Organ soğutan Türk
Güncelleme Tarihi:
Harvard öğretim üyesi Korkut Uygun, bağışlanan organın muhafaza edilme süresini 1 günden 3 güne çıkaran bir yöntem keşfetti. Şimdilik farelerde denenen “supercooling” (süper soğutma) yöntemi insanlarda da başarılı olursa, organ yetmezliğinden ölümlerde büyük bir düşüş yaşanacak.
HARVARD Üniversitesi’nin yıldız araştırmacılarından Doç. Dr. Korkut Uygun (39), farelerde denediği bir yöntemle organ nakilleri öncesi bağışlanan organların muhafaza edilme süresini uzatan çok önemli bir yenilik keşfetti. Geçen hafta dünyaca ünlü tıp yayını Nature Medicine Dergisi’nin duyurduğu supercooling (süper soğutma) adı verilen yöntemin iki yıl içinde insanlarda da denenmeye başlanması bekleniyor. Deneyin başarılı olması halinde ise organ nakillerinde büyük bir devrim yaşanacağı ifade ediliyor.
ZAMANA KARŞI YARIŞ
Dr. Uygun’un ABD’nin Boston kentindeki Harvard Üniversitesi’ne bağlı Massachusetts Genel Hastanesi laboratuvarlarında gerçekleştirdiği deney, modern tıbbın bugün organ nakillerinde yaşadığı en büyük zorluklardan biriyle ilgili: Bağışlanan organları ihtiyaç duyan uygun kişilere nakletmek için sınırlı olan zamanı uzatma çabası. Zira organ vücuttan çıkarıldığı andan itibaren hücreler ölmeye başlıyor. Ve metabolizmayı yavaşlatıp ölen hücre sayısını azaltan mevcut soğutma işlemleri de, bir organın ancak 12-24 saat nakle uygun koşullarda muhafaza edilmesini sağlayamaya yetiyor. Bu da çoğu zaman nakle uygun bir hasta bulunamadan bağışlanan organın kaybedilmesine neden oluyor.
HER GÜN 13 KİŞİ ÖLÜYOR
Bu konuda yaşanan zorluğun ne kadar vahim bir seviyede olduğunu gösteren ABD’de yapılan bir istatistiğe göre Amerika’da organ yetmezliğinden her gün 18 kişi ölüyor. Bunların 13’ü ise bağışlanan organın yeterince iyi muhafaza edilememesi nedeniyle kapsamlı bir inceleme yürütülmeden organın yanlış kişiye nakli ya da bekleme süresi boyunca hücrelerin ölmesi sonucu nakilden sonra vücudun nakledilen organı reddetmesi nedeniyle yaşanıyor.
1 GÜNDEN 3’E ÇIKARIYOR
İşte Dr. Uygun ve ekibinin yeni buluşu da burada devreye giriyor. Çünkü şimdilik bir fare karaciğerinde yapılan deneyin ardından Harvard’lı öğretim üyesinin geliştirdiği yöntemle, bir organ vücuttan ayrılınca nakilden önce 3 gün muhafaza edilebiliyor. Böylece organ bekleyen hastalar arasında en uygun kişinin kim olabileceği konusunda daha derin bir inceleme yapmak için tıp en az iki gün daha kazanmış oluyor. Bu da organ naklinin başarı şansını dramatik bir şekilde yükseltiyor.
‘Supercooling’ nasıl işliyor
DR. Uygun’un geliştirdiği yönteme “supercooling” deniliyor. Bunun için karaciğerin sıcaklığı önce yavaşça 4 °C’e indiriliyor. Ve sonra donmayı engelleyen, Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) onayladığı bazı kimyasalların da yardımıyla organ -6 °C dereceye kadar soğutuluyor. Hücrelerinin ölümünü mümkün olduğunca aşağı çeken bu seviyede organ nakil öncesi üç gün zarar görmeden tutulabiliyor. Son aşama olarak da organ bir yapay vücut yardımıyla tekrar ısıtılıp nakle hazır hale getiriliyor.
TÜRKİYE GİBİ ÜLKELER İÇİN ŞANŞ
Geliştirdiği yöntemle ilgili Hürriyet’e konuşan biyomedikal mühendisi Doç. Dr. Korkut Uygun, “Amacımız dünya çapında organ paylaşımı sağlamak” diyerek şunları söyledi: ”Örneğin Türkiye gibi organ bağışının nispeten az olduğu ülkeler için bu inanılmaz bir kaynak sağlayabilir. Diğer taraftan donör/hasta eşleşmesini çok daha iyi yapıp alıcının beklenen yaşam süresini uzatmak mümkün olabilir. En önemlisi eğer bu yeni organ muhafaza yöntemiyle şu an kullanamadığımız organları kullanılır hale getirirsek yüzbinlerce hastanın sırasında olduğu organ bekleme listesini ortadan kaldırabiliriz ki, gerçekten devrim olur.”