Rusya-NATO çatışması kapıda mı? 5. madde devreye girebilir mi?
Güncelleme Tarihi:
Polonya'nın Ukrayna sınırındaki bir köye düşen ve iki kişinin ölümüne neden olan füze Rusya ve NATO arasındaki gerilimi tırmandırdı. NATO üyesi bir ülkenin topraklarında yaşanan olay sonrası gözler NATO'nun atacağı adımlara çevrildi. Uzmanlar NATO ve Rusya'yı çatışmanın eşiğine getirebilecek 5. madde için dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
Dün akşam Polonya'nın Ukrayna sınırındaki Przewodow köyün vuran ve 2 kişinin ölümüne neden olan füze saldırısı NATO'yu adeta alarm haline geçirdi.
Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda konuya ilişkin ilk açıklamasında füzeyi kimin attığına ilişkin ellerinde net bir kanıtın olmadığını söyledi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski Polonya'yı vuran füzenin Rusya'dan fırlatıldığını iddia ederken ABD Başkanı Joe Biden ise füzenin Ukrayna Hava savunma sistemi S-300'den kaynaklandığını duyurdu.
NATO'NUN 4. VE 5. MADDESİ GÜNDEMDE
Füzenin kim tarafından neden fırlatıldığına dair tartışmalar devam ederken gözler NATO'nun konuya ilişkin atacağı adımlara çevrildi. Başkan Andrzej Duda'nın ofisi, NATO'nun 4. maddesine başvurmayı düşündüklerini açıkladılar.
NATO üyelerini acil toplantıya çağırmayı öngören 4. madde sonrası NATO'nun 5. maddesinin devreye girebileceği düşünülüyor.
NATO'nun 5. maddesine göre, bir müttefike yapılan saldırı, tüm müttefiklere yapılmış sayılıyor ve NATO üyeleri saldırı yapılan ülkeye destek sağlamak zorunda kalıyor.
Polonya ulusal güvenlik şefi Jacek Siewiersk ve Polonya hükümet sözcüsü Piotr Muller acil durum toplantısı sonrası açıklama yaptı
GUARDİAN: OLAY KRİTİK EŞİĞİN ALTINDA KALABİLİR
Peki söz konusu gerilim NATO'nun 5. maddesine kadar gider mi? The Guardian gazetesinde yer alan bir analizde, İki kişinin öldüğü olayın NATO'nun kolektif eylemini harekete geçirmek için gereken eşiğin altında kalabileceği belirtildi.
"TEK BİR ÜYE DEVREYE SOKAMAZ"
Varşova'nın şimdiye kadar 5. maddeden bahsetmediğine dikkat çekilen analizde ABD'nin eski NATO büyükelçisi Ivo Daalder'in açıklamaları yer aldı.
5. maddenin sadece tek bir üye tarafından devreye sokulamayacağını belirten Daalder, NATO müttefiklerinin ilk ve son olarak 11 Eylül saldırılarında 5. maddeye başvurduğunu belirtti.
"DÜŞEN FÜZE RUSLARA AİT OLSA BİLE YETERSİZ KALIR"
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Strateji ve Teknoloji Direktörü William Alberque ise Polonya'ya düşen füzenin Ruslara ait olduğu ortaya çıksa bile bunun 5. madde için yetersiz kalacağını savundu.
Alberque, "kasıtlı saldırılar bir gerekçedir ancak yanlışlıkla ateşlenen füzeler öyle değil" ifadelerini kullandı.
Polonya dünkü gelişme sonrası güvenlik önlemlerini artırdı
NATO HANGİ ADIMLARI ATACAK?
Çoğu uzman Polonya'daki durumun Rusya ve NATO arasında büyük bir çatışmaya yol açacağını düşünmüyor. Peki NATO bundan sonra hangi adımları atacak?
NATO'nun Rusya savaşındaki tavrı şimdiye kadar doğrudan müdahale yerine Ukrayna'yı destekleme ve Rusya'yı caydırma eksenindeydi.
Ancak Polonya saldırısı sonrası askeri yardım yönünde bir adım atılmasını konusunda bir tartışma yaşanabilir.
UÇUŞA YASAK BÖLGE MÜMKÜN MÜ?
Polonya sınırında yaşanan olay, Batı Ukrayna üzerinde NATO hava savunma sistemleri tarafından uygulanan uçuşa yasak bölge çağrılarını da geri getirdi. Çağrı özellikle Baltık ülkelerinin liderlerinden gelse de NATO'nun rolünün bu şekilde genişletilmesine ABD ve diğer NATO müttefiklerinin sıcak bakmayacağı düşünülüyor.
NATO destekli bir uçuşa yasak bölgenin uygulanması, hava kuvvetlerini Rusya ile doğrudan çatışma riskine sokar ve yetkililer daha önce böyle bir hareketin pek olası olmadığını söylemişlerdi.
ABD merkezli haber ajansı Associated Press (AP) ABD'li yetkililere dayandırdığı haberinde, ilk bulguların Polonya'ya düşen füzenin Ukrayna güçleri tarafından bir Rus füzesini engellemek için ateşlendiğini gösterdiğini yazdı.
