Rumlar'dan KKTC'ye yanıt: Türkiye garantörlükten vazgeçeceğini doğrulasın
Güncelleme Tarihi:
KKTC ve Kıbrıs Rum yönetiminde, Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın önceki gün yaptığı, “Rumlar Guterres çerçevesini sulandırmadan kabul etsin, Bunu stratejik anlaşma yaparak boşlukları dolduralım” önerisi tartışılıyor. Rum lider Nikos Anastasiadis, Akıncı’nın çağrısına cevap vererek, Türkiye’den Kıbrıs’taki garantörlük hakkından vazgeçeceğini doğrulamasını istedi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in adını taşıyan Guterres çerçevesi, geçen yıl Temmuz ayında başarısızlıkla sonuçlanan İsviçre’deki Kıbrıs müzakerelerinde Genel Sekreter’in masaya koyduğu non-paper adı verilen ve resmi olmayan fikirler dizisinin adı. Guterres çerçevesi bugüne kadar resmen açıklanmadı. Garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin dışişleri bakanları seviyesinde katıldığı konferans, geçen yıl bu çerçeve üzerinde tartışma sürerken koptu ve başarısızlıkla sonuçlandı.
GUTERRES ÇERÇEVESİ NE DİYOR?
Akıncı’nın çağrısı sonucu Ada’nın her iki tarafında da gündeme gelen Guterres çerçevesi, taraflar arasındaki anlaşmazlık noktalarının nasıl çözüleceğini belirliyor. Çerçeve şöyle:
*Yönetim: Yeni Federal Kıbrıs’ta 2 dönem Rum, bir dönem Türk dönüşümlü başkanlık olacak. Hükümette karar alma mekanizmasında salt çoğunluk aranacak, ancak her iki toplumu ilgilendiren konularda en az bir Türk’ün olumlu oyu aranacak.
*Bireysel mülkiyet: Rum yönetimine iade edilecek topraklarda bireysel mülkiyette öncelik 1974 öncesi mülk sahibi yani Rumlara verilecek. Kıbrıs Türk tarafında kalacak topraklardaki bireysel mülkiyette, öncelik mülkü kullanana verilecek.
*Toprak paylaşımı: Kıbrıslı Türklerin sunduğu toprak paylaşımı haritasında Rumların hassasiyet gösterdiği (Güzelyurt) bölgesiyle ilgili yeni düzenlemeler yapılacak.
* Garantörlük ve asker: Türkiye’ye müdahale hakkı veren garantörlük sistemi sürdürülebilir değil. Garanti anlaşması yerine yeni bir anlaşmayla içinde garantör ülkelerin de bulunabileceği bir izleme mekanizması kurulabilir. Garantör ülkeler, askerlerin çekilmesi (Türk askeri) zamanı, takvimi, kalacak asker sayısı gibi konularda üst düzeyde anlaşmaya varacak.
* Türk-Yunan dengesi: Öğrenci, turist ve mevsimlik işçilerin Ada’ya girişine izin verilecek (Türkiye’den). Daimi ikamet isteyen Türkiye cumhuriyeti vatandaşlarına Kıbrıs’taki Yunan vatandaşlarıyla eşdeğer muamele yapılacak.
AKINCI, ÇAĞRISINI TEKRARLADI
Rum tarafına, “Guterres Çerçevesi’ni sulandırmadan, çarpıtmadan kabul etmeye hazırsa bir an önce açıklasın” çağrısını tekrarlayan Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, KKTC’de de yoğun bir şekilde tartışılan Türkiye’nin garantörlüğü ve asker konusunda şunları söyledi:
“Guterres çerçevesinde, ‘Güvenlik ve Garantiler’le ilgili olarak tek yanlı müdahale uygulamasının sürdürülebilir olmadığına işaret ediliyor. Olası bir anlaşma sonrasında bir geçiş süreci sonunda tarafların anlaşacağı bir mekanizmanın oluşturulmasının öngörülüyor. Asker çekilmesi sözkonusu olacaksa, bunun nasıl ve ne şekilde yapılacağının, daha üst seviyede, garantör ülkelerin başbakanları düzeyinde ele alınabilir deniliyor.”
GARANTÖRLÜK ELEŞTİRİLERİNE CEVAP
Türkiye’ye müdahale hakkı veren garantörlük sisteminin kaldırılmasına yönelik KKTC’de özellikle sağ kesimden gelen eleştirileri de yanıtlayan Akıncı, “Eleştirilere gözümüzü kapatamayız, ancak halk rahat olsun. Yangından mal kaçırmıyoruz. Nihai kararı verecek olan halktır. Ben bir tek Kıbrıs Türkü’nün çıkarına bakarım” cevabını verdi.