Petrol ve havyar zirvesi
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Şubat 27, 2002 01:38
Petrol ve mersin balığı zengini Hazar Denizi'ni paylaşmak için 5 ülke masaya oturdu. Azerbaycan, Kazakistan ve Rusya sahil uzunluğuyla orantılı bir paylaşım istiyor. İran ve Türkmenistan ise 5 eşit bölgeye bölünmesine sıcak bakıyor.
Hazar'ın paylaşılması için bu denize sahili olan 5 ülke Moskova'da masaya oturdu. ABD'nin gözlemci olduğu toplantıda Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan hem petrolü hem de havyarın çıkarıldığı mersin balığı yataklarını paylaşılması için formül aradılar.
Hazar Denizi'ni paylaşma konusunda iki temel öneri bulunuyor. Birinci seçenek, dünyanın en büyük iç denizi olan Hazar'ın 5 eşit bölgeye bölünmesini, daha karmaşık olan ikinci plan ise sahil şeridine orantılı bir pay verilmesini öngörüyor. Bu durumda en büyük pay Kazakistan'ın olacak. Kazakistan'ı sırasıyla Rusya, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan izleyecek.
Rusya'nın Hazar temsilcisi Viktor Kalyuzhny ise dün Moskova'nın önerisini gündeme getirdi. ‘‘Hazar'ın yasal statüsü belirlenmedikçe, bölgenin barış ve istikrarı sağlanamaz’’ diyen Rus temsilci, ‘‘Paylaşım için 1921 yılında SSCB ile İran arasında imzalanan Hazar anlaşmasının temel alınması gerektiğini düşünüyorum. Bu anlaşmada denizin dibi paylaşılıyor, su sathı ortak kalıyor. Şimdi yapmamız gereken bu ikili anlaşmayı 5'li hale getirmek’’ dedi.
Azerbaycan, Kazakistan ve Rusya sahillerine orantısal bir paylaşıma sıcak bakıyor. Bu durumda Azerbaycan, hak iddia ettiği petrol yataklarını koruyabilecek. İran ve Türkmenistan, Hazar Denizi'nin dibinin 5 eşit parçaya ayrılmasını destekliyor. Bu durumda Azerbaycan'ın bazı petrol yataklarını İran'a kaptırma tehlikesi mevcut. Ayrıca suların ortak kullanımda olması halinde petrol boru hatlarının döşenmesi konusunda Rusya söz sahibi olabilir. Görüşmelerde ikinci seçeneğin ağır bastığı yolunda bir izlenim oluştu. Hazar'da 200 milyar varil ham petrol ve 600 trilyon m3 doğalgaz bulunduğu sanılıyor.
BAKÜ-CEYHAN 2005'TE
Hazar konferansında Rus tarafının ‘‘ilgili 5 ülke dışında muhatap tanımıyoruz’’ demesine rağmen, toplantıda ABD temsilcisi de hazır bulundu. ABD'nin Hazar Temsilcisi Steve Mann, Rusya'ya bölgede rakip olmadıklarını belirterek, ‘‘Hazar'ın uluslararası hukuki statüsü belirlenmeden ve bölge istikrara kavuşmadan ABD'li yatırımcıların buraya tüm gücüyle gelmesi çok zor’’ dedi.
Hazar bölgesinde birçok alanda durgunluk gözlenmesine rağmen ümit verici çalışmalarda da bulunduğu belirten Mann, buna örnek olarak da Bakü-Ceyhan petrol boru hattı ve Şahdeniz Azerbaycan-Türkiye doğalgaz boru hattı projelerini gösterdi. Bu iki projenin tüm zorluklara rağmen olumlu yönde ilerlediğini belirten Mann, ‘‘2005 yılına doğru bu iki projeden de ilk petrol ve doğalgaz akmaya başlayacak’’ dedi.
Havyar da pazarlık konusu
Moskova konferansında Mersin balığından çıkarılan havyar konusu da gündemde. Siyah havyarın elde edildiği mersin balığı sadece İran tarafından kurallara uygun programlı avlandığı için, bu alanda Tahran tekel durumunda. Moskova'daki konferansın bu tekeli de kırması bekleniyor.
Hazar Denizi'ni paylaşma konusunda iki temel öneri bulunuyor. Birinci seçenek, dünyanın en büyük iç denizi olan Hazar'ın 5 eşit bölgeye bölünmesini, daha karmaşık olan ikinci plan ise sahil şeridine orantılı bir pay verilmesini öngörüyor. Bu durumda en büyük pay Kazakistan'ın olacak. Kazakistan'ı sırasıyla Rusya, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan izleyecek.
Rusya'nın Hazar temsilcisi Viktor Kalyuzhny ise dün Moskova'nın önerisini gündeme getirdi. ‘‘Hazar'ın yasal statüsü belirlenmedikçe, bölgenin barış ve istikrarı sağlanamaz’’ diyen Rus temsilci, ‘‘Paylaşım için 1921 yılında SSCB ile İran arasında imzalanan Hazar anlaşmasının temel alınması gerektiğini düşünüyorum. Bu anlaşmada denizin dibi paylaşılıyor, su sathı ortak kalıyor. Şimdi yapmamız gereken bu ikili anlaşmayı 5'li hale getirmek’’ dedi.
Azerbaycan, Kazakistan ve Rusya sahillerine orantısal bir paylaşıma sıcak bakıyor. Bu durumda Azerbaycan, hak iddia ettiği petrol yataklarını koruyabilecek. İran ve Türkmenistan, Hazar Denizi'nin dibinin 5 eşit parçaya ayrılmasını destekliyor. Bu durumda Azerbaycan'ın bazı petrol yataklarını İran'a kaptırma tehlikesi mevcut. Ayrıca suların ortak kullanımda olması halinde petrol boru hatlarının döşenmesi konusunda Rusya söz sahibi olabilir. Görüşmelerde ikinci seçeneğin ağır bastığı yolunda bir izlenim oluştu. Hazar'da 200 milyar varil ham petrol ve 600 trilyon m3 doğalgaz bulunduğu sanılıyor.
BAKÜ-CEYHAN 2005'TE
Hazar konferansında Rus tarafının ‘‘ilgili 5 ülke dışında muhatap tanımıyoruz’’ demesine rağmen, toplantıda ABD temsilcisi de hazır bulundu. ABD'nin Hazar Temsilcisi Steve Mann, Rusya'ya bölgede rakip olmadıklarını belirterek, ‘‘Hazar'ın uluslararası hukuki statüsü belirlenmeden ve bölge istikrara kavuşmadan ABD'li yatırımcıların buraya tüm gücüyle gelmesi çok zor’’ dedi.
Hazar bölgesinde birçok alanda durgunluk gözlenmesine rağmen ümit verici çalışmalarda da bulunduğu belirten Mann, buna örnek olarak da Bakü-Ceyhan petrol boru hattı ve Şahdeniz Azerbaycan-Türkiye doğalgaz boru hattı projelerini gösterdi. Bu iki projenin tüm zorluklara rağmen olumlu yönde ilerlediğini belirten Mann, ‘‘2005 yılına doğru bu iki projeden de ilk petrol ve doğalgaz akmaya başlayacak’’ dedi.
Havyar da pazarlık konusu
Moskova konferansında Mersin balığından çıkarılan havyar konusu da gündemde. Siyah havyarın elde edildiği mersin balığı sadece İran tarafından kurallara uygun programlı avlandığı için, bu alanda Tahran tekel durumunda. Moskova'daki konferansın bu tekeli de kırması bekleniyor.