Refahtan yoksulluğa Yugoslavya

Yugoslavya bölünme, parçalanma ve savaşlarla geçen son 10 yılda refahtan yoksulluğa sürüklendi. Nüfusu 10 milyon olan ülkede yaklaşık 200 bin kişi gayrisafi milli hasılanın (GSYİH) yüzde 20'sini alıyor. Toplumun üst tabakaları hali vakti yerinde, iyi yaşam sürerken, kitlesel yoksulluksa giderek yaygınlaştı.

Yüzbinlerce çalışan geçen 10 yıllık dönemde işini kaybettiğinden, çöp tenekelerinden yemek arayanlar, sokakta dilenenler, sigara, taklit mallar, korsan üretim CD, plastik şişelerde kullanılmış motor yağı satarak hayatta kalmaya çabalayanların sayısı arttı. Yugoslavya'da en düşük aylık ortalama 30 dolarlık ücret yoksulluk sınırını da belirliyor.

İşgücünün yarısı işsiz

Sırbistan'da işgücünün yarısı işsiz. Devlete ait işletmeler yarım kapasiteyle çalışırken, yoksulluk içindeki yerli piyasaya da modeli geçmiş, eski teknolojiye dayalı ürünler veriyor. Sınai tesislerdeki sabit sermaye ve malvarlıkları, net aktif değerler, bu iktisadi kuruluşları yöneten Slobodan Miloseviç yanlılarınca adeta talan edilmiş durumda.

Milyonlarca Yugoslav vatandaşının sade ve konforlu şartlardaki hayatı, savaş, yolsuzluk, çürüme, ekonominin kötü yönetimi ve uluslararası tecrit nedeniyle tahribat gördü. Fabrikalardaki işlerini halen koruyabilenler bile, ek gelir temini için sokaklarda sigara ve diğer mallar satmak zorunda kalıyor. Yugoslavlar'ın şimdiki en büyük hedefi, yeniden sadece ücretleriyle geçinebilmek.

Yugo marka küçük, hesaplı otomobilin imal edildiği Zastava otomotiv ve kamyon fabrikasında 10 yıl önce evine ayda yaklaşık 500 dolar götürebilen, komşu ülkelerdeki meslekdaşlarının iki katı kadar para kazanmakta olan bir işçi, Yugoslav dinarının aşırı değer kaybı nedeniyle, bugün ayda 50 dolara talim ediyor. Bu tesiste yaklaşık 15 bin personel yarım günlük vardiyalar halinde çalışıyor, tesis çalışanlarının yarısı 4 yıl önce işten çıkarıldı.

Kragujevaç'da daha müreffeh dönemlerde açılmış olan McDonald's restoranından ise ancak çok az sayıda Yugoslav 4 dolara satılan menüyü alabilecek gücü sahip. Yeni Devlet Başkanı Vojislav Kostunica, Sırbistan'daki iktisadi işletmelerin birkaçına yeni yöneticiler atadı.

Balkanlar'ın sertliği ile meşhur kış mevsimi kapıya yaklaşırken, Avrupa Birliği'nin (AB) ekonomik yaptırımları kaldırma ve yüzmilyonlarca dolar akıtma kararı hemen derde deva olmayacak.

Muhalefet lideri Zoran Djindjic, elektrik enerjisi arzı ve iletişim sistemi ile ekonominin genel durumunun son derece vahim olduğuna dikkat çekerek, "daha önce böyle değildi" dedi. Djindjic, Sırbistan'ın yaklaşan kışı atlatması için acilen mali kaynak akışı gerektiğini vurguladı.