Pazarda 1 Mayıs için gaz maskesi alışverişi

İstanbul Üniversitesi öğrencisi iki genç içeri giriyor: "Gaz maskesi almak istiyoruz. Geçen yıl sizden almıştık" diyor.

Dükkân sahibi her müşterisine yaptığı uyarıyı, çarşının "olağan" müşterilerinden olmadıkları aşikâr iki kız öğrenciye de yapıyor: "Bizdeki maske ve filtreler sanayi kullanımları için." Alacağı cevabı bilse de soruyor: "Siz nerede kullanacaksınız?" Öğrenciler cevabını bilmedikleri soruyu yanıtlıyor: "Nerede gaz yersek"

AKP hükümetinin Taksim'de kutlamaya izin vermediği 1 Mayıs "Emek ve Dayanışma Günü" öncesinde Perşembe Pazarı yine hareketli.

Gezi eylemlerine kadar sadece tersanelere, fabrikalara, boya atölyelerine gaz maskesi satan Karaköy esnafı o günlerden itibaren yeni bir müşteri profiliyle karşı karşıya.

Eylemlerde yer alsın ya da almasın, biber gazına karşına korunma ihtiyacı hisseden bir kitle bu. Beşiktaş'ta oturan ve evden hiç çıkmayan astımlı annesi için maske satın alan bile var.

“SOKAĞA ÇIKMASAM DA GAZ EVE GELİYOR”
İstanbul'a beş ay önce taşınan ve Cihangir'de oturan ABD vatandaşı Nate Schenkkan bunlardan biri. "1 Mayıs'ta sokağa çıkmayı düşünmüyorum. Ama gaz evin içine kadar giriyor" diyor Schenkkan, 27 Aralık'ta Cihangir'deki yolsuzluk karşıtı eylemlerdeki polis müdahalesindeki tecrübesinden hareketle.

İstanbul'a henüz taşınmışken, bu dükkânı nasıl bulduğunu soruyorum Nate'e. Kahire'deki Tahrir Meydanı'nda görev yapan gazeteci arkadaşlarının önerdiğini söylüyor.

Perşembe Pazarı'nın "olağan dışı" müşterilerinin göze çarpan bir özelliği de, satıcıları yönlendirmeleri.

"Valla biz de hangi filtrenin biber gazına karşı koruma sağladığını bilmiyoruz ama sizlerden gelen bilgiler şu filtrenin daha etkili olduğu yönünde" diyor bir tezgâhtar dükkâna gelen iki gazeteciye.

"Bilmediğim şeyler öğrendim. Hatta biri, birkaç saat dükkânda kalıp diğer müşterilere de yardımcı oldu. Hava nereden girer, nereden çıkar, hangi filtre polisin kullandığı gaza yakın koruma sağlar... İnternetten araştırmış" diyor Gezi eylemlerinde tanıştığı yeni müşteri profilini anlatan başka satıcı.

“MASKEYE GÜVENİP GAZA GİRMEYİN”
Hangi filtrenin biber gazına karşı koruma sağladığı konusunda ise fikir birliği sağlanmış değil. Biber gazı deneyimi olan müşteriler, "ABEK P3" tabir edilen karma gaz kombine filtrenin etkili olduğuna inanıyor. Bu kısaltmadaki A, organik bileşenlere ait gazlara, B inorganik gazlara, E sülfürdioksit ve hidrojenklorüre, K ise amonyağa karşı koruma sağlıyor.

Gelgelelim kimilerine göre bu da yeterli değil. Bu görüşe göre biber gazına karşı etkili koruma sağlaması için APEK P3'e ek olarak Hg (civa), CO (karbonmonoksit) ve NO (nitroz gazlar) sembollerinin de bulunması lazım. APEK P3 sınıftaki filtrelerin fiyatı ise, koruma sağladığı gazların miktarına göre 54 TL'den 212 TL'ye kadar çıkıyor.

"Bu konuda bir yönlendirme yapmıyoruz" diyor deneyimli bir esnaf: "Çünkü insan sağlığını doğrudan etkileyen bir durum. Kimsenin bu maskelere güvenip gaza girmemesi lazım. Ciddi sonuçlar doğurabilir." Polislerin kullandığı maske ve filtrelerin piyasada satışının yasak olduğuna dikkat çekiyor.

EN ÇOK “YARIM YÜZ” MASKE SATILIYOR
Maske ve filtreler ayrı satılıyor. Maske fiyatları 50 TL'den 260 TL'ye kadar yükseliyor. En çok satılanlar "yarım yüz" tabir edilen ve gözleri açıkta bırakan maskeler. Esnafa göre bunlar da etkisiz. Ancak kullananlar aynı görüşte değil.

"Sanırım psikolojik olarak kendilerini daha güvende hissediyorlar" diyor bir esnaf. "Uyarıyoruz, hatta satmıyoruz. Benden aldığı eldivenle biber gazı kapsülünü tuttuğunu ve geri fırlattığını söyleyenler var. Oysa bu mümkün değil. Her iş için tasarlanmış bir ekipman var. Nasıl bir motivasyonla yapıyorsa artık!" diye devam ediyor.

Esnaf da ikiye bölünmüş durumda. "Gezi eylemlerinde dükkânı kapatamıyordum; saat dokuza, ona kadar iş yapıyordum" diyen kadar, eylemci müşteriye mal satmayı reddeden de var. "Ülke karışsın da biz maske satalım derdinde değiliz. Her gelene maske satmış olsam bir aylık ciromu bir günde yapardım" diyor Tersane Caddesi'ndeki 44 yıllık bir esnaf. Ancak eski ya da yeni, hiçbiri Gezi sürecinden itibaren gaz maskesi fiyatlarının yükseldiğini ve stoklarını daha sık yenilediklerini inkâr etmiyor.

Karaköy'den ayrılırken 1 Mayıs için, yarım yüz tabir edilen maskeden satın alan üç üniversite öğrencisiyle karşılaşıyorum. "Bunun sizi koruyacağına emin misiniz?" diye soruyorum. "Geçen sefer korudu" diye cevaplıyorlar...