Ortadoğu’da ‘yağmur’ kavgası
Güncelleme Tarihi:
Çin ve ABD’nin teknoloji lideri olduğu bulut tohumlama, Ortadoğu’da gerginliğe neden oluyor. İranlı yetkililer, İsrail ve BAE’yi ‘yağmur yağışına müdahale etmekle’ suçluyor. Tahran’a göre dış müdahale ile erken yağış bırakan bulutlar İran’a ulaşamıyor.
İklim değişikliği ve artan su talebiyle birlikte kuraklığın giderek daha şiddetli hissedildiği Ortadoğu ülkelerinde yağmur bulutları komşular arasında gerginliğe neden oluyor. Nehirler üzerine inşa edilen her yeni barajla gündeme gelen ‘su savaşları’, artık bulut tohumlama ile daha yağmur yağmadan yaşanıyor.
DEVRİM MUHAFIZLARI BAE’YE İŞARET ETTİ
Kurak bir sezon geçiren ve bazı eyaletlerinde içme suyu sıkıntısı yaşanan İran, 2018’den beri komşularının yağmurunu çaldığından endişe ediyor. Devrim Muhafızları komutanlarından Tuğgeneral Gholam Reza Jalali, 2018’de yaşanan kuraklık üzerine yaptığı konuşmada, “Hem İsrail hem de bir başka ülke, İran’da yağmur yağmaması için uğraşıyor” demişti. O konuşmada adı verilmeyen ülke, bulut tohumlama programını yakın zamanda başlatan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) idi.
TUZLU SUYU ARITMAKTAN UCUZ
Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki 19 ülkeden 12’sinde yağışlar, son 30 yılda yüzde 20 azaldı. Buna karşın örneğin sadece BAE’de, 1960’larda 100 bin olan nüfus bugün 10 milyona ulaştı. BAE’de su talebi halihazırda büyük ölçüde, tuzlu suyun arıtılmasıyla karşılanıyor. Ancak her bir arıtma tesisinin inşası yaklaşık 1 milyar dolara mâl oluyor ve işletmek için gerekli enerji, bulut tohumlamaya göre çok yüksek. Bu şartlar altında BAE, yağmur yağdırmak için her yıl yüzlerce milyon dolar harcayacağını ilan etti. Komşularını suçlayan İran da benzer bir program yürütüyor. Ayrıca Fas, Etiyopya ve Suudi Arabistan bu işe para harcayan diğer ülkeler arasında.
5 MADDEDE BULUT TOHUMLAMA
- Bulut tohumlama, kısaca havada mevcut su buharının yağışa dönüşecek kadar ağırlaşması için bulutlara gümüş iyodür ya da tuz bırakılması işlemine verilen ad. Rusya’da bu iş için çimento da kullanılıyor.
- Bulut tohumlamada insansız hava araçları kullanan Çin, en iddialı programa sahip ülke. Bu alanda binlerce kişi çalışıyor.
- ABD’de bu teknoloji 75 yıldır geliştiriliyor. Ülkede saha çalışmalarına hidroelektrik santralleri öncülük ediyor.
- Pozitif yöndeki yakın tarihli raporlara rağmen etkinliği hâlâ tartışma konusu. İsrail, 2021 yılında “verimli değil” diyerek programını sonlandırmıştı.
- Daha önce Çin’in komşuları ve ABD’de eyaletler birbirlerini ‘bulut çalmakla’ suçlamıştı. Bu konuda henüz yasal ya da teknik bir düzenleme bulunmuyor.