Saddam mezaliminin 33’üncü yılı... Halepçe’nin yaraları hâlâ kanıyor

Baas rejimine ait jetler, 16 Mart 1988 sabahı Irak-İran sınırına 10 kilometre mesafedeki Halepçe kenti ve çevresini saat 10.55’te hardal ve sinir gazları taşıyan silahlarla bombaladı. Saldırı sonucu çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere yaklaşık 5 bin kişi hayatını kaybetti. Kimyasal gazlar nedeniyle çok sayıda kişi görme yetisini kaybetti ya da sakat kaldı. 1974’teki bir başka saldırıda anne ve kardeşlerini kaybettikten sonra Halepçe saldırısından kurtulduğu için kendine Ümit adını veren Halepçe sakini yaşadıklarını anlattı.

ELMA KOKULU SALDIRI

“Uçaklar üzerimize yürüyordu. Çok korkunçtu. Şehre atılan her bombayla evler sarsıldı ve yoğun bir duman şehri kuşattı” diyen Ümit, o anları şöyle anlattı: “Saat 11.35’te elma ve sarımsağın kokusunun bodrumun tamamına geldiğini iyi hatırlıyorum. Gırtlağımda bir şeyler olduğunu fark ettim. Sanki çok acı bir şey yemiş gibi gözlerim acıyordu. Ellerim gözlerimdeydi. O zamanlar elmanın kokusunun kimyasal gaz olduğunu bilmezdik. Nefes almakta zorlandığımız için bir an önce o bodrumdan kendimizi kurtarmak istedik.”

AĞLAMA VE ÇIĞLIKLAR

Arabayla 500 metre kadar ilerledikten sonra havanın kararmasıyla geceyi sığındıkları bir bölgede geçirdiklerini belirten Ümit, o gece yaşadıklarını şöyle anlattı: “Çok korkunç bir geceydi. Ağlama, inleme ve çığlıkların dışında şehirde başka bir ses duyulmuyordu. Zaman geçtikçe çocukların sesleri daha az geliyordu. Ağlaması kesilen çocuğun öldüğünü anlıyorduk. Ben o zaman 14 yaşındaydım ve o yaşta böyle bir görüntü görmek o kadar korkunçtu ki; size anlatamam. Eğer insan korkuyla ölseydi, eminim o gece ölürdüm. Ama belli ki; hiç kimse korkuyla ölmez. Bu nedenle böyle korkunç bir katliama dayandım.” Arabada 25 kişi olduklarını belirten Ümit, kendisi dahil sadece 4 kişinin hayatta kalabildiğini, geri kalanların ise kimyasal gazla boğulduklarını dile getirdi.

Kaldırıldığı ikinci hastanede uzun bir süre kendine gelemediğini dile getiren Ümit, daha sonra kefene sarıldığını ve hayatını kaybedenlerle birlikte mezarlığa götürüldüğünü anlattı. Ümit, toprağa verilmek üzereyken ölmediğinin fark edildiğini ve tekrar hastaneye gönderilmeden önce bu anın etraftakilerce fotoğrafının çekildiğini aktardı.

ADALET ARIYORLAR

Fransız AFP ajansı da nüfusunun büyük çoğunluğu Iraklı Kürtlerden oluşan Halepçe kentinde acıların halen taze olduğunu aktardı. Yaklaşık 200 bin kişinin yaşadığı kentte kimyasal saldırının kurbanlarının yakınları halen adalet arıyor. Kimyasal saldırı kurbanları için kurulmuş derneğin başkanı Lokman Abdülkadir AFP’ye yaptığı açıklamada, “Halepçe’deki saldırıdan dolayı halen ağır hasta olan 486 kişi var. Görme ve solunum problemleri var. Ne federal ne de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi yetkilileri, onlara yardım için bir bakım programı oluşturdu” diye konuştu. Yerel çocuk koruma komisyonu başkanı Ayad Arass da, “142 çocuk halen kayıp” dedi.

SALDIRININ SORUMLUSU ‘KİMYASAL ALİ’

Halepçe Katliamı, 22 Eylül 1980’de başlayıp 20 Ağustos 1988’de sona eren İran-Irak Savaşı sırasında gerçekleşti. Irak’ın İran sınırına yakın Halepçe, 1988 yılının mart ayı başında Kürt grupların da desteğiyle İran ordusu tarafından ele geçirildi. Bunun üzerine Saddam Hüseyin’in kuzeni “Kimyasal Ali” lakaplı Ali Hasan el Mecid’in emriyle kente havadan kimyasal saldırı düzenlendi. Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin 2006’da idam edildiğinde bu katliamdan sorumlu tutulmadı. Ancak Ali Hasan el Mecid, el Enfal harekâtı ve Halepçe’den sorumlu tutularak 2010 yılında idam edildi.

TÜRKİYE KINADI

Türkiye’nin Erbil Başkonsolosluğu, Halepçe katliamının 33’üncü yılı dolayısıyla bir mesaj yayınladı. Twitter’dan yapılan paylaşımda, “Bu insanlık dışı saldırıdan kaçarak kendisine sığınan Kürt kardeşlerine kapılarını açan Türkiye, bu büyük acıyı bugün de paylaşmaktadır. Halepçe katliamında hayatlarını kaybedenlere Allah’tan rahmet diliyoruz” ifadeleri kullanıldı.

Halala Celal. 47 yaşında. Saldırıda solunum yolları hasar gören Halala Celal, hayatını oksijen desteği alarak sürdürebiliyor.

Alwand Ali. Saldırı düzenlendiğinde 6 yaşındaydı. Alwand, o gün baygın haldeyken çekilmiş fotoğrafını şimdi cep telefonunda taşıyor ve o katliam gününü gözyaşlarıyla anıyor.

Swiba Mohammed 60 yaşında. ‘Kimyasal Ali’ aleyhine tanıklık etmiş. Saldırıda gözleri hasar gören kadın, ameliyat için yurtdışına gönderilmediği için tepkili.