Şeker genç hastalığı oldu

Orta yaştan itibaren görülmeye başlayan ikinci tip şeker hastalığında yaş sınırı giderek düşüyor. 10'lu ve 20'li yaşlarda yetişkin şekerine yakalanan gençlerin sayısı hızla artıyor.

DÜNYA Sağlık Örgütü'ne göre 2025 yılında dünyada şeker hastası sayısı 300 milyona ulaşacak. Sadece ABD'de 1990-98 yılları arasında diyabet hastalarının sayısı 3'te 1 oranında arttı. 40'lı yaşlardaki diyabet vakalarında % 40'lık bir artış yaşanırken, 30'lu yaşlardaki artış % 70'le büyük bir sıçrama kaydetti. Uzmanlar, ‘Şeker giderek bir genç hastalığına dönüşüyor’ uyarısında bulunuyor.

Gençlerde daha çok ‘gençlik şekeri’ diye anılan 1'inci tip şeker hastalığına rastlanıyor. Ancak başta ABD olmak üzere obezite oranının yüksek olduğu gelişmiş ülkelerde şekere yakalanma yaş sınırı hızla düşüyor. New York'taki Mount Sınai Tıp Fakültesi uzmanlarından Dr Arthur Rubenstein, ‘Gençlerdeki ikinci tip yetişkin şekerinin artış göstermesi fevkalade endişe vericidir. 10, 15 ya da 20 yaşlarındaki gençler şeker hastalığına yakalanıyorsa, 20, 30 ya da 40 yaşlarında ciddi sağlık sorunları yaşayabilecekleri varsayımında bulunabilirsiniz’ diyor.

NASIL OLUYOR

Diyabet hastalığı, vücudun gıdalardan aldığı şekeri absorbe edememesi durumunda ortaya çıkıyor. Sağlıklı insanlar yemek yediklerinde, ince bağırsakları karbonhidratları parçalayarak, şekerin, yani glükozun açığa çıkmasını sağlar. Glükoz, kana karıştığında kan seviyesi yükselir. Pankreas bu sırada kandaki şeker seviyesini kontrol etmek için insülin hormonu üretir. İnsülin hormonu, kas ve organlardaki hücreleri uyararak, kandaki şekeri absorbe edip, şekeri yakarak enerjiye dönüştürmelerini sağlar.

HEPSİ KÖTÜ

Ancak diyabet hastalarında bu işleyiş sekteye uğrar. Ancak şeker hastalığı başlangıçta çok fazla belirti göstermediğinde hastalık geç teşhis edilir. Sonuçta diyet, egzersiz ve gerekli hallerde ilaç ve insülin takviyesiyle hastalık kontrol edilmeye çalışılır. Damarlarda şeker birikmesi halinde ise organlar ve dokular zarar görür.

Şekerin damarlarda yol açtığı tahribat en çok göz ve böbreklere zarar verir. Şeker, damar çeperleri yıpratır ve damar tıkanıklığına yol açar. Kandaki pıhtılaşmalar gözde retinaya zarar vererek şekere bağlı körlüğe yol açar. Yine bacaklarda görülen ülser, ayakların kesilmesine yol açabilir. Kalp şekeri hastalarında kalp hastalıkları riski de artıyor. Şeker hastası erkeklerin kalp hastası olma riski 2 kat, kadınların ise 4 kat daha fazla... Amerikan Diyabet Vakfı'ndan Anne Daly, ‘Kötü olmayan diyabet yoktur... Tüm şeker hastalıkları ciddidir’ diye uyarıda bulunuyor. Herhalde bu uyarıyı dikkate almakta fayda var...

Sürekli açlık hissediyorsanız dikkat edin

İkinci tip diyabet hastalığı, başlangıç aşamalarında kendini pek belli etmiyor ve bu nedenle uzun süre teşhis edilemiyor. Şeker hastalığının olası belirtileri ise şöyle:

- Sık sık idrara çıkmak.

- Sürekli açlık ya da susuzluk hissi.

- Görmede bulanıklık.

- Uzuvlarda uyuşukluk ya da karıncalanma.

- Cilt iltihapları.

- Yara ya da sıyrıkların geç iyileşmesi.

Nasıl test ediliyor?

Şeker hastalığı belirtileri gösteren ya da risk altındaki kişilere, doktorlar 2'inci tip diyabeti teşhis etmek için iki tür test uyguluyor.

Aç karnına test: Aç karnına yapılan bu kan testinde, hastanın şeker seviyesinin 110 mg/dl'nin altında olması gerekiyor.

Oral tolerans testi: Şekerli bir içecek aldıktan 2 saat sonra yapılan bu testte hastanın kan şekerinin 140 mg/dl seviyesini aşmaması gerekiyor.

Diyabetin nedenleri ve sonuçları

Çoğu insan kolestrol seviyesini yakından takip ederken şeker testi yaptırmayı ihmal ediyor. Burada ise şeker seviyesinin kontrol edilmesinin niye önemli olduğu anlatılıyor.

Glükoz vücutta ve beyinde depolanır. Çok fazla gıda tüketilip, az enerji harcandığında kanda şeker depolanmaya başlanır, bu da organ ve dokulara zarar verir.

Yiyecekler: Tükettiğimiz gıdalarda, karbonhidratlar, çeşitli şekil ve büyüklükte şeker molekülleri, zincirleri bulunur.

Sindirim sistemi: Karbonhidratlar

ince bağırsaklara girdiğinde damarlara gidecek şekilde glükoza ayrışır.

Şekerin dolaşımı: Kandaki glükoz seviyesinin artmasıyla pankreas insulin hormonu salgılamaya başlar. Bu hormon hücrelerin, kandaki şekeri emmesini sağlar.

Normal hücreler

İnsulin molekülleri, kas hücrelerindeki alıcı hücrelerin, kandaki glükozu emmesini sağlar.

İnsülin ile harekete geçen hücre, glükozun emilmesine izin verir.

Tahrip olmuş hücreler

Hücre yüzeyinde aşırı çalışan alıcılar, zamanla insüline duyarsız hale gelir.

İnsüline dirençli hücreler, kandaki glükozun emilmesi için ihtiyaç duyulan hücre kapıcıklarının oluşmasını engeller. Bu nedenle hücre kandan glükozu absorbe edemez.

Normal damarlar: Kandaki şeker, kas hücreleri tarafından absorbe edilip yandığında,

damardaki şeker seviyesi normale döner.

Tahrip olmuş hücreler

Şeker damarlarda birikmeye başlar. Organların hayati fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller ve damar çeperlerine zarar verir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Uyarıcılar: Gluctrol gibi ilaçlarla pankreas hücrelerinin daha fazla insülin üretmeye teşvik edilir.

Hassas uyarıcılar: Glucophage ve benzeri tedavilerle hücrelerin insüline daha duyarlı olması sağlanır.

Düzenleyiciler: Precose ve Glyset gibi ilaçlarla sindirim sisteminde karbonhidratların bölünmesi yavaşlatılarak kandaki şeker seviyesi kontrol edilir.

ŞEKER ZEHİRLİYOR

Şeker hastalığı kontrol altına alınmadığında ciddi sağlık sorunları yaşanabilir.

Gözler: Diyabet 20 ile 74 yaşındaki kişilerde görülen körlük vakalarının birinci sebebidir.

Böbrekler: Böbrek hastalıklarının hemen hemen yarısı şekerden kaynaklanmaktadır.

Kalp: Şeker hastaları, kalp ve damar hastalıklarına 2 ile 4 misli daha fazla yakalanıyor.

Cinsel organlar: Şeker hastası erkeklerin % 8'i iktidarsız.

Sinirler: Şeker sinirlere de zarar veriyor. Bazen uzuvların kesilmesi gerekiyor.

Yerken nelere dikkat etmeli

Şeker seviyesi yüksek olan yiyecekler glükozun daha çabuk kana karışmasına ve insülin salgılanmasına yol açıyor. Not: Rakamlar, yiyecek maddesindeki şeker oranını belirtir.

Yiyecek-Şeker endeksi

Yarım greyfurt: 25

Greyfurt suyu: 48

Yağsız yoğurt, tatlandırıcılı:14

Yağsız yoğurt, şekerli: 33

Domates çorbası: 38

Bezelye çorbası: 66

İtalyan mantısı,

kıymalı: 39

Peynirli makarna: 64

Esmer pirinç: 55

Beyaz: pirinç: 87

Çavdar ekmeği: 51

Baget ekmek: 95