Rusya tahıl koridorunu şimdilik kapattı: Şartlarımız karşılanırsa geri döneriz

Ukrayna işgali boyunca savaşan taraflar arasında varılan en önemli mutabakat olan tahıl koridorunda “şimdilik” sona gelindi. Dün, anlaşmanın süresinin dolmasına saatler kala Kremlin Sarayı’ndan yapılan açıklamada, dün itibariyle yeni bir uzatma olmayacağı mesajı verildi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, tahıl anlaşmasına katılımlarını askıya aldıklarını bildirirken, Rus tarım ürünleriyle ilgili şartların yerine getirilmesi halinde “derhal geri döneceklerini” de ekledi. Peskov, “Anlaşma bugün fiili olarak sona erdi” dedi.

ZELENSKİ MEYDAN OKUDU

Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye tahıl koridorunda üçüncü uzatma için haftalardır uğraşıyordu. İstanbul Boğazı’ndan kendi tarım ürünlerinin de geçirilmesini isteyen Moskova aksi takdirde uygulamayı sonlandırma tehdidinde bulunuyordu. Peskov’un açıklaması sonrası Rus haber ajansları, Türkiye, Ukrayna ve BM’nin resmen bilgilendirildiğini aktardı. Öte yandan Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, Moskova’ya meydan okudu. “Korkmuyoruz. Şirketler de hazır olduklarını söylediler” diyerek Rusya olmadan tahıl sevkıyatını sürdürmeye hazırlandıklarını kaydetti. Zelenski ayrıca Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e bir mektup yazarak tahıl anlaşmasını Rusya’sız üçlü formatta sürdürme teklifinde bulunduğunu söyledi.

RUSYA NE İSTİYOR

Ukrayna ve Rusya ile ayrı ayrı yapılan anlaşmalar Ukrayna tarım ürünlerinin yanı sıra Rus tahılı ve gübre ürünlerinin de dış pazara açılmasını öngörüyordu. Teknik olarak Rus tarım ürünleri Batı yaptırımlarından muaf. Ancak bu ürünlerin satışı için para transferlerinin yapılacağı Rus bankaları ile kargoyu taşıyacak Rus gemileri yaptırımların hedefinde. Şu ana kadar sorunu çözecek bir formül geliştirilemedi. Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan dün Antonio Guterres ile tahıl anlaşmasındaki gelişmeleri telefonda görüştü.

32.8 TON TAHIL TAŞINDI

- Tahıl koridoru anlaşması, Türkiye ve BM arabuluculuğunda 27 Temmuz 2022’de imzalanmış, İstanbul’da ortak koordinasyon merkezi oluşturulmuştu.

- Anlaşma başlangıçta, işgal öncesi hasat edilen ancak Ukrayna depolarında mahsur kalan 20 milyon ton gıdanın, buna acil ihtiyaç duyan Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerine sevkıyatını hedefliyordu.

- Anlaşma gereği Ukrayna’nın Odessa, Çernomorsk ve Yuzhne limanlarından gelen ürünler İstanbul Boğazı’nda; BM, Türkiye, Rusya ve Ukrayna’dan heyetlerin bizzat gemiye çıkarak yaptığı denetimlere tabi tutuluyordu.

- İlk başta 120 gün süreyle yapılan anlaşma önce 19 Kasım 2022’de, ardından 19 Mart 2023’te uzatılmıştı.

- İlk imzanın atılmasından beri geçen 355 günde 1004 gemi toplam 1144 sefer yaptı. İstanbul Boğazı’ndan 32.8 milyon ton tahıl taşındı.

- Bunların yüzde 51’ini mısır, yüzde 27’sini buğday oluşturdu. Anlaşmanın en büyük yararlanıcıları sırasıyla Çin, İspanya ve Türkiye oldu.

- Ukrayna Tarım Bakanlığı açıklamasına göre, Türkiye aldığı gıdanın büyük kısmını işleyerek üçüncü ülkelere sattı.

BÜYÜK TEPKİ ÇEKTİ

- AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “bencil ve kötü” dediği kararı kınadı.

- BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Rusya’nın kararının “her yerde ihtiyaç sahibi insanlara darbe vuracağını” söyledi.

- NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de Rusya’nın “Türkiye ve BM’nin çabalarına rağmen” tahıl anlaşmasından tek taraflı çıkmasını kınadı.

- ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya’nın adımını “vicdansızlık” olarak nitelendirirken, “gıda güvenliğinin riske atılması ve ortaya çıkacak enflasyonun sorumluluğunun Rusya’da olacağını” söyledi.