Rusya-Ukrayna gerginliğinde gözler hava durumunda: Rasputitsa erken mi gelecek?
Güncelleme Tarihi:
Rusya yönetimi, Ukrayna'yı işgal etmek gibi bir niyeti olmadığını her fırsatta dile getirse de askeri hareketliliğin devamı kaygıları artırıyor. Bu süreçte her iki tarafın lideri de hava durumunu çok yakından takip ediyor. Neden mi? İşte cevabı...
Dünya nefesini tuttu, Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginliği takip ediyor. Başta Türkiye olmak üzere birçok ülke, diplomatik girişimlerle tansiyonu düşürmek için çabalıyor. Rusya ise Ukrayna ile olan sınırına yığınak yapmaya devam ediyor. Kremlin yönetimi her fırsatta bunun bir işgal hazırlığı olduğu iddiasını reddetse de uluslararası kamuoyunda endişeler sürüyor. Analistler şimdiden Rusya'nın Ukrayna'yı işgali halinde gidişatı belirleyecek faktörleri değerlendiriyor.
Bu faktörlerden biri de hava koşulları. Tarihte nice zaferi ya da yenilgiyi belirleyen, nice komutanın kaderini değiştiren hava koşulları, 21'inci yüzyılda dahi halen önemli bir etken. Ukrayna ve Rusya ordularının komutanlarının aklındaki soru ise ortak: "Rasputitsa bu yıl erken mi geliyor?"
"Rasputitsa" Rusça bir kelime. Genel olarak ilkbahar ve sonbahar ayları için kullanılıyor. Bu dönemlerde eriyen karlar ve yağan yağmurlar sonucu asfaltsız yollar çamurla kaplanıyor ve kara araçlarının geçişi çok zorlaşıyor. Bu çamurlu yollara da "rasputitsa" deniyor.
"Rasputitsa" genelde karların erimeye başladığı Mart aylarında geliyor. Ancak bu yıl Ukrayna'da hava sıcaklıkları, mevsim normallerinin oldukça üstünde seyrediyor. Örneğin, Şubat ayı başında kar beklenen günlerde yağan yağmurlar kamuoyunda şaşkınlığa neden oldu.
TİMKO DA "BAHAR ERKEN GELECEK" DEDİ
Normalde Ukrayna'da kış aylarında hava durumu ani değişimler gösterebiliyor. Ancak yerel meteoroloji kaynaklarına göre, Şubat ayının geri kalanında da başkent Kiev ve çevresinde hava her zamankinden daha ılıman olacak. Gündüz sıcaklıkları 0 derecenin üzerinde seyredecek, hatta zaman zaman güneşli günler yaşanacak.
"Groundhog Day" filmine konu olan dağsıçanının Ukraynalı kuzeni olan Timko da "Rasputitsa"nın erken geleceğini düşünüyor. 2 Şubat günü kış uykusundan uyanan Timko, yeryüzüne çıktığında kendi gölgesini göremedi. Bu da ilkbaharın erken geleceği şeklinde yorumlandı.
Fotoğrafın çekildiği Ukrayna'nın Donetsk şehri sınırın çok yakınında
VİDEOLARDA ARAZİNİN ÇAMURU DİKKAT ÇEKİYOR
Askeri analistler, şu günlerde, yumuşak havanın Rusya'nın olası bir işgal planını etkileyip etkilemeyeceğini değerlendiriyor. Yukarıda da dediğimiz gibi, Kremlin nezdinde böyle bir olasılık yok ama Rusya Ukrayna sınırına yığılmış 100.000'den fazla Rus askeri ile ağır silahlar, tanklar ve balistik füzeler var.
Rus askerlerinin konuşlandırıldığı çeşitli noktalarda çekilen ve sosyal medyada paylaşılan videolarda, zeminin yumuşaklığı, geniş su birikintileri ve büyük miktarda çamur dikkat çekiyor.
CNN International'ın Avrupa Birliği'nin yeryüzü inceleme programı olan Copernicus'tan elde ettiği verilere göre, Doğu Avrupa'nın önemli bir kısmı, Ocak ayında mevsim normallerinin çok üzerinde sıcaklıklar gördü. Ukrayna'da hava sıcaklıkları son 30 yıl ortalamalarının 1 ila 3 derece üzerinde seyretti. Bu durum iklim krizinin bölgedeki etkileri arasında değerlendiriliyor.
KÜRESEL ISINMA ASKERİ STRATEJİLERİ DE ETKİLER Mİ?
Copernicus'a göre ayrıca Ocak ayında Doğu Avrupa'da hava ortalamaya kıyasla daha nemliydi, Ukrayna toprakları da normalden daha fazla yağış aldı. Bunun sonucunda don olayları azaldı ve çamur arttı.
Kiev'de bulunan Ukrayna Hidrometeoroloji Enstitüsü bünyesindeki Uygulamalı Klimatoloji Laboratuvarı'nın direktörü Svitlana Krakovska'ya göre bu durum sürpriz değil.
Krakovska, CNN International'a yaptığı açıklamada, "Uzun vadede, yüzeyin karla kaplı olduğu ve don olayının yaşandığı günlerde bir azalma gözlemliyoruz. Buradaki ısınma küresel ortalamaların çok üzerinde" diye konuştu.
Aynı zamanda geçen yıl çok ses getiren Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli raporunun yazarlarından biri olan Krakovska, Ukrayna'da kış koşullarındaki değişimle, iklim değişikliği arasında çok açık bir bağlantı olduğunu söyledi. Bu durum özellikle Ukrayna'nın doğusunda çok net bir biçimde gözlemlenebiliyor. Bölgede kış sıcaklıkları şu an 1960'lardaki ortalamaların 3 derece üstünde. Krakovska, "30 yıl önce özellikle doğuda kışın en az 3 ay kar olurdu, aşağı yukarı 5 ay boyunca geceleri don olayları yaşanırdı. 2020'de doğru düzgün kış görmedik. Sadece birkaç gün hava sıcaklıkları eksiye indi, kar da çok az yağdı" diye konuştu.
Rus tankları
BIDEN "PUTİN TOPRAĞIN DONMASINI BEKLEMEK ZORUNDA" DEMİŞTİ
Hava sıcaklıklarının düşmesinin Rusya'nın işine yarayacağı görüşü, Washington'da da hakim. ABD Başkanı Joe Biden, geçtiğimiz ay düzenlediği bir basın toplantısında, "Putin sınırı geçebilmek için biraz toprağın donmasını beklemek zorunda kalacak" diye konuşmuştu.
Ocak sonunda da ABD Genelkurmay Başkanı General Mark Milley, Pentagon'da düzenlediği brifingde, Ukrayna topraklarının donmasının sınır geçişi ve tekerlekli araçların manevrası için optimum koşulları sağladığını söylemişti.
Dolayısıyla ABD'li yetkililere göre, Putin, eğer aklında işgal fikri varsa, bunu Mart sonuna kadar hayata geçirmek zorunda.
Ancak RAND Corporation'ın araştırmcılarından Dara Massicot, "Toprağın donuk olması Rus güçleri için fena olmaz ama sonucu belirleyici bir faktör de değil. Güdümlü füzelerin ve hava operasyonlarının bu faktörden etkilenmediğini akılda tutmak lazım" diye konuştu.
"RUS ASKERLERİ HER KOŞULA HAZIRLIKLI"
Geçmişte Pentagon'da Rusya uzmanı olarak çalışmış olan Massicot, ülkenin askeri gücünün özellikle son 10 yıldaki artışına dikkat çekti. Rus hava kuvvetlerinin hedefleme ve iletişim anlamında çok ilerlediğini, birçok pilotun da Suriye'de muharebe deneyimi kazandığını söyleyen Massicot, "Rus askerleri yıl boyunca tatbikatlar yapıyor, dolayısıyla farklı hava koşullarına karşı deneyimliler" ifadelerini kullandı.
Ukrayna sınırında bekleyen yüzlerce Rus tankı için zeminin donuk olmaması hareketi yavaşlatan ama durdurmayan bir etken. Ancak zırhlı araçların tek başına hareket etmesi de çok anlamı değil. Diğer araçlar halen kötü hava koşullarından etkilenme potansiyeline sahipler. Özellikle de Massicot'un deyişiyle, "bir sebepten ötürü yoldan çıkarlarsa". Ne var ki Massicot, Rusya'nın bu sorunlarla başa çıkmak için gerekli lojistik ekipmanları da elinde bulundurduğunu söyledi.
Su üstünde yüzebilen duba köprüleri de Ocak ayı sonlarından bu yana konvoylar halinde Belarus içinden taşınırken görüntüleniyor.
Barbarossa Harekâtı'ndan bir kare
NAZİLERİ DURDURAN BATAKLIK
Zemin koşulları Ukrayna'nın tamamında eşit önemde değil. Ülkenin doğusu genel olarak tarım arazilerinden oluşuyor ve tankların geçişi için ideal. Ancak Belarus'la sınır olan kuzey bölgeler, binlerce kilometrekarelik bataklıklarla kaplı. Bu bataklıklar, tıpkı 1941 yılında Barbarossa Harekâtı sırasında Nazileri durdurdukları gibi, Ukrayna'ya saldırı düzenleyecek başka orduları da durdurabilir.
Savaş Çalışmaları Enstitüsü'ne göre, "Bataklıklar, yağış dönemlerinde mekanize güçlerin geçişini zorlaştırabilir, hatta yer yer tamamen engelleyebilir".
Bütün bunların ötesinde en önemli şey Rusya'nın düzenleyeceği olası operasyonun metodu ve kapsamı. Çatışmanın erken aşamalarında mekanize birimlerden ziyade hava ve füze saldırılarının öne çıkması muhtemel.
Massicot, "Rusya'nın güdümü ve balistik füzeleri için, hatta bazı daha isabetli uzun menzilli ağır silah sistemleri için hava durumu bir faktör olmayacaktır. Bulutlanma, askeri tesisler gibi sabit noktalar için ya da koordinatların bilindiği yerler için komuta ve kontrol zorluğu yaratmaz" ifadelerini kullandı.
Rusya lideri Putin geçmişte yaptığı küresel ısınma konusundaki tereddütlü açıklamalarıyla hatırlanıyor. Örneğin, 2003 yılında sarf ettiği, "İklim değişikliği bizimki kadar soğuk bir ülkede çok kötü bir şey olmayabilir. 2-3 derece ısınmaktan zarar gelmez" sözleri halen akıllarda. Ancak son yıllarda o da iklim değişikliğinin Rusya'da çevreye verdiği zararları dile getirir oldu. Şimdi bu durum Rusya ordusunun generallerinin hesaplarını da değiştirecek gibi görünüyor.
HAVA DURUMU SABİT HEDEFLERİ ETKİLEMİYOR
Rusya geçen ay çok sayıda İskender balistik füzesini Ukrayna'ya yakın bölgelere nakletmişti. Bu füzelerin menzili yaklaşık 450 kilometreyi buluyor.
Ukrayna'nın doğu sınırındaki mevzileri uzun yıllardır sabit. Füzeler ve uzun menzilli ağır silahlar, hava nasıl olursa olsun bu mevzileri vurabilir. Bu da Rusya'nın zırhlı araçları için bir geçiş noktası açılmasını sağlayabilir.
Saldırı uçaklarının ise hareket halindeki Ukrayna güçlerini vurabilmek için nispeten açık bir havaya ihtiyacı olacak. Aynı şey bölgeye iniş yapacak askerleri taşıyacak uçaklar için de geçerli.
Diğer yandan bulut seviyesinin yere yakın olması, sadece hava operasyonlarını değil uydu iletişimini de etkileme potansiyeline sahip. CNN'e konuşan bir askeri analist, bunun Rusya'nın havadaki açık üstünlüğüne sekte vuracağını ve "daha adil bir dövüş" için zemin hazırlayacağını belirtti.
HEM AVANTAJ HEM DE DEZAVANTAJ
Ancak bulutlu hava Rusya için dezavantajı olduğu kadar avantajlı da olabilir. Havanın kapalı olmasından faydalanan Rus askerleri, Ukrayna uçaklarına yakalanmadan yerde ilerleme kaydedebilir. Rusya olur da Ukrayna'yı işgal ederse, kötü havada başlayan operasyonun açık havada devam etmesi Kremlin için ideal olur.
Tabii ki hava durumu sadece Rusya'nın meselesi değil. Ukrayna için de stratejinin belirlenmesinde önemli rol oynuyor. Eğer Ukrayna ordusu yüksek manevra savunmasını tercih edecek olursa, Rusya'nın ilerlemesini durdurmak için, ABD ve NATO'nun sağladığı hava istihbaratının sınırlı kaynaklara odaklanması gerekebilir.
Elbette hava koşulları Kremlin'in göz önünde bulundurduğu tek ya da en önemli nokta değil. Rusya'nın ABD ve NATO'ya ilettiği talepler üzerindeki müzakerelerden çıkacak sonuçlar, Kremlin'in kararı üzerindeki asıl belirleyici faktör olacak. Rus kamuoyunun savaşa bakışının şekillendirilmesi de Kremlin'in stratejisinin önemli ayaklarından birini oluşturuyor.
CNN International'ın "Experts are speculating over Russia's next move. They may want to check Ukraine's weather forecast" başlıklı haberinden derlenmiştir.