Skandal karar

Yerel seçimler üzerinden henüz 24 saat geçmişken, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 1 Nisan’da skandal bir karar alarak Türkiye’ye kasım ayında gönderilmesi planlanan iki F-35 uçağı için hazırlık faaliyetleri ve uçakla ilgili sevkıyatların durdurulduğunu açıkladı. Konuyla ilgili açıklama yapan Pentagon Sözcüsü Charles E. Summers, “ABD, Türkiye’nin S-400 alımının kabul edilemez olduğu konusunda açık davrandı. Bu yüzden Amerikan Savunma Bakanlığı, programın planlanması konusunda tedbir amacıyla ve F-35’in tedarik zincirinin esnekliği bakımından gerekli adımları attı” dedi. Uçağın müşterek üretimine dair Türkiye’nin rolü ile ilgili olarak da, “Türkiye’nin ürettiği parçaların ikincil kaynaktan tedariki üzerinde şu anda çalışılıyor” ifadelerini kullandı.     

‘DİYALOĞUMUZ SÜRÜYOR’: Türkiye ile F-35 programının bu durumla karşı karşıya kalmasının üzücü olduğunu belirten Summers, “Türkiye ile bu önemli konudaki diyaloğumuz devam etmekte. Ancak Türkiye S-400 teslimatından vazgeçene kadar ABD, Türkiye’nin F-35’lerinin operasyonel kabiliyetlerine ilişkin sevkıyat ve faaliyetleri askıya almıştır. Türkiye S-400’leri alırsa F-35 programına katılımı riske girecektir” diye konuştu.           

pilot eğitimİNE DEVAM:  Öte yandan Türkiye’nin F-35’ler için Arizona’da bulunan pilot ve teknik ekibin eğitimlerinin de askıya alındığı iddia edildi. Ancak Air Force Times gazetesine konuşan Pentagon sözcülerinden Yarbay Mike Andrews, eğitimlerin devam ettiğini söyledi. Andrews, Türk pilotların F-35 teknolojisine erişimlerinin kendileri açısından kaygı kaynağı olmadığını belirtti.

patrıot teklifi:  Amerika’nın Sesi’nin (VOA) haberine göre ABD yönetimi, Türkiye’yi Rus S-400 sistemini almaktan caydırmak amacıyla daha pahalı olan ABD yapımı Patriot füze sistemlerini indirimli olarak teklif etmiş, teklifin süresi de geçen ay sonunda dolmuştu. Türkiye, Patriot sistemiyle ilgilenmiş ancak S-400 sisteminden de vazgeçmeyeceğini belirtmişti. ABD, S-400 savunma sistemindeki radarın F-35 savaş uçağını izleme kapasitesine sahip olduğu gerekçesiyle endişe ediyor.

ÇAVUŞOĞLU ABD’DE: ABD’nin F-35 kararının Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun katılacağı Washington’da bugün ve yarın yapılacak NATO Dışişleri Bakanları toplantısında gündeme gelmesi bekleniyor.

Amerikan Lockheed Martin şirketinin tasarladığı F-35, 5’inci nesil, radara yakalanmama özelliklerine sahip bir savaş uçağı olarak niteleniyor. Uçağın geleneksel kalkış-iniş yapan F-35A modelinin birim fiyatı 90 milyon dolar (500 milyon TL).

‘SORUNU AŞABİLECEĞİMİZİ DÜŞÜNÜYORUM’

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan dün ABD’nin Luke Hava Kuvvetleri Üssü’nde bulunan F-35’lerin Türkiye’ye teslim edilmesini beklediğini söyledi. Türkiye’ye Patriot teklifi ile ilgili olarak da, “Türkiye’ye ilettiğimiz Patriot teklifinden oldukça eminim. Savunma Bakanı Akar ile pek çok kez görüştüm ve bu sorunu stratejik ortaklar olarak çözeceğimizi düşünüyorum. Patriot ve F-35’ler açısından doğru savunma teçhizatına sahip olabilmeleri için bu sorunun çözülebileceğini bekliyorum” dedi. ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Joseph Dunford da “Türkiye ile bir anlaşmaya varacağımızı ümit ediyorum. İşin aslı henüz vazgeçmedik” dedi. Reuters’a göre ABD’li bir yetkili, Türkiye’nin S-400 satın alımının ABD yaptırımlarını tetikleme riski olduğunu belirtti.

F-35’E 1 MİLYAR DOLAR HARCADIK

ABD’nin, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına karşılık Türkiye’ye F-35 savaş uçakları projesiyle bağlantılı ekipman sevkıyatını durdurması, bu projeyle ilgili birçok belirsizliği gündeme getirdi.

KASIM BELİRSİZLİĞİ: ABD’nin kararında uçak teslimatıyla ilgili ‘şu an için’ somut bir ifade yer almasa da, geçen yıl 21 Haziran’da F-35’in üretiminin yapıldığı Lockheed Martin’in Dallas’ta Fort Worth tesislerinde teslimatı yapılan F 35A’nın Türkiye’ye getirilip getirilemeyeceği konusunda endişe var. Türkiye için ikincisi de üretilip teslim edilen ve diğerlerinin üretimi devam eden F-35 A’ların ilk etapta Malatya’da 7. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda konuşlanması planlanmıştı. Ancak ABD’nin kararıyla F-35’ler ekipman ve operasyon desteği alamayacağı için Türkiye’de uçuşa hazır hale getirilmeleri mümkün olmayacak. Kulislerde bu nedenle Ankara’nın gizli tutulan bir B planı üzerinde çalıştığı iddia ediliyor.

7 TÜRK ANA YÜKLENİCİ : Türkiye, F-35 projesine 2002’de uluslararası partner olarak katılmıştı. F-35’in gövdesinden, bazı motor aksamı ve elektro optik hedef sistemine kadar tam 19 ayrı noktası için ASELSAN, TUSAŞ-TAİ, AYESAŞ, Kale Havacılık, ROKETSAN-TÜBİTAK, MİKES A.Ş. ve Alp Havacılık olmak üzere 7 Türk savunma sanayi şirketi ana yüklenici olarak üretim yapıyor. Uçağın orta gövdesinde birçok parça TAI tarafından üretiliyor. ASELSAN ise F-35’lerin komünikasyon, navigasyon ve tespit (CNI) sistemine ait, Aviyonik Arayüz Kontrol (CAIC) modülünü hazırlıyor. Gövde ve kanat parça üretimi Kale Aero tarafından, motor bölümündeki bazı parçaların üretimi ise Kale Pratt-Whitney tarafından üretiliyor. Havelsan F-35’ler için mühendislik desteği sağlarken iniş takımları, fren sistemi ve yakıt pompası gibi parçalar Alp Havacılık tarafından üretiliyor. AYESAŞ ise uçakların kokpit camlarının kart üretimini üstleniyor.

İSRAİL VEYA KORE Mİ: Ancak Pentagon, Türkiye’nin projeden ayrılma seçeneğine karşı F-35 için tedarik zincirinin olumsuz etkilenmemesi için gerekli adımları attığını duyurdu. Kulislerde Türkiye’de üretilen parçaların İsrail veya Güney Kore’de üretilebileceği iddia ediliyor. Şimdiye kadar projeye yaklaşık 1 milyar dolar harcayan Türkiye, alacağı F-35 sayısını önce 100 olarak planlamış, daha sonra bu sayı 116’ya çıkarılmıştı.

UÇAKLAR ABD’DE: Türkiye’ye teslim edilen ilk iki F-35 Türk pilotların eğitimi için halen Luke Hava Üssü’nde bulunuyor. 2018-2020 arasında 13’ü pilot olmak üzere toplam 332 personelin F-35 eğitimini ABD’de alması planlanmıştı.