Putin niye Ukrayna'yı nazilikle suçluyor

SOKAKTA NEO-NAZİ VAR MI

2014 yılından beri Rus ayrılıkçılarla savaşan milislerin oluşturduğu Azov (Azak) Hareketi, gerçekten Nazi sembollerini kullanıyor. Kendi eğitim kampları da bulunan örgüt, aşırı milliyetçiliği yaymaya uğraşıyor. Ancak üç amcası Holokost kurbanı olan Yahudi Zelenski’nin 2019 seçimlerinden ezici üstünlükle çıkmış olması, Ukrayna’da bir Nazi tehlikesi olduğu iddiasını pek de doğrulamıyor. Seçimlerde aşırı sağcı koalisyon, oyların yalnızca yüzde 2’sini alabildi, parlamentoda tek bir sandalye bile kazanamadı.

TARİHİ DAYANAĞI NE

Nazi iddialarının temelinde 1930’lardan İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına kadar Rusya’dan bağımsızlık kazanabileceği umuduyla Nazilere destek veren Ukrayna milliyetçisi Stepan Bandera’nın ismi yatıyor. Hürriyet’in sorularını yanıtlayan Uşınskı Güney Ukrayna Milli Pedagoji Üniversitesi’nden tarihçi Doç. Dr. Oleksandr Sereda’ya göre Bandera, Nazileri araç olarak kullandı. Rusya lideri Putin’in tüm terminolojiyi bir araya getirerek kafa karışıklığı yaratmaya çalıştığını ve şovenist bir yaklaşım içinde olduğunu savunan Doç. Dr. Oleksandr Sereda, “Putin sınırlarında demokrasi görmek istemiyor çünkü kendi halkının bunu talep etmesinden korkuyor. Bu nedenle kalan herkesi faşist ya da Nazi olmakla suçluyor” dedi.

MİLLİYETÇİLER NE İSTİYOR

Doç. Dr. Sereda’ya göre Ukrayna’da “Nazi” olarak tanımlanabilecek bir hareket bulunmuyor: “Ukrayna’nın Hitler sempatizanları gibi bir sorunu yok. Buradaki milliyetçi hareketler, temelde kendi dil ve kültürümüzün korunmasını hedefliyor. Geçen 200 yılda Ruslaştırıldık ve kendi dilimizi unuttuk. Odessa’da çocukluğumda evimizde Ukraynaca konuşur, dışarıya çıkarken ebeveynlerimiz tarafından Rusça konuşmamız konusunda uyarılırdık. O zamanlar öyle bir baskı vardı. Şimdi Putin, bir Ukrayna kültürü ve dili inşa edilmesinden rahatsız. Kendi kültürümüzü savunduğumuz için de bize Nazi diyor.”

AZAK TABURU

Putin’in neo-Nazi suçlamalarına konu olan aşırı sağcı gruplar özellikle Donbas’ta etkin. Bunların başında ise Nazilere ait siyah güneş ve SS sembollerinin bir arada olduğu sembolü kullanan Azak (Azov) Taburu geliyor. Rus müdahalesi öncesi ülkenin çeşitli kentlerinde ‘gönüllülere’ eğitim ve silah veren de bu örgüttü. Yahudi ve Rus karşıtı söylemin dışında milisler, LGBT ve kadın hakları savunucularına uyguladıkları baskı ve şiddetle gündeme geliyor. Tam olarak kaç üyesi olduğu bilinmiyor. Bugüne kadar halktaki karşılıkları sınırlı kalmış olsa da Rus müdahalesinin aşırı milliyetçi örgütlere sempatiyi arttırmasından endişe ediliyor.

UZMANLAR NE DİYOR?

ZELENSKİ YAHUDİ AİLENİN ÇOCUĞU
Prof. Dr. Ahmet Kasım Han: 2. Dünya Savaşı’nda Alman orduları Rusya’ya yürüdüğünde, Ukraynalı askerlerden oluşan bazı birlikler ve toplumun bir kesimi ciddi bir şekilde Nazileri, Ruslara karşı desteklemiştir. Bu destek Rusların canını yakmıştır. Ukraynalılar sert ve acımasızdılar. Putin, ‘Neo-Nazi’ diyerek buna atıf yapıyor. Ukrayna’da şimdi aşırı sağcı bir parti var ama bu partinin üye sayısı çok düşük. Dikkate değer bir ağırlığı yok. Ayrıca Zelenski’nin ailesi Yahudi zaten. Dolasıyla Putin’in bu iddiasının hiçbir mesnedi yok.

RUS SALDIRISINI MEŞRU GÖSTERMEYE ÇALIŞIYOR
Prof. Dr. Kezban Acar: Putin, Ukrayna’daki Rus azınlığın haklarının gözetilmediği, onlara sistematik kötülük yapıldığına dair bir argüman öne sürüyor. Bu tavrı da Nazilerin azınlıklara olan tavrıyla özdeşleştiriyor. Bir anlamda Ukrayna yönetimini ırkçılık ve aşırı milliyetçilikle suçluyor. Bu şekilde kendi girişim ve harekâtını meşru göstermeye çalışıyor.

‘PSİKOLOJİK HAREKÂT’
İsmail Hakkı Pekin (Emekli Korgeneral): Putin, Nazi nefretini kullanarak hareketlerine Rus halkı nezdinde meşruiyet temin etmeye çalışıyor. Aynı zamanda Ukrayna halkına da mesaj gönderiyor. Bir çeşit ‘psikolojik harekât’ yöntemi bu. Yoksa Ukrayna idaresinin Nazilik ile bir bağı, alakası yok. Nazi özentisi aşırı sağcı gruplar elbette var. ‘Azov (Azak) Taburu’ bunlardan biri. 2014’teki Maidan olaylarında da bu tür gruplar vardı. Tabii bunlar Ukrayna’yı temsil etmez. Toplasan bin kişiyi geçmez. Zelenski’nin aldığı oy ve temsil ettiği değerler zaten belli.

ZELENSKİ’YE ÇAMUR ATIYOR
Uluç Özülker (Emekli Büyükelçi): Uzaktan yakından alakası yok. Putin kendince çamur atıyor.İçlerinde de her görüşten gruplar olmakla birlikte Ukraynalılar genel olarak milliyetçidir. Aşırı sağcı gruplar da vardır. Ama bunlar ülkenin genel politik kimliğini belirleyecek düzeyde değil.