Moskova- Londra hattı geriliyor: Sinir harbi!

İNGİLTERE’DE eski Rus istihbaratçı Sergey Skripal (66) ve kızı Yulya’nın (33) 4 Mart’ta kimyasal bir madde ile zehirlenmeleri sonrası yoğun bakımdaki tedavileri sürerken, Rusya-Birleşik Krallık gerilimi de yükseliyor. İngiltere Başbakanı Theresa May, önceki akşam bu kişilerin ‘Noviçok’ adı verilen askeri nitelikte, sinir sistemi üstünde etkili bir maddeyle zehirlendiğini söylemiş, Moskova’ya da dün gece yarısına kadar ‘güvenilir’ bir yanıt vermesi için mühlet tanımıştı. May konuşmasında, “Güvenilir bir yanıt olmadığı takdirde, bu hareketin, Rus devletinin Birleşik Krallık’a karşı hukuk dışı güç kullanması anlamına geldiği sonucuna varacağız” ifadelerini de kullanmıştı. 

MOSKOVA ÖFKELİ

Bu sözlere dün Rusya’dan çok sert tepki geldi. İngiltere’nin Rusya Büyükelçisi Laurie Bristow, Rusya Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da dün yaptığı açıklamada, May’in zehirlenme olayının sorumlusunun Rusya olduğu yönündeki ifadelerini de ‘ültimatom’ olarak nitelendirdi. 

‘YANIT VERMEYECEĞİZ’

“Neredeyse tüm İngiltere yönetimi üyelerinin uydurduğu dedikodular çıkar çıkmaz, Kimyasal Silahların Yasaklanması Anlaşması doğrultusunda uzmanlarımızın analizleri için dosyaya ulaşma başvurusunda bulunduk” diyen Sergey Lavrov, talebe olumsuz yanıt aldıklarını ifade etti. Lavrov, Londra yönetimi numuneleri ulaştırana kadar, taleplerine yanıt vermeyeceklerini de ekledi.

TRUMP’TAN AÇIKLAMA

 Olaya ABD Başkanı Donald Trump’tan da dün tepki geldi. İngiltere Başbakanı Theresa May ile görüşeceğini söyleyen Trump, zehirlemenin Rusya’nın işi gibi göründüğünü kaydetti. May ile Trump görüşmesi dün gece saatlerinde gerçekleşti. May’in Trump’a sorumlunun yüksek olasılıkla Moskova olduğunu ilettiği belirtildi. Trump’ın ise İngiltere’nin yanında olduğunu dile getirdiği ve bu kimyasalın nasıl kullanıldığına dair Rusya’nın net cevaplar vermesi gerektiğini söylediği aktarıldı.

BİLGİ NOTU

Sergey Skripal, 2010 yılında ABD’nin tutukladığı 10 Rus ajanı ile Avusturya’nın başkenti Viyana’da takas edilen dört istihbaratçı arasındaydı. Daha sonra İngiltere’ye gelen Skripal, Salisbury’de düşük profilli bir yaşam sürmeye başlamıştı. İngiliz istihbarat örgütü MI6 için çalışan bir diğer eski Rus ajanı Alexander Litvinenko ise 2006’da Londra’da bir otelde çayına karıştırılan radyoaktif Polonyum-210 ile zehirlenerek 43 yaşında hayatını kaybetmişti.

‘NOVİÇOK’ NEDİR

İngiltere Başbakanı Theresa May’in suikast teşebbüsünde kullanıldığını açıkladığı ve ‘Noviçok’ olarak duyurduğu askeri nitelikteki sinir gazı gündemde. İngiliz BBC’ye göre Rusça “Yeni gelen” anlamına gelen bu maddeyi Savunma Bilimi ve Teknoloji Laboratuvarı (DSTL) uzmanları açıkladı. Noviçok, 1970-1980’lerde Sovyetler Birliği tarafından geliştirildi. Dördüncü nesil kimyasal silah olarak niteleniyor. VX sinir gazından 5 ila 8 kat daha zehirli kabul ediliyor. Bazı versiyonları solunum yoluyla alınırsa 30 saniye ila 2 dakika arasında ölüme yol açıyor. Ciltle temas ile de geçebiliyor. Toz halinde temasta etkisi daha uzun sürebiliyor.

SONRAKİ ADIM NE OLUR

İngiltere’nin Rusya’ya karşı şu adımları atabileceği konuşuluyor: Üst düzey Rus diplomatları ve ülkede bilinen Rus istihbaratçıları sınırdışı edebilir. Rus işadamlarının ülkedeki faaliyetlerini sınırlayabilir. ABD’nin 2012’de çıkardığı Magnitskiy Yasası gibi yolsuzluk ile insan hakları ihlallerine karışmış Rus yetkililere yaptırım öngören benzer bir yasayı kabul edebilir. Russia Today (RT) gibi Rus yayın kuruluşlarının İngiltere’deki lisansı iptal edebilir. İngiliz yetkililer, Rusya’da düzenlenecek Dünya Kupası’na gitmeyebilir.

İHTİMALE TEHDİTLİ YANIT

Londra yönetiminin, Skripal olayının ardından Rus yayın organı Russia Today’in (RT) İngiltere’deki lisansını sorgulamasına Moskova’dan çok sert yanıt geldi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, “RT kapanırsa, Britanyalı tek bir yayın organı ülkemizde çalışamaz” açıklamasında bulundu.

NATO VE AB’DEN TEPKİ

NATO, “Herhangi bir sinir gazı kullanımı korkunç ve tamamen kabul edilemez” açıklamasını yaptı. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis, durumdan ve İngiltere’nin elindeki verilerden son derece endişeli olduklarını belirterek, “Tabii ki İngiltere bu bağlamda AB dayanışmasına güvenebilir” dedi. AB Komisyonu Birinci Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da sosyal medya mesajında, May’in açıklamalarını izlediğini vurgulayarak, “Yanınızdayız” ifadesini kullandı. Güven ÖZALP / BRÜKSEL

5. MADDE İHTİMALİ

İngiltere’nin konuyu NATO’ya taşıması da ihtimaller arasında yer alıyor. Rusya’nın İngiltere toprağında "yasa dışı güç uyguladığı" iddiasından hareketle atılabilecek böyle bir adımın, ittifakın 5. maddesinin işletilmesini gündeme getirebileceği savunuluyor. NATO üyelerinden birine yapılan saldırının bütün üyelere yapılmış sayılmasını öngören 5. madde, ittifakın tarihinde sadece 11 Eylül saldırılarının ardından ABD’nin talebiyle uygulandı.

Rusya’ya karşı yaptırım kararı alınması durumunda May'in bunları yarın parlamentoda yapılacak haftalık “Başbakana Sorular” oturumunda ilan etmesi öngörülüyor. Yaptırımların sertliğinin de İngiltere’nin uluslararası arenada konuyla ilgili gördüğü destekle orantılı olacağı belirtiliyor.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR