Savaşın ön cephesindeki Ukraynalı kadınlar... 'Bu hayatta sadece snowboard yapmayı seven birisiydim'

Ukrayna savaşı tüm hızıyla devam ederken, jeopolitik hedefler doğrultusunda hemen her gün yüzlerce silah karşıdaki “düşmana” çevriliyor. İnsanlarını hayatını kurtarmak için onlarca kadın doktor ve sağlıkçı canla başla çalışıyor.

Dilerseniz uluslararası hukukun hiçe sayıldığı, doktorların, hemşirelerin ve sivil hastaların ölüme terk edildiği bu savaşta kadın doktorların inanç yüklü hikayelerine tanıklık edelim…

HER GÜN ‘YARALI VAR’ ANONSUNU BEKLİYORLAR

Ukrayna ordusunda sağlık görevlisi olan Alina Mykhailova, günlerce süren çatışmalardan sonra dinlenmek için köşesine çekilen tek kadındı. Öyle ki, cephede uzun zamandır yaşanan savaşın yarattığı kaosa o kadar alışıldı ki, çevreye düşen güdümlü füzelerin sesleri dahi Mykhailova’u uyandırmaya yetmedi.

Cephe gerisindeki sağlık merkezinde telsizden gelecek “yaralı var” anonsunu bekleyen Mykhailova, bir süre sonra doktor diye haykıran askerlerin yanına hızlı bir şekilde varmak için hazırlanıyordu. Birlik bir Rus füzesinin düşmesinin ardından ağır zayiat vermiş, çok sayıda yaralının ve ölünün olduğu anons ediliyordu.

Olay yerine hızla ulaşan Mykhailova, parçalanmış bedenler ve açık yaralarla dolu bir atmosferde birkaç askere hızla yardım etmeye koyulmuştu bile. Derme çatma bir ambulansa dönüştürülen büyük kasalı bir aracın arkasına yüklenen askerler doğruca sağlık merkezine götürüldü.

‘GÖÇ ETMEYİ DEĞİL KALIP YARDIMCI OLMAYI SEÇTİM’

Vücutlarına saplanan şarapnel parçalarıyla hayata kalmaya çalışan askerler Mykhailova’dan güç alıyorlar, kendilerini iyileştirmesi için ona yalvarıyordu. Genç kadının elinden ise sadece sargı bezleriyle müdahale etmek geliyordu.

Mykhailova’nın hayatı da diğer milyonlarca Ukraynalı gibi çok hızlı değişmiş. Kiev’de yaşayan vejetaryen olan ve olan ve siyaset bilimi eğitimi alan genç kadın, savaşın başlamasıyla ön saflarda hayat kurtarmak için mücadele veren bir nefere dönüşmüş.

“Bu hayatta sadece snowboard yapmayı seven birisiydim” diyen Mykhailova, Rusya’nın doğu cephesindeki ilerleyişi sonrasında başka bir ülkeye göç etmeyi değil kalıp yardımcı olmayı seçmiş. Ukrayna’nın doğusundaki cephe hastanesinde görevli genç kadın, “Olmam gereken yerin burası olduğuna karar verdim” ifadesini kullanıyor.

UKRAYNA ORDUSUNUN YÜZDE 22’SİNİ KADINLAR OLUŞTURUYOR

Son aylarda Donbas bölgesindeki harekâtlarına hız veren Rus ordusunun ağır saldırıları nedeniyle, Ukrayna ordusu hemen her gün yüzlerce kayıp veriyor. Erkeklerin savunma mevzilerini koruduğu cephede kadınlar ise geri hizmetlerde aktif olarak çalışıyor.

Cephe gerisindeki düzeni sağlayanlar ise Ukrayna Kadın Gazi Hareketi’nin gönüllüleri. Şubat ayından bu yana giderek büyüyen gönüllü ağı ile kadınlar Ukrayna ordusunda yaklaşık yüzde 22’sini oluşturuyor. Bu gönüllü hareketinin kurucularından olan Kateryna Pryimak ise “Şubat ayından bu yana kadın gönüllülerin sayıları gittikçe artıyor; bu bize güç veriyor” açıklamasını yapıyor.

2016 yılında eğitimini tamamlayıp doktor olan Hanna Khurava da ön saflarda mücadele veren kadınların sayısındaki artışa işaret ederek, ordunun tamamında kadınların aktif olarak çalıştığını belirtiyor ve devam ediyor.

“Kadınlar makine tamiratlarını yapıyor; sağlık görevlisi olarak cephede yaralanan askerlerle ilgileniyor ve ayrıca orduda aktif görev yürüten çok sayıda kadın görmeye başladım. Pek çoğu tam teçhizat cepheye ilerlerken, kadın komutanların sayısında da ciddi bir artış yaşanıyor.”

‘BENİ ENGELLEMEYE KALKARSAN BAŞKA BİR OTOBÜSE BİNİP GİDECEĞİM!’

Yıpratıcı savaşın içinde kalanlar için savaş giderek olağan bir hâl almaya başlamış bile… Cephede tanışıp evlenenlerin sayısı ise bir hayli fazla. Rus tankları cepheyi yarmadan birkaç hafta önce doktor Khurava, ambulansı kullanan askerle tanıştıktan kısa bir süre sonra evlenmiş.

The Washington Post'un sorularını yanıtlayan Khurava, cephede yaralanan askerleri Kramatorsk'taki hastaneye getirdikten sonra, “Balayı için ne güzel bir yer değil mi?” diyerek uzaklara dalıyor.

Evlendikten sonra eşinin kendisine “Artık risk almanı istemiyorum” dediğini söyleyen genç kadın bu talebi kesin bir dille reddetmiş. Eşine hiçbir şeyin değişmediğini söyleyen Khurava, “Eğer sen ilk otobüsle gideceksen ben farklı bir otobüse binip gideceğim” ifadesini kullanmış.

Eşini cepheden ayrılmayacaklarına ikna eden Khurava, bugünlerde Lysychansk şehrinin batısındaki bir köyde nöbet tutuyor. Olası bir saldırı anında yaralıların imdadına koşmak için bekliyorlar.

ASKERLER, KADIN SAĞLIKÇILARI NEDEN ENGELLEMEYE ÇALIŞTI?

Bu sessiz bekleyişi ise Ukrayna topçu bataryaları bozuyor. Köyün hemen dışındaki Ukrayna ordusuna ait BM-21 Grad topçu bataryasını ateş alırken Khurava, dayanıklı çelik yeleğini üstüne geçiriyor.

“Biz Grad toplarını ateşlediğimizde, ateşin başladığı yere Ruslar misilleme yapıyor o yüzden buradan hızla uzaklaşmamız lazım” diyen genç doktor, 20 dakika sonra bölgeye düzen topçu ateşi nedeniyle yaralanan ve çığlıklar içerisinde acı çeken askerlerin yanına koşuyor.

Khurava, bölgeye yapılan topçu saldırıları nedeniyle yaralanan askerleri ambulansa taşırken yaralarını dindirmek için bütün yeteneklerin kullanıyor. Hafif yararlanan askerler ile saldırının gerçekleştiği yerde ilgilenen Khurava, askerlerin yaralarını bandajladıktan sonra onlardan hastaneye gelmelerini istiyor.

Ateş hattında gözü kara şekilde yaralılarla ilgilenen kadın sağlık görevlileri, ilk zamanlarda cephede savaşan askerlerin kendilerini engellemeleriyle çalıştıklarını söylüyor. Sağlıkçı kadınları karşılarında gören askerler onları kız kardeşleri, kızları ve hatta geride bıraktıkları eşleri yerine koyup hızla savaş meydanından uzaklaşmalarını istemişler.

Genç sağlık görevlisi kadınlar ise bu baskıya aldırış dahi etmeden askerlerin hayatlarını kurtarmayı sürdürmüş.  

‘AİLEME CEPHEDE GÖREV ALDIĞIMI SÖYLEYEMEDİM’

Donetsk’de yer alan Bakhmut şehrinde görev yapan 24 yaşındaki sağlık görevlisi Liana Nigoyan, ailesinin tüm engellemelerine rağmen cephede görev üstlenmiş. “Şu anda aileme nerede olduğumla ilgili yalan söylüyorum” diyen genç sağlık görevlisi hemen ardından şunları ekliyor:

“Onlara Kiev’de iyi bir hastanede çalıştığımı söyledim. Beni başkentte biliyorlar.”

Nigoyan, savaş başladığında Dnipro'da bir klinikte hemşire olarak çalışmaya başlamış. 2016 yılında orduya gönüllü sağlık görevlisi olarak kaydolduğunu söyleyen genç kadın, yaklaşık 7 yıldır çatışma bölgesinde bilfiil görev yürütüyor.  

Gönüllü olduğu zaman kalp hastası babasının onun cephede çalıştığını öğrenmesinden çok korktuğunu söyleyen Nigoyan, cephede karşılaştığı ilk saldırı karşısında yaşadıklarını ise şöyle anlatıyor:

“İlk kez bir bombardımanın içinde kalmıştım; bir an sonra her şeyin beyazladı ve çevrem sessizleşti. Sonrasında birinin yanıma gelip sekiz kere derin nefes almamı söylediği hatırlıyorum.”

‘KENDİMDEN EMİN OLMAM ONLARI RAHATLATIYOR’

Göreve başladığı ilk zamanlarda büyük zorluk çektiğini belirten Nigoyan, müdahale ettiği ilk hastayı da unutamadığını söylüyor. Genç sağlıkçı savaşın gerçek yüzü ile tanıştığı o ilk anla ilgili, “İlk kez keskin nişancı tarafından vurulan bir askere müdahale etmiştim. Çok korktuğumu hatırlıyorum. Ambülansla hastaneye giderken yaralı askerin kollarım arasında can vermesini ise asla unutamıyorum” ifadesini kullanıyor.

Fakat yaşadığı şoku atlatamadan yeni bir yaralının yardımına koştuğunu belirten Nigoyan, vücuduna şarapnel saplanan bir askerin hayatını kurtarınca, yaptığı işin öneminin farkına vardığını söylüyor.

Ardından gelen pek çok olaydan sonra askerlerin kendisine güvenmeye başladığını açıklayan Nigoyan, “Zor şartlara karşı sağlam durmak zorunda kalırsam bunu yaparım. Kendimden emin olmam ve kararlı müdahalelerde bulunmam askerlerin de bana güvenmelerini sağlıyor; onları rahatlatıyor” diyor.

‘YARALI ASKERLERE ANNELERİYMİŞ GİBİ BAKTIM’

Ukrayna ordusunda 13 yıldır doktor olarak görev alan Irina Pukas ise kendi oğullarından daha genç askerlerle karşı karşıya kaldığında, doktorlukla ebeveynlik arasında kaldığını söylüyor. Savaşın yarattığı acılara tanık olan Pukas, yoğun bir üzüntü içinde genç askerleri hayata döndürme mücadelesi veriyor.

Birkaç hafta önce ağır Rus bombardımanı nedeniyle yaralanan ve hastaneye getirilen askerlerle ilgilendiğini belirten 48 yaşındaki Pukas, “Hastaneye getirilen askerlere bakmamı istediler. Korkan gözlerle bana bakan, yaraları nedeniyle büyük acılar çeken bu çocuklar miğferlerini ve kamuflajlarını çıkarmamı istemiyordu. Onları hem bir anne hem de bir doktor olarak rahatlattım” diyor ve şunları ekliyor:

“Bir anne olmam onları tedavi etmeme yardımcı oldu. Ayrıca onların neler yaşadığını biliyordum çünkü ben de bir keresinde ağır bombardımanın altında kalmıştım.”

‘SAVAŞTAYIZ AMA AŞK TÜKENMİYOR DEVAM EDİYOR…’

Başta da bahsettiğimiz gibi savaş giderek olağan bir hâl almaya başladı. Ve savaşın en yoğun olduğu dönemde dahi insanlar mutlu olabilmek için kısa anları iyi değerlendiriyor. 20 yaşındaki Maria Budnichenko, cephede tanıştığı meslektaşıyla savaşın başlamasının ardından cephede tanışmış.

Geçtiğimiz hafta ilan edilen kısa süreli ateşkes ilanının ardından Budnichenko’nun erkek arkadaşı Sloviansk'taki hastanenin önüne gelerek genç kadına evlenme teklifinde bulundu. Erkek arkadaşını tek dizi üzerine ellerinde çiçekle gören Budnichenko, evlenme teklifini olumlu karşılayınca hastanenin önünde bekleyen yaralı askerler hep bir ağızdan tezahüratlar yapmaya başladı.

Teklifin ardından mutluluğu gözlerinden okunan Budnichenko, “Bir savaştayız ama aşk tükenmiyor; devam ediyor…” ifadesini kullanıyor.

‘O SENİN SAYENDE HAYATTA KALDI’

Mutluğun kısa kesildiği bir ortamda doktorlar hızla yaralılara yardım etmek için yola koyuluyor. Genç sağlık görevlisi Alina Mykhailova, yaralı askerlere yardım için hızla yola çıkıyor. Hastanede ise doktorlar ameliyathanede Mykhailova’nın yaralıları hastaneye getirmesi bekleniyor.

Genç kadın cephede yaralanan askerlere yaptığı ilk müdahaleden sonra hepsini sağ salim ameliyata alınmasını sağlıyor.

Saatler süren operasyonun ardından ameliyathaneden çıkan doktor bağırarak, “Bu adamın yarasını kim bu kadar bezle kapattı?” diye sorunca, Mykhailova ürkekçe elini kaldırdı. Bir insanın hayatta kaması için gösterdiği çabanın kötü bir sonuç doğurduğunu sanmıştı.

Doktor genç meslektaşına bakarak, "İyi iş çıkartmışsın. Hayatta kalmasının sebebi kan kaybını durdurmuş olman” dediğinde, genç kadının gözleri buğulanıyor...