Son dakika: Koronavirüs beyne zarar veriyor mu? Uzmanlardan ezber bozan araştırma
Güncelleme Tarihi:
Koronavirüsün insan beynine zarar verdiği iddialarını masaya yatıran bilim insanları merakla beklenen araştırmanın sonuçlarını açıkladı. Söz konusu çalışma, Kovid-19 virüsünün insan beyin hücrelerini enfekte etmediği sonucuna ulaştı.
Yaklaşık 2 yıldır hayatımızda olan koronavirüs ile ilgili neredeyse her gün yeni bilgilere ulaşıyoruz.
ABD'den gelen son haber virüs ile ilgili belki de en korkutucu iddiayı çürütmüşe benziyor. Koronavirüsün insan beynine zarar verdiği iddialarını masaya yatıran ABD'li bilim insanları tabiri caizse derin bir nefes almamızı sağlayan sonuçlara ulaştı.
Cell dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, Kovid-19'a neden olan virüs insan beyin hücrelerini enfekte etmiyor.
Aynı çalışma, Kovid-19 kaynaklı koku alma duyusunda meydana gelen zararın korkulandan daha yüzeysel olabileceğine ve neden olduğu hasarın tersine çevrilebilir olabileceğine dair umutları da artırıyor.
Zira ekip, virüsün burnun üst girintilerini kaplayan zardaki nöronları enfekte ettiğini öne süren daha önceki araştırmalar ile tam ters sonuçlara ulaştı.
VİRÜS İLK OLARAK ORAYA ULAŞIYOR
Koku mukozası adı verilen bu zar, virüsün solunduğunda ilk ulaştığı yer olarak biliniyor.
Bu bölgede koku duyularını başlatmaktan sorumlu olan koku alma duyu nöronlarının (OSN'ler) bulunur ve bu duyu nöronları sustentaküler hücreler adı verilen bir tür destek hücresi ile sıkıca iç içedirler.
Araştırmaya imza atan Belçikalı ve Alman araştırmacılar, virüsün canlı hücreleri enfekte ettiğini ancak OSN'leri etkilemediğini iddia ediyor.
Beynin ön kısmındaki koku soğanı, kokularla ilgili sinirsel girdilerin ilk işlendiği yerdir. Virüs bu yapıya nüfuz ederse, teorik olarak beynin daha derin bölgelerine yayılabilir ve burada kalıcı hasar verebilir, özellikle de OSN'lerin aksine, çoğu nöron bir kez kaybedildiğinde yenilenmez.
Ancak virüs yalnızca canlı hücrelere bulaşırsa, hasar daha az kalıcı olabilir. Her iki yol da tüm Kovid-19 hastalarının neredeyse yarısını etkileyen koku alma işlev bozukluğunu açıklayabilir.
Bunların 10'da 1'inde koku kaybı veya değişikliği uzun süreli, belki de kalıcıdır. Almanya, Frankfurt'taki Max Planck Nörogenetik Araştırma Birimi'ni yöneten kıdemli yazar Peter Mombaerts, bunun, kendilerine virüs bulaşmamış olsalar bile, OSN'lere verilen desteğin bir sonucu olabileceğini söylüyor.
Sustentaküler hücreler yenilenene kadar tamamen çalışmayı durdurabilirler. Grup, uzun süreli Kovid-19'a eşlik eden yorgunluk ve 'beyin sisi' gibi Kovid-19'un diğer nörolojik semptomlarına bakmadı.
Merkezi sinir sisteminin hastalıktan etkilendiğinden kimsenin şüphesi yok; tartışma, bu etkilerin virüsün nöronları enfekte etmesinden mi yoksa beyni sulayan kandaki inflamatuar bir yanıt gibi bazı daha dolaylı mekanizmalardan mı kaynaklandığı ile ilgili.
Zira prognoz ve tedavi için farklı etkiler mevcut. Enfeksiyondan sonraki anlarda ortaya çıkan moleküler olayları incelemenin zorluğu nedeniyle bulguların tartışmalı olması oldukça muhtemel.
Daha önceki çalışmalarda hayvan modelleri, bir tabakta yetiştirilen nöral kök hücre kümeleri ve az sayıda Kovid-19 hastasından alınan ölüm sonrası dokular kullanılıyordu. Bu çalışma bugüne kadarki en çok sayıda Kovid-19 hastasıyla bu erken olayları yakalamak için yeni bir teknik kullandı.
Belçika'daki Leuven Katolik Üniversitesi'nde beyin cerrahı olan ve kıdemli yazarlardan Laura Van Gerven, ölümlerinden yaklaşık bir saat sonra Kovid-19 hastalarının koku alma mukozasından ve ampulünden doku çıkarmak için bir tür kafa tabanı ameliyatı gerçekleştirdi.
Araştırmacılar, hastaların 30'unda virüsün hala çoğaldığını tespit edebildi. Bu, da hastalığın akut, bulaşıcı aşamasında öldüğü anlamına geliyor.
'EN KAPSAMLI ÇALIŞMA'
New York'taki Columbia Üniversitesi'nde nörobiyolog olan Stuart Firestein, 'Bu, ölüm sonrası koku alma Covid dokusu üzerinde tartışmasız en kapsamlı çalışmadır' dedi ve şu ifadeleri kullandı;
'Herhangi bir OSN'nin hasarlı olduğunu veya daha azının olduğunu veya enfekte olmuş sustentaküler hücrelerin yakınındaki OSN'lerin, enfekte olmuş hücrelere yakın olmayanlardan herhangi bir şekilde farklı olduğunu göstermiyorlar.'
Hollanda, Rotterdam'daki Erasmus Üniversitesi'nden bir virolog olan Debby Van Riel ise çalışmanın titizliğini övdü, ancak yazarların Sars-CoV-2'nin nöronları enfekte etmediği iddiasının 'oldukça cesur' olduğunu söyledi.
Riel ayrıca 30 hastanın sadece altısında virüs, koku alma mukozasının saptanabildiğini anımsatarak 'Genel olarak rakamlar, güçlü sonuçlar çıkarmak için gerçekten çok düşük' dedi.
Sonuçlar doğrulanırsa, Kovid-19 ile ilgili anosmi veya parosmi yaşayanlara, virüsün beyinlerine bulaşmadığı ve üzerinde çalışılmamış sutentaküler hücreleri hedef alan gelecekteki tedavilerin durumlarını hafifletebileceği veya iyileştirebileceği konusunda güvence verilebilir.