Rusya’ya AİHM’den Margarita şoku

KADINA karşı aile içi şiddet tüm çözüm arayışlarına ve çabalara rağmen küresel bir sorun olmayı sürdürürken bazı ülkelerdeki durum oldukça vahim. Bu sorunun sarsıcı boyutlarda olduğu ülkelerden biri de Rusya. Kadınların şikâyetlerini dinlemek ve gerekli önlemleri almak şöyle dursun 2017’de aile içi şiddete verilen cezaları hafifleten bir yasayı devreye sokan Rusya’ya, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden (AİHM) şok bir ceza geldi. Aile içi şiddet gerekçesiyle Rus yargısına başvuran ancak sonuç alamayınca haklarını Strasbourg’da aramaya karar veren dört Rus kadının Moskova’ya karşı açtıkları davalar sonuçlandı. Dört davayı birleştirerek ele alan AİHM, elleri kocası tarafından kesilen 29 yaşındaki Margarita Graçeva’ya 370 bin Euro (6 milyon 125 bin TL) tazminat ödenmesine karar verdi. Hükmedilen tazminat toplamı ise 450 bin Euro’ya (7 milyon 450 bin TL) ulaştı.

ELLERİNİ BALTAYLA KESTİ

Graçeva, 2012’de evlendiği ve iki çocuk sahibi olduğu kocasından 2017’de boşanmak istedi. Boşanma isteğini duyan koca şiddet uygulamaya başladı. Graçeva’nın pasaportuna el koyan, ölüm tehditlerinde bulunan koca bununla da yetinmedi. Graçeva’yı arabasının içine kilitledi, gittiği her yerde izledi ve işine yalnız gidip gelmesine izin vermedi. Bir fırsatını bulup annesinin evine sığınan Graçeva, polise giderek şikâyette bulundu. Önlem alınmasını beklerken polisin şikâyetini geri çekmesi gerektiği yönündeki tavsiyesi ve bu hareketlerin kocasının bir tür sevgi gösterisi olduğu yorumuyla karşılaştı. 2017 sonuna doğru kocası Graçeva’yı kaçırarak ellerini baltayla kesti. Graçeva, sağ elini tamamen kaybetti, sol eli sonrasında yerine dikilse de fonksiyonlarının büyük bölümü geri gelmedi. Koca tutuklanıp 14 yıl hapis cezasına çarptırılırken Graçeva, görüştüğü ilk polisten görevini ihmal ettiği gerekçesiyle şikâyetçi oldu. Rus yargısı ise iki olay arasında bağlantı olmadığına karar verdi.

BALKONDAN ATACAKTI

Birlikte yaşadığı erkekten sık sık şiddet gören Natalya Tunikova (49), bir tartışma sonrasında balkondan atılmak üzereyken erkek arkadaşını bıçakladı. Tunikova, yaralama suçlamasıyla yargılandı ve ceza aldı ancak erkek arkadaşına yönelik şikâyetleri görmezden gelindi. Polis, erkek arkadaşının tehditleri konusunda soruşturma açmaya gerek görmedi.

YARALAR CİDDİ DEĞİLMİŞ

Yelena Gershman (43), 2012’de evlendi ve iki yıl sonra bir kız çocuk doğurdu. Kocası, Gershman’a 2015’ten itibaren şiddet uygulamaya başladı. Kızının önünde defalarca saldırıya uğrayan, vücudunda ciddi morluklar ve kesikler oluşan Gershman, polise başvurdu. Polis, yaralarının yeterince ciddi olmadığını belirterek şikâyetleriyle ilgilenmeyi reddetti. Kocasının yumruğuyla merdivenlerden düştükten sonra başvurduğu yargıdan, “kendi kendini yaralamadığını gösteren yeterli kanıt olmadığı” cevabını aldı.

TEHDİTLER GERÇEK DEĞİL

İrina Petrakova (41), 2006’da evlendiği eşinden sekiz yılda en az 20 kez şiddet gördü. Polise başvursa da kendisine yönelik tehditlerin gerçek olmadığı yorumuyla karşılaştı. Yoğun çaba sonrasında soruşturma açılsa da zaman aşımı ve idari nedenlerle şikâyetlerin çoğu kadük oldu.

YASAL ÇERÇEVE YOK

AİHM, Rusya’nın, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS), insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleyi yasaklayan 3’üncü ve ayrımcılığı yasaklayan 14’üncü maddesini ihlal ettiğine karar verdi. Mahkeme, Rusya’nın aile içi şiddetle etkili şekilde mücadele amaçlı yasal çerçeve oluşturamadığı ve bu durumun kadınların fiili ayrımcılığa maruz kalmasına neden olduğu yönünde görüş bildirdi.

ELLERİNİ KESİP HASTANENİN ÖNÜNE ATTI

- 2017’de Margarita polise giderek kıskanç kocası Dmitriy Graçev’den şiddet gördüğünü ve hayatının tehlikede olduğunu söyledi. Ancak güvenlik güçleri onu eve geri yolladı.

- Margarita’nın kendisini aldattığından şüphelenen Dmitriy ilk kavgadan yaklaşık bir ay sonra, 2017’nin Aralık ayında, kadını işe götürme bahanesiyle ormana götürerek akıl almaz planını hayata geçirdi.

- İki çocuğunun annesi Margarita’nın ayaklarını bağlayan gözü dönmüş koca, kadının ellerini ampute ettikten sonra aşırı kan kaybına karşı tedbir alıp kurbanını baygın halde hastanenin kapısına bıraktı.

- Kadının ellerinden biri yerine dikilirken diğer eli kurtarılamadı. İki yıl sonra toplanan bağışlarla genç kadına biyomekanik el takıldı.

- Rusya’da maruz kaldığı koca vahşetiyle tanınan Margarita, sosyal medya fenomenine dönüşürken ikinci evliliğini yaptığı Maksim Andryuşçenko’dan (29) da bir çocuk sahibi oldu.