Rejim yanlıları sokakta
Güncelleme Tarihi:
İran’da önceki gün dini lider Ali Hamaney’in sosyal paylaşım sitesi Twitter’da resmi hesabı üzerinden, “Ülkenin düşmanlarının birleştiği” yönünde açıklamasının ardından dün bir dizi kentte binlerce kişi sokağa çıkarak rejime destek için yürüdü. Rejim karşıtı eylemlerde ise iki kişinin daha öldüğü haberi geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşen Ruhani, eylemlerin birkaç günde biteceğini beklediklerini kaydetti. Birkaç saat sonra ise eylemlerin sonlandırıldığı açıklandı.
İRAN’da geçen perşembe hayat pahalılığını protesto için başlayan ancak daha sonra rejim karşıtı bir içeriğe bürünerek ülke geneline yayılan gösteriler sürerken, dün rejim yanlılarının sokağa çıkmasıyla gelişmeler yeni bir boyuta ulaştı. İran hükümetinin daveti üzerine rejim yanlıları karşı gösteriler düzenlemeye başladı. Ahvaz, Abadan, Gorgan, İylam, Erak, Hurrem Abad, Kirmanşah, Buşehr kentlerinde “rejime destek” mitingleri yapıldı. Göstericiler, “Kahrolsun ABD”, “Kahrolsun Suudi Arabistan” ve “Kahrolsun fitneci ve münafık” şeklinde sloganlar attı. Destek gösterilerinde İran bayrakları ile ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in portreleri taşındı. İran devlet televizyonu da ülkenin güneybatısındaki Kirmanşah, İylam ile kuzeydeki Gorgan kentlerindeki rejim yanlısı gösterileri yayınladı.
İKİ ÖĞRENCİ ÖLDÜ
İngiliz Reuters haber ajansı, sosyal medyadan organize olan göstericilerin özellikle günbatımından sonra kalabalıklar halinde sokaklara çıktığını yazdı. 28 Aralık’tan bu yana aralarında bir polisin de olduğu en az 23 kişinin hayatını kaybettiği bildirilmişti. Önceki akşam da rejim karşıtı gösterilerde 2 öğrencinin daha öldüğü açıklandı.
‘SONLANDIRILDI’ AÇIKLAMASI
İran Devrim Muhafızları Komutanı Muhammed Ali Caferi dün İran’ı sarsan protestoların sonlandığına dair bir açıklama yaptı. Caferi, “Bozgunculuğun sonlandığını bugün ilan edebiliriz. Her bölgede en fazla 1500 kişi ve sorun çıkaranlar ülke genelinde 15 bini aşmadı. Karşı devrimcilerden eğitim alan, kışkırtıcıların büyük kısmı gözaltında ve onlara karşı sert tutum takınılacak... İranlı yetkililerin karışıklık çıkaranların destekçilerinin internet erişimini kesme konusundaki yetersizliği sorunların büyümesine yardım etti” dedi.
‘CASUSLUK’ İDDİASIYLA GÖZALTI
Öte yandan, İran’ın yarı resmi haber ajansı Tesnim, Loristan vilayetine bağlı Burucerd ilçesinde rejim karşıtı gösterilere katılan bir Avrupa ülkesi vatandaşının gözaltına alındığını duyurdu. Başsavcı Hamid Rıza Bolhasani, bu kişinin Avrupa’daki casusluk merkezlerinde eğiltidiğini ve gösterileri yönlendirmek için İran’da bulunduğunu öne sürdü. Ayrıca, Devrim Muhafızları, Irak Kürt bölgesiyle sınır hattındaki Piransehr kentinde çıkan çatışmalarda istihbarat birimlerine mensup üç kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu. Olayın ülkedeki gösterilerle ilgisi olmadığı tahmin ediliyor.
TRUMP: BÜYÜK DESTEK GÖRECEKSİNİZ
ABD Başkanı Trump’ın İran açıklamaları dün de sürdü. Trump, Twitter’dan “Yozlaşmış hükümetlerini geri almaya çalışan İran halkına saygı duyuyorum. Zamanı geldiğinde ABD’den büyük destek göreceksiniz” dedi. Trump daha önce de İran yönetiminin her kademesinde başarısız olduğunu belirterek “İran’ı izliyoruz” demişti.
HALK İKİYE BÖLÜNDÜ
Ülkedeki çalkantı halkı ikiye böldü. Bir kesim şiddet olaylarından endişelenirken, bir kesim halkın sesini başka türlü duyuramayacağı görüşünde. Her iki kesim de artan geçim sıkıntısına dikkat çekiyor.
‘BENCE UZUN SÜRMEZ’: Fransız AFP ajansının, başkent Tahran’da görüşüne başvurduğu 37 yaşındaki eczacı Sakineh Eidi, “Toplumun yoksul kesimi gerçekten baskı altında. Ama gösterilerin sürmeyeceğini düşünüyorum. Belki duygusal hareket etmiş, hatta bir şeyleri tahrip edip kamu mülklerini yakanlar dahi dumanın her tarafa yayılacağını ve ülkedeki güvensizlik halinin kimsenin çıkarına olmadığını biliyor” dedi.
‘BASKI SEBEP OLDU’: 54 yaşındaki işsiz Soraya Saadaat rejimin olayların arkasında dış güçlerin olduğuna dair açıklamasını reddederek, “Ben katılmıyorum. İnsanlar otoritelerden gelen bu baskıya daha fazla tolerans gösteremeyecek bir aşamaya geldi” diye konuştu.
‘PROTESTO İSYANA DÖNDÜ’: Tahran’da çalışan İranlı siyasi analist Mojtaba Mousavi, “Belli politikalardan hoşlanmayan belli bir İranlı kesim var. Ekonomik durumlarını protesto etmek isteyecek öfkeli insanlar var. Ama tarih bu insanların hiçbirinin şiddet ve yıkıcılığı desteklemediğini gösteriyor. Bu haftaki protestolar isyana dönüştü” yorumunu yaptı.
ERDOĞAN İLE GÖRÜŞEN RUHANİ: BİRKAÇ GÜN İÇİNDE SONA ERMESİNİ UMUYORUZ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile telefonda görüştü. Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, görüşmede, İran’da 28 Aralık’tan bu yana süren gösterilere değinildi. Erdoğan, Türkiye olarak İran’ın toplumsal huzur ve istikrarının korunmasına önem verdiklerini vurguladı. Erdoğan, İranlı mevkidaşı Ruhani’ye, halkın barışçıl gösteri hakkını kullanırken kanunların çiğnenmemesi gerektiği yönündeki açıklamasını isabetli bulduğunu ifade etti. İran Cumhurbaşkanı Ruhani de Cumhurbaşkanı Erdoğan’a duyarlılığından dolayı teşekkür ederek, gösterilerin birkaç gün içerisinde sona ermesini umduklarını söyledi.
ABD, BM GÜVENLİK KONSEYİNİ TOPLUYOR
ABD: Bu ülkenin BM Daimi temsilcisi Nikki Haley, İran’da devam eden protestolar ve şiddet olaylarıyla ilgili BM Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) acil toplanma çağrısı yapacaklarını söyledi. İran halkının “özgürlük için haykırdığını” savunan Haley, uluslararası topluma sessiz kalmaması ve özgürlüklere karşı saldırılar karşısında harekete geçmesi çağrısı yaptı.
RUSYA: Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, ABD’nin BM elçisi Haley’ye Facebook’tan cevap verdi. Zaharova, “Şüphesiz, ABD heyetinin dünyaya anlatacağı şeyler vardır. Örneğin; Haley, ABD’nin protesto gösterilerini dağıtma deneyimlerini paylaşabilir, kitlesel tutuklamaların nasıl yapıldığının ve “Occupy Wall Street” eyleminin nasıl bastırıldığının detaylarını anlatabilir” ifadelerini kullandı.
ALMANYA: Hükümet Sözcüsü Ulrike Demmer, “Federal hükümet, İran’da şu anda olduğu gibi insanların cesaretli bir şekilde siyasi ve ekonomik sıkıntıları sokaklarda protesto etmesini meşru görüyor ve saygılıyız” dedi. Sözcü, Almanya’nın Tahran hükümetini toplanma, ifade özgürlüğüne saygıya ve protestocular ile diyaloga davet ettiğini de ekledi.
FRANSA: Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile telefonda görüştü. Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre, telefon görüşmesinde Macron, Ruhani’ye İran’da düzenlenen protestolarda mağdur olanlara karşı endişe duyduğunu ve sükunete çağırdığını ifade etti.
AVRUPA BİRLİĞİ: AB Dış İlişkiler Servisi’nden (EEAS) yapılan açıklamada, “AB için insan hakları, İran ile ilişkimizde daima ana konulardan olmuştur. Barışçıl gösteri ve ifade özgürlüğü her ülke için temel haklardır” denildi.
DIŞ BASINDA YORUMLAR
NEW YORK TİMES (ABD): Gazete, protestoların patlak vermesinde Cumhurbaşkanı Ruhani yönetiminin bütçe tasarısının bazı kısımlarının sızmasının da rolü olduğunu yazdı. Açığa çıkan bölümlerde milyarca doların rejim yanlısı radikal organizasyonlar, ordu, Devrim Muhafızları ve mollaların zenginliğini artıran dini vakıflara gitmesi gibi maddeler olduğunu yazan NYT, aynı zamanda bu bütçe tasarısının milyonlarca vatandaşa sunulan nakit sübvansiyonlara son verme, yakıt fiyatlarını artırma ve devlet okullarını özelleştirmeyi öngördüğüne dikkat çekti.
WALL STREET JOURNAL (ABD): Gazeteye göre İran’ın, Suriye, Irak, Yemen’de yürütülen savaşlara büyük bütçe ayırması protestoları alevlendirdi. Bu çatışmalara milyonlarca doların aktarıldığını yazan gazete, hem enflasyon hem de işsizliğin çift haneli olduğu ülkede bu durumun büyük öfke çektiğini vurguladı.
FİNANCİAL TİMES (İNGİLTERE): Gazete, mevcut sistemde Cumhurbaşkanı Ruhani’nin değişim için en iyi umudu temsil ettiğini belirtti. ABD ve İsrail’in protestolara yönelik tutumunun şahin kanada yarayacağını belirten gazete, AB’ye de ABD’nin yanında durmama çağrısı yaptı.