto, dün sabah yemin ederek derhal göreve başlayan Habibi'nin yönetimi altında ilk vazifelerinin sokaklarda düzeni sağlamak olacağını söyledi; ‘‘Silahlı kuvvetler, milletin esenliğini tehdit edecek her türlü başıbozukluğu önleyecektir’’ dedi. Wiranto'nun bu açıklaması, askerin yeni bir şiddet dalgasını demir yumrukla önlemekte kararlı olduğu izlenimi verdi.

MUHALEFETTE DÜŞ KIRIKLIĞI

Ancak Suharto'nun istifası, geçici bir hükümet kurulmasını ve erken seçimlere gidilerek demokratik reformları gerçekleştirecek yeni bir parlamento oluşturulmasını isteyen muhalefeti tatmin etmekten uzak kaldı. Çünkü Suharto dün sabah yaptığı kısa istifa konuşmasında, 2003 yılının mart ayına kadar devam etmesi gereken görev süresini Habibi'nin tamamlayacağını söyledi. Muhalefet ise altı ay içinde başkanlık seçimleri yapılmasını istiyordu. ‘‘Eğer geçmişte kusurlarım olduysa Endonezya halkından beni affetmesini diliyorum’’ diyen Suharto, geçici hükümet ve erken seçim takvimi gibi geleceğe dönük konularda hiçbir işaret vermedi.

AMERİKA MEMNUN

ABD Başkanı Bill Clinton, Suharto'nun istifasını memnunlukla karşıladığını belirterek, ‘‘Suharto'nun geri çekilmesi sayesinde Endonezya'da gerçek demokrasiye geçiş fırsatı doğdu’’ dedi. Japonya, Tayland, Avustralya, Filipinler, Güney Kore, Tayvan ve Yeni Zelanda hükümetleri de istifaya hemen tepki vererek, sağduyulu hareketinden ötürü Suharto'yu kutladıklarını açıkladılar.

Bu zenginliğin hesabını kim soracak

Endonezya'da başkanlık makamında dün meydana gelen değişiklikten sonra bir açıklama yapan Silahlı Kuvvetler Komutanı ve Savunma Bakanı General Wiranto, Suharto ve ailesini koruyacaklarına söz verdi. Ancak ordunun Suharto ailesi çevresinde oluşturacağı kalkanın 40 milyar doları bulan serveti de kapsayıp kapsamayacağı pek anlaşılamadı. Suharto ailesi dünyanın en zengin insanları arasında ilk sıralarda yer alıyor. Ailenin serveti, IMF'in ülke ekonomisini kurtarmak için biçtiği 43 milyar dolarlık değerle hemen hemen eşit. CIA'ya göre 40 milyar doları bulan Suharto'nun serveti, kendisi ve altı çocuğu arasında şu şekilde bölüştürüldü:

Tutut:

Geçen haftaya kadar bakan olan Suharto'nun 49 yaşındaki en büyük kızının 90 şirkette hissesi var. Ülkenin en büyük özel bankası olan Bank of Central Asia'da yüzde 32 hissesi bulunuyor. Ayrıca demiryolları, elektrik santralleri ve Doğu Timor'daki şeker kamışı plantasyonlarında hissesi var. İki TV istasyonunun da sahibi. Toplam serveti: 430 trilyon lira.

Sigit:

46 yaşındaki büyük oğlunun 39 şirkette hissesi var. Birçok özel bankanın yanı sıra petrol şirketinde yüzde 40 hissesi bulunuyor. Toplam serveti: 87 trilyon lira.

Bambamg:

45 yaşındaki oğlu, ülkenin en büyük ihracat kaynağı olan sıvılaştırılmış petrol gazı üretiminde büyük hissedar durumunda. Petrokimya tesisleri, oteller ve elektrik santrallerinde de hisse sahibi. Toplam serveti 720 trilyon lira.

Titiek:

39 yaşındaki kızının telekomünikasyon, ormancılık, bankacılık ve finansman piyasasında hisseleri var. Toplam serveti: 43 trilyon lira.

Tommy:

36 yaşındaki oğlu hızlı arabalara meraklı. İtalyan Lamborghini otomobil firmasının yüzde 60'ını satın aldı. Havayolu şirketleri, medya kuruluşları, gemicilik ve petrol sektöründe ortaklıkları var. IMF'nin yoğun baskısı üzerine, sigara dağıtım tekelini bırakmak zorunda kaldı. Toplam serveti: 130 trilyon lira.

Mamie:

33 yaşındaki kızının serveti 22 trilyon lira cıvarında.

Yeni lider Habibi: Sadık ve parlak

Endonezya'nın yeni lideri, 61 yaşındaki Bacharuddin Yusuf Habibi, Suharto'nun manevi evladı denilebilecek kadar yakın adamı. Habibi- Suharto dostluğu, baba-oğul ilişkisinden farksız. Habibi henüz 13 yaşındayken Suharto ile tanışıyor. Habibi'nin memleketi Sulawesi'ye ordu yetkilisi olarak gelen Suharto, sık, sık aileye konuk oluyor, birlikte yemek yiyor ve devrilen diktatörle halefi arasında sarsılmaz dostluğun temelleri atılıyor. Habibi babasını kaybettiğinde General Suharto'dan maddi-manevi her türlü desteği görüyor.

Önceki ay Suharto'nun 7'nci kez devlet başkanlığına seçilmesiyle başkan yardımcılığına getirilen Habibi, Almanya'da havacılık mühendisliği eğitimi gördü, doktora yaptı ve 18 yıl bu ülkede çalıştı. Suharto 1978'de Endonezya'ya geri dönmesini istedi. Araştırma ve Teknoloji Bakanlığı verilen Habibi ayrıca Endonezya Müslüman Entellektüeller Birliği ve Güney Çin Denizi'ndeki Natuna gaz projesinin başına getirildi. Bu görevi sırasında yüksek

teknoloji, yani high-tech tutkusu, muazzam projelere imza atma hayali ortaya döküldü ve ulusal uçak sanayi ile deprem diyarı ülkesinde nükleer reaktör kurulmasını önerdi. Özel İnternet sitesi olan Habibi'nin ofis masasının üzerine sıra, sıra uçak modelleri yer alıyor. Pahalı, çok teknik projeleri arasında bir tek uçak fabrikası gerçekleştirebildi.

Yeni lider ekonomi konusundaki sıradışı fikirleriyle de biliniyor. Habibi, geçen yıl hükümetin enflasyonun azaltılması için faiz oranlarını düşürmesi, daha sonra tekrar yükseltmesi ve tekrar azaltmasını önermişti. Habibi, bu ‘‘zigzag faiz politikası’’yla ekonomik gelişmenin sağlanacağı görüşünü savunmuştu. Uzun yıllar Endonezya ekonomisi üzerine çalışan Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden Hal Hill, ‘‘Daha önce hiç böyle bir teori duymadım. Kimsenin duyduğunu da sanmıyorum. Böyle bir teori kesinlikle hiçbir ekonomi kitabında da yok’’ demişti.