Sınırsız sınır

Ne bir Kemal Sunal filmi ne de Meksika sınırından bir kesit. Hatay’ın Altınözü ilçesini geride bırakıp ‘Hacıpaşa, Hoş Geldiniz’ yazısının altından geçtikten sonra tepeden aşağıya Asi Nehri’nin yarıp geçtiği vadinin enfes görüntüsüne dalıp bolca nefes alın. Çünkü aşağıya indiğinizde nefesinizi kesecek başka bir manzara var! Asi’nin suyuyla beslediği Hacıpaşa beldesi, Suriye politikasının feci sonucunu ele veriyor. Su, elektrik ve kanalizasyon şebekesine ilaveten evlere ‘petrol boru hattı’ döşendiğini düşünün. Film kurgusu için bile fazla. Ama kurgu değil gerçek: Sınırın Suriye tarafında Ezmerin’den başlayan boru hatları Asi’den geçiyor, tarlalarda toprağı yarıyor, belediyenin sokaklara döşediği taşların altından uzanıp evlerin arka avlusundan çıkıyor. Karşı yakadan pompalanan mazot bu yakada avlulardaki depoları dolduruyor. Hattın bir ucundaki pompacı ile öteki ucundaki alıcı arasında cepten cebe ‘bas’-‘kes’ komutlarıyla işleyen bir hat! Bazen komutlar gecikince mazot yere akıyor.

Devlet müdahale etti
Irak-Şam İslam Devleti’nin (IŞİD) elindeki Deyr el Zor ve Rakka’dan gelip Türkiye’deki son kullanıcıya ulaşan mazotun fiyatı litre başına 1.25 lira. Varsın bir varil toprağa karışsın, dert değil. Kapının önüne gelen müşteri 70 litrelik bidonları yüklenip gidiyor. Devletin Suriye politikasına omuz veren köylülerin ödülü buydu. Askeri karakol 100 metre ötede sınıra hakim bir noktadan Asi’den sallarla gidip gelen mülteciler bir yana mazot, çay, zeytin gibi kaçak mallarının geçişini rahatlıkla izliyor. Şimdi IŞİD’in ilkel yöntemlerle arıtıp sattığı petrolün Türkiye’de tüketildiğine dair haberler üzerine devlet marttan itibaren bu çarka müdahale etti. Jandarma boruları tarlalarda çıktığı noktalarda kesti. Binlerce metre boru toplandı. Köyün çıkışına kontrol noktası kurdu. Böylece ortaklık bozuldu. Üç yıldır çuvallarla para kazananlar şimdi isyanda. Kimse Suriye’nin milli servetinin IŞİD’ı zengin ettiği gerçeğiyle ilgilenmiyor. Ağız birliğiyle dedikleri “Madem yasaktı; devlet neden göz yumdu?”

Dudak uçuklatan itiraflar
4-5 evin avlusundaki petrol tezgâhını görebildiğim bir yerde kaçakçılara kulak verdim:

"Ailelerin yüzde 80-90’ı bu işle uğraşıyor. 500 kadar boru hattı vardı, çoğunu kestiler ama az da olsa mazot geliyor. Fiyat 1.25 liradan 3 liraya çıktı.”

“Devlet de biliyor. Her şey askerin gözü önündeydi. Bazıları Japonya’dan boru döşeme makinesi bile getirdi. Bu açıkça yapılan bir iş idi.”

“Günde 30-50 tankerlik petrol geçiriliyordu. Sadece Hatay’da 4500 TIR var. Hepsi bunu kullanıyor. Afyon’dan, Uşak’tan bile araçlar geliyordu.”

“Mültecilere evlerimizi açtık. Bu yükü çektik. İnsani yardımların Asi’den geçirilmesine yardımcı olduk. Yaralıları taşıdık. Bir gece anons yapıldı, Asi’ye gidip yaralıları taşımamız istendi. Üç yaralıyı taşıdım. Bunlara karşılık petrolden kazandık. Herkes göz yumdu. Artık asker sınıra yaklaşanlara ateş açıyor.”

“Türk görevlilerin sınırdan geçmesine de yardım ettik. Birden bire suçlu olduk. Tamam, şamar attılar, anladık, bizi şimdi rahat bıraksınlar, işimize dönelim, tarlamıza gidelim. Ama tarlaya gidenlere de ateş açıyorlar. Asker, ‘Tapunu göster’ diyor, yoksa izin vermiyor. Ama herkeste tapu yok ki! Bu uygulama 12 Eylül döneminde vardı.”

Özetle uzun bir süre IŞİD’ın petrolü farklı grupların kontrol ettiği bölgelerden sınıra taşındı. Herkes cebini doldurdu. TIR sürücüleri ise Hacıpaşa ve Sarsarin’de önlemler alındığını ama Beşaslan’da 2 kaçak hattan hâlâ mazot aktığını anlattı.