Son dakika: Trump, Obama'nın mirası nükleer anlaşmadan çekildi

ABD Başkanı Donald Trump, seçim kampanyasının baş unsurlarından olan İran ile uluslararası toplum arasında 2015 yılında varılan nükleer anlaşmadan çekilme vaadini koltuğa oturduktan yaklaşık 15 ay sonra gerçekleştirdi. Trump, uzun zamandır beklenen kararını Beyaz Saray’da açıklarken yanı başında Başkan Yardımcısı Mike Pence, Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ve Hazine Bakanı Steve Mnuchin vardı. Trump bütün dünyanın beklediği 11 dakikalık konuşmasına İran rejimi için ‘dünyadaki baş terör destekçisi devlet’ sözleriyle başladı.

İMZADAN SONRA İRAN’IN ASKERİ BÜTÇESİ YÜZDE 40 BÜYÜDÜ

İran’ın sadece tehlike füzeler ihraç etmekle kalmadığını Ortadoğu’da krizleri tetiklediğini, Hizbullah, Hamas, Taliban ve El Kaide’yi desteklediğini savunan Trump, Obama döneminde imzalanan nükleer anlaşmanın bütün bunları önlemek adına hiçbir şey yapmadığını söyledi. Anlaşmanın imzalandığı 2015’ten bugüne kadar geçen sürede İran’ın askeri bütçesinin yüzde 40 oranında büyüdüğünü ancak öte yandan ekonomisinin kötü gittiğine dikkat çeken Trump, yaptırımların kalkmasının ardından rejimin kendisine aktarılan fonları yeni nükleer silah geliştirmek ve terörü destekleyerek tüm Ortadoğu’yu tahrip etmek için kullandığını öne sürdü.

Yıllar boyunca İran ve vekillerinin Amerikan elçiliklerini bombaladığını, yüzlerce Amerikan askerini öldürdüğünü ve Amerikalılara işkence yaptığını belirten Trump, "Teoride, sözde İran anlaşmasının ABD ve bizim müttefiklerimizi İran'ın nükleer bomba çılgınlığından koruması bekleniyordu fakat gerçekte, anlaşma, İran'ın uranyum zenginleştirmeye devam etmesine olanak sağladı" dedi.

Mevcut anlaşmanın 'çürümüş' yapısı altında İran'ın nükleer bombasının önüne geçemeyeceklerinin açık olduğunu savunan Trump, kararını şu sözlerle duyurdu:

"Bu anlaşma, İran’ın uranyum zenginleştirmeye devam etmesini ve nükleer programı üzerindeki zayıf sınırlamalar karşılığında kendisine zarar veren yaptırımların kaldırılmasını mümkün kıldı. Bu anlaşma bir vatandaş olarak benim için büyük bir utanç kaynağı. Bu korkunç olmasının yanı sıra ABD’nin bugüne kadar taraf olduğu en kötü ve en tek taraflı anlaşmalardan biriydi. Hiçbir zaman yapılmamalıydı.

Bu yüzden bugün Birleşik Devletler'in İran nükleer anlaşmasından çekildiğini ilan ediyorum. En üst düzey ekonomik yaptırımı başlatacağız. İran'a nükleer silah macerasında yardım eden her ülke de, ABD tarafından sert şekilde yaptırıma tabi tutulabilir."

İSRAİL’İN TARTIŞMALI BELGELERİNE ATIF

ABD lideri konuşmasında, geçen hafta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu tarafından açıklanan ve İran'ın gizli nükleer faaliyetlerinin kanıtı olarak sunduğu belgelere de gönderme yaptı. "Anlaşmanın merkezinde kanlı rejimin barışçıl bir nükleer enerji programı arzusu taşıdığı yönünde dev bir kurgunun bulunduğunu" söyleyen Trump, "Geçen hafta İsrail, İran tarafından uzun süredir gizlenen ve kesin olarak İran rejiminin nükleer silah geliştirme geçmişini gösteren istihbarat belgelerini yayımladı" şeklinde konuştu.

‘REJİM YENİ BİR ANLAŞMA İSTEYECEK BEN O GÜN HAZIR OLACAĞIM’

Çekilme kararına ilişkin olarak ABD’nin müttefikleriyle görüş alışverişi içinde olduklarını anlatan Trump, güçlü ekonomik yaptırımlar dönemine girildiğini söylese de Tahran’la yeni bir anlaşmanın müzakeresi için kapıyı aralık bıraktı. Trump şunları söyledi: ‘Müttefiklerimizle birlikte İran kaynaklı nükleer tehdide gerçek, kapsamlı ve kalıcı bir çözüm bulmak için çalışacağız. Bu çabaların merkezinde nükleerin yanı sıra İran’ın balistik füze programını ve tüm dünyadaki terör faaliyetlerini engellemek de olacak. İran’ın liderleri doğal olarak yeni bir anlaşma müzakere etmeyi reddecekler. Ben de onların yerinde olsam aynı şeyi söylerdim. Ancak gerçek olan şu ki tüm İran’ın ve İranlıların çıkarına olan yeni ve kalıcı bir anlaşma yapmak isteyeceklerdir. Bunu istedikleri takdirde ben de hazır, istekli ve yetkin olacağım.’

AÇIKLAMANIN SÜRPRİZİ: POMPEO ŞU AN KUZEY KORE YOLUNDA İTİRAFI

İran anlaşmasına ilişkin açıklamasının sonuna doğru Başkan Trump ‘ABD artık boş tehditlerde bulunmuyor. Ben bir söz verdim mi tutarım’ diyerek Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Kuzeu Kore’ye varmak üzere açıkladı. Trump, Pompeo’nun kendisinin Kim Jong Un ile yapacağı zirvenin planlaması için bu yolculuğa çıktığını kaydetti. Trump bir gazetecinin ‘Kuzey Kore hapiste tuttuğu Amerikalıları iade edecek mi?’ şeklindeki sorusunu ‘Yakın zamanda hep bereaber öğreneceğiz’ diye yanıtladı.

TÜRKİYE’Yİ YAKINDAN İLGİLENDİREN 180 GÜNLÜK SÜRE

ABD Başkanı Trump’ın açıklamalarının ardından karara ilişkin gazetecileri bilgilendiren Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, bu kararın anlaşmanın yürürlüğe girdiği ana kadar geçerli olan yaptırımlara dönüş anlamına geldiğine söyledi. Bolton, İran ile bugünden sonra yeni anlaşma imzalayan tüm ülke ve kuruluşların yaptırıma maruz kalacağını kaydetti. 2015 ile bugün arasında yaptırımlar kalktığı için ticari anlaşmalar imzalayanların bu anlaşmalardan çekilmeleri için 90 ya da 180 günlük süreler tanınanacağını belirten Bolton, yeni sürece dair tüm detayların ABD Hazine Bakanlığı tarafından ilan edileceğini sözlerine ekledi.

ABD Hazine Bakanlığı da aynı saatlerde yaptığı 10 sayfalık açıklamayla çekilme kararının İran ile bugüne kadar yapılan ticari anlaşmalar açısından sonuçlarına açıklık getirdi. Altın ve kıymetli maden, alüminyum, çelik, kömürve otomotiv sektörü için eski yaptırımlar 90 gün sonra yani 6 Ağustos 2018 tarihinde yeniden yürürlüğe girecek. Petrol, doğalgaz başta olmak üzere enerji sektörünü ilgilendiren tüm anlaşmalar, gemicilik ve sigorta sektörleri kapsamındaki anlaşmalara dair eski yaptırımlar ise 180 gün sonra 4 Kasım 2018’de yürürlüğe girecek. Türkiye’ye de İran’dan gaz ve petrol alımları nedeniyle Trump’ın kararından etkilenecek ülkeler arasında bakılıyor.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR