Rusya'nın en büyük sırlarından birisi... Hayalet radyo: Buzzer!
Güncelleme Tarihi:
Rusya'da St. Petersburg'dan pek de uzak olmayan bir yerde, bataklık bir arazinin ortasında dikdörtgen bir demir kapı var. Paslanmış parmaklıklarının ardında radyo kuleleri, terkedilmiş binalar ve kuru, taş bir duvarla çevrili elektrik hatları bulunuyor. Bu mekan, geçmişi Soğuk Savaş'ın en yoğun günlerine uzanan bir sırrı barındırıyor.
Burasının, kimin yönettiği bilinmeyen "MDZhB" radyosunun merkezi olduğu sanılıyor. Son 35 yıldır, haftada yedi gün, günde 24 saat, donuk, monoton bir ses yayınlıyor. Birkaç saniyede bir, bu sese, hayalet bir geminin sis düdüğü gibi ikinci bir ses de katılıyor, baştaki vızıltı daha sonra devam ediyor.
Haftada bir ya da iki kez, bir kadın ya da erkek sesi, Rusça "tarım uzmanı" ya da "lastik bot" gibi sözcükler söylüyor. Başka da bir şey yok. Dünyanın neresinde olursa olsun, radyosunu 4625 kHz frekansına ayarlayan herkes bu yayını dinleyebiliyor.
KOMPLO TEORİSYENLERİ İÇİN ÖZEL TASARLANMIŞ GİBİ
Radyo o kadar esrarengiz ki, sanki komplo teorisyenleri için özel olarak tasarlanmış gibi. Radyo istasyonunun, ona sevgi dolu bir ifadeyle "Buzzer" (zil/vızıltı) diyen on binlerce takipçisi var. Hayranlarının bizzat kabul ettiği gibi, onlar da ne dinlediklerini bilmiyor.
Aslında kimse bu radyonun ne yaptığını bilmiyor. Londra'daki City Üniversitesi'nden elektronik istihbarat sistemi uzmanı David Stupples, "Sinyalde hiçbir bilgi yok" diyor.
Radyosunu ayarlayan herkes Buzzer'ı dinleyebiliyor
NÜKLEER SALDIRI İÇİN Mİ?
Frekansın Rus ordusuna ait olduğu sanılıyor, ancak Rus ordusu şimdiye kadar bunu hiç kabul etmedi. Radyo, yayınlarına Soğuk Savaş'ın sonunda, komünizmin inişe geçtiği bir dönemde başladı.
Bugün iki ayrı noktadan yayın yapıyor: St Petersburg'daki bu yerden ve Moskova yakınlarından. Tuhaf bir şekilde Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra, kapanacağı yerde radyonun faaliyetleri birden hızlandı.
Buzzer'ın ne işe yaradığına dair teorilerin ardı arkası kesilmiyor. Amacının denizaltılarla temas halinde olmak ya da uzaylılarla iletişim kurmak olduğu bile söyleniyor. Teorilerden biri, günün birinde Rusya bir nükleer saldırıya uğrarsa bu yayının susup, otomatik olarak bir misillemeyi tetikleyeceği yönünde. Buna göre saldırıyı düzenleyen de, hedef olan da nükleer silahlarla birbirini yok edecek.
SİNYALİN ÖZELLİKLERİ NELER?
Bu olasılık aslında sanıldığı kadar tuhaf değil. Sovyetler Birliği döneminde yayın frekanslarını tarayarak hayat belirtisi veya nükleer çatışma izleri arayan bir sistem geliştirilmişti. Batıda "dead hand - ölü el" diye anılan bu sistem daha sonra, nükleer bir saldırı halinde misillemeyi tetikleyecek bir bilgisayar sistemine dönüştürüldü. Endişe verici bir şekilde, birçok uzman bunun hala kullanımda olabileceğine inanıyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in de belirttiği gibi, Rusya ile ABD arasındaki bir nükleer savaşta "kimse hayatta kalmaz." Acaba Buzzer, böyle bir olasılığı mı önlüyor?
Aslında bizzat sinyalin verdiği bazı ipuçları var. Uluslararası radyo yayınlarının çoğu gibi, Buzzer da, kısa dalga olarak bilinen, görece alçak bir frekanstan yayın yapıyor. Yerel radyo, cep telefonu ve televizyon sinyalleriyle karşılaştırıldığında, her saniyede tek bir noktadan geçen dalga sayısı daha az. Bu nedenle radyo dalgaları çok daha uzaklara da ulaşabiliyor.
Komşu bir bölgeden BBC Londra gibi yerel bir radyoyu dinlemekte zorlanabilecekken, BBC Dünya Servisi gibi kısa dalga üzerinden yayın yapan radyolar, Senegal'den Singapur'a kadar birçok dinleyiciye ulaşıyor.
Oysa her iki istasyon da aynı binadan yayın yapıyor.
ÖLÜ EL TEORİSİ
Yüksek frekanslı radyo sinyalleri, düz çizgi halinde hareket ediyor, engellere çarpınca veya ufka ulaşınca yok oluyor. Kısa dalga radyo sinyalleri ise atmosferin üst bölümündeki yüklü parçacıklara çarpıp sıçrayabiliyor ve yer ile gök arasında zik-zak bir şekilde gidip gelerek, binlerce kilometre ötesine ulaşabiliyor.
Bu da bizi tekrar "Ölü El" teorisine getiriyor. Tahmin edebileceğiniz gibi, kısa dalga sinyalleri son derece popüler. Bugün gemilerde, uçaklarda ve denizleri, dağları aşan kıtalar ötesi askeri iletişimde kullanılıyor.
Ancak dikkat edilmesi gereken bir konu var. Kısa dalga, okyanusun üzerindeki dalgalar gibi. Yükseldiği ve indiği anlar var. Gündüzleri yükseliyor, geceleri inişe geçiyor. Yayınlarınızın dünyanın öteki ucundan duyulmasını garantilemek istiyorsanız, hele ki nükleer savaş sinyali vermesini hedefliyorsanız, frekansı günün saatine göre değiştirmeniz gerekiyor. BBC Dünya Servisi bunu yapıyor. Ama Buzzer yapmıyor.
Bir başka fikir de radyo istasyonun yüklü parçacık tabakasının ne kadar uzakta olduğunu tespit etmek için kullanılıyor olabileceği.
BUZZER'A BENZEYEN BİR RADYO KANALI DAHA
İşin ilginci, Buzzer'a çok benzeyen bir radyo istasyonu daha vardı. 1970'lerin ortasından 2008'e kadar yayın yapan bu radyo, tıpkı Buzzer gibi dünyanın öteki ucundan duyulabiliyordu. Tıpkı Buzzer gibi yeri açıklanmayan bir noktadan, Kıbrıs'ta olduğu sanılan bir yerden yayın yapıyordu. Yine tıpkı Buzzer gibi, yayınları bir tuhaftı.
Her saat başında İngiliz halk ezgisi "Lincolnshire Poacher"'ın başını çalan radyo, bunu 12 kez tekrarladıktan sonra, mekanik bir kadın sesi, üst düzey bir İngiliz aksanıyla, "1-2-0-3-6" diye beş rakamdan oluşan bir grup sayı okuyordu.
İŞİN UCU GEÇMİŞE UZANIYOR
1927'nin Mayıs ayında bir İngiliz ajanının, memurlarından birini Londra'da komünistlere ait bir haber bürosuna girerken görmesi ardından İngiltere, Londra'daki Arcos binasına baskın düzenledi. Binanın bodrum katı içeri gizlice girenleri tespit edecek cihazlarla doluydu, içerideki işçilerin alelacele bazı belgeleri yakmaya çalıştığı, kapısında kulp olmayan bir de gizli oda bulundu.
Dramatik olabilirdi ama İngilizler bunları zaten biliyordu. Arcos baskını, esas İngiliz istihbarat servisinin kendilerini yıllarca dinlediğini keşfeden Sovyetlere sürpriz oldu. Sonuç olarak, Ruslar mesajları şifreleme şeklini tamamen değiştirdi. Neredeyse bir gecede tek kullanımlık şifrelere geçtiler. Bu sistemde mesajı gönderen kişi tarafından rastgele bir çözüm anahtarı üretiliyor ve sadece mesajı okuyacak olan kişi ile paylaşılıyordu. Anahtar gerçekten tamamen rastgele hazırlandığı sürece, şifrenin kırılması mümkün değildi. Rusların artık mesajlarını kimin duyabileceği konusunda endişelenmesine gerek kalmamıştı.
1938'de İngiltere'nin Daventry bölgesinden yayın yapan bir kısa dalga radyo
İşte bu aşamada devreye "sayı yayınlayan radyo istasyonları" girdi. Bunlar tüm dünyadaki casuslara şifreli mesajlar yayınlıyordu. Kısa süre sonra İngilizler bile aynı yönteme başvurdu, "yenemiyorsanız, siz de aynısını yapın" mantığına dayanıyordu.
SADECE KRİZ ANINDA MI DEVREYE GİRİYOR?
Buzzer'ın dünyanın her yanındaki Rus casuslarına mesajlar yayınlaması aslında cazip bir fikir, ancak bir sorun var. Buzzer şimdiye kadar hiç içinde sayı geçen mesajlar yayınlamadı.
Bunun yerine, istasyonun iki işlevi olduğuna inananlar var. Sürekli yayınladığı ton, başkalarının kullanmasını engellemek için "bu frekans benim, bu frekans benim..." diyen bir işaret. Kriz anlarında ise, örneğin Rusya işgal edilirse, sayı yayınlayan bir istasyon haline gelecek.
O zaman, dünya çapındaki casus ağlarına ve ülkenin en ücra bölgelerdeki askeri güçlere talimat verebilecek. Sonuçta Rusya, İngiltere'nin yaklaşık 70 katı büyüklüğünde bir ülke.
'KOMUTA 135 ÇIKTI' MESAJI
Görünüşe göre zaten pratik yapıyorlar. Bir Baltık ülkesindeki evinden istasyonu dinleyen radyo tutkunu Māris Goldmanis, "2013'te, 'KOMUTA 135 ÇIKTI' diye özel bir mesaj yayınladılar, bunun savaşa hazır olmak için bir test mesajı olduğu söylendi" diyor.